امروزه با توجه به ورود و گسترش فناوری در ادارت و سازمان‌ها، روش های قدیمی که در سازمان‌ها جریان داشته جای خود را به روش های نوینی می‌دهند که از هر سو برای پیشبرد کارایی و بهره‌وری سازمان مفید بوده و با سرعت بخشیدن به روند های روزمره و تکراری سازمان از هر نظر به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر برای سازمان‌ها خودنمایی می‌کنند. دفاتر حسابداری قدیمی امروزه جای خود را به بانک های اطلاعاتی داده اند، ایمیل جایگزین مناسب و سریعتری نسبت به مکاتبات اداری در گذشته شده است، حضور در وب برای افزایش اطلاعات عمومی و تخصصی برای همه به خوبی مشخص است، اما به رغم همه فواید ذکر شده برای این ابزار بسیاری از شرکت‌ها برای استفاده از این فناوری و آزاد گذاشتن کارمندان خود در رابطه با فعالیت‌های تحت وب، با دیده تردید می نگرند.

با این حال عمده مدیران به استفاده از فناوری‌های نوین روی می‌آورند و کامپیوترهای اداری خود و کارمندانشان را به این شبکه متصل می‌کنند. چرا که مطمئنا عدم استفاده از این فناوری  تنها به دلیل ترس از سوءاستفاده کارکنان از آن می‌تواند عواقب منفی زیادی برای سازمان داشته باشد و اجتناب ناپذیری استفاده از اینترنت در شرایط حاضر برای سازمان‌ها را به خوبی مشخص می‌کند، زیرا دور ماندن از شبکه اینترنت که به مثابه پیشرفته‌ترین تکنولوژی عصر جدید مورد تمجید همگان قرار گرفته است می‌تواند در عرصه رقابتی سازمان را از رقبا عقب بیاندازد و از فواید مثبت زیادی که استفاده صحیح از آن می‌تواند به همراه داشته باشد، محروم کند.

از دیگر پیامدهای اینترنت برای سازمان می‌تواند تاثیر بالقوه و مثبت آن برای کسب و کار را در نظر گرفت، که می‌تواند کسب و کار را از فضای سنتی آن خارج کرده و به بهبود سود‌آوری و بهره‌وری، از طریق ابزارهای موجود و بازاریابی های نوینی که از طریق فضای مجازی و تبادل اطلاعات در مورد کسب و کار صورت خواهد گرفت، منجر شود.

استفاده از فضای مجازی برای ارتباط با منابع اطلاعاتی در خصوص صنعتی که سازمان‌ها در آن مشغول به کار هستند و آشنایی با متد‌های روز و پیشرفت‌های رقبا و علاوه بر این موارد بالا بردن سطح علمی کارکنان با هزینه کم و استفاده از منابع اطلاعاتی موجود در فضای گسترده وب می‌تواند تاثیرات مثبت زیادی را برای سازمان به همراه داشته باش

پایه‌های اصلی جهان بینی بازاریابی رابطه‌مند بر مفهومی ‌قرار دارد که اولین بار توسط لئونارد بری[3] مطرح شد و توسط دیگر صاحبنظران گسترش یافت. دیدگاه بازاریابی رابطه‌مند مرهون تلاش‌های کریستوفر[4]، پاینی و بالانتین[5] است که در گسترش قلمرو و حوزه مبانی تئوریک آن کوشش چشم­گیری داشتند. دیدگاه آن‌ها مبنی به نکات ذیل است:

تأکید به ارتباط بین مشتریان و عرضه­کنندگان که ایجاد رابطه را به جای معامله مورد توجه قرار می‌دهد.

دیدگاه بازاریابی رابطه‌مند بر حداکثر سازی ارزش مشتریان و همچنین بخش‌های ویژه‌ای از مشتریان متمرکز است.

استراتژی‌های بازاریابی رابطه‌مند به توسعه وتقویت روابط قوی با مشتریان و عرضه­کنندگان، بازارهای حاصل از مشتریان توصیه شده[6]،

 بازارهای حاصل از تأثیر افراد با نفوذ[7] و بازارهای جذب نیروی انسانی و بازار داخلی که – درون سازمان است – معطوف می‌باشد.

کیفیت، ارائه خدمات به مشتری و بازاریابی، هرچند که غالباً به طور مجزا مدیریت می‌شوند ارتباط نزدیکی با هم دارند. دیدگاه بازاریابی رابطه‌مند بین این سه عنصر انسجام و یکپارچگی برقرار می‌کند. (پاینی[8]،1998،ص3)

بازاریابی رابطه‌مند، مجموعه فعالیتهایی است که هدف از آن‌ها، ایجاد پیوندهای بلندمدت وسودمند میان یک سازمان و مشتریانش برای تامین مزیت متقابل برای طرفین است (لاولاک ورایت،1385). از نظر پورتر بازاریابی رابطه­مند فرآیندی است که به موجب آن خریدار و ارائه کننده، روابط موثر، کارا، اخلاقی، مشتاقانه و خویشاوندی را برقرار می­کنند که این برای دو طرف منفعت دارد (گانسون،1994،ص4).

بازاریابی رابطه­مند، نگهداری مشتریان وتوسعه روابط و جذابتر کردن هرچه بیشتر این رابطه با مشتریان است (فونته نات وهایمان[10]،2004). بازاریابی رابطه‌مند شامل فعالیت­هایی است در راستای توسعه ارتباطات طولانی مدت و مقرون به صرفه بین سازمان‌ها و مشتریان آن، به منظور ایجاد سود متقابل برای هر دو طرف (تاج زاده نمین، 1382، ص198). از طرفی حفظ و تقویت مداوم رابطه با مشتری تنها مسیر یک طرفه‌ای است که سازمان‌های خدماتی در استفاده از استراتژی‌های تدافعی و افزایش حفظ مشتریان کنونی خود باید از آن عبور کنند ( کلگیت، الکساندر،1998،ص144).

فلیپ کاتلر بازاریابی رابطه­مند را این­گونه تعریف می­کند: بازاریابی رابطه‌مند عبارتست از ایجاد، حفظ و تقویت رابطه قوی با مشتریان و سایر گروه­های ذینفع (کاتلر،1999،ص790).

الف: آیا تاکتیک‌های بازاریابی رابطه­مند بر کیفیت روابط مشتریان هتل های شرق گیلان اثر دارد؟

ب: آیا کیفیت روابط بر وفاداری مشتری مشتریان هتل های شرق گیلان تاثیر دارد؟

در این تحقیق تاکتیک های بازاریابی رابطه مند با مولفه های پاداش محسوس، ارتباطات فردی ، مکاتبات مستقیم به عنوان متغییر مستقل و کیفیت روابط با مولفه های اعتماد، رضایتمندی و وفاداری مشتریان به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است.

[1] Fernandez-Gonzalez and Prado

[2] Law,et al

[3]Leonard Berry

[4]Christopher

[5]Payne & Ballantin

[6] Referrai Markets

[7] Influencers Markets

[8]  payne

[9]  Gunnwsson

[10]  Fontenot and Hyman

[11] Colgate

[12] Alexander

اعتیاد در حال حاضر یکی از بزرگترین آسیب های اجتماعی است که در کشورمان وجود دارد و متاسفانه علیرغم تشدید مبارزه با مواد مخدر، روز به روز در حال گسترش است ،آنچه مسلم است برای ریشه کنی این آسیب اجتماعی نیاز به تحقیقات گسترده و آگاهی دادن به خانواده ها در بر خورد با والدینشان است، خصوصا در سن نوجوانی که انسان در مرحله حساسی از زندگی قرار دارد.

مساله اصلی در این پژوهش ها این است که چرا انگیزه مصرف مواد مخدر با وجود آگاهی از زیان های آن در قشر جوان همچنان رو به افزایش است ؟چرا انگیزه مصرف مواد مخدر با وجود تشدید مجازات ها و تبلیغات وسیع درباره آثار مخرب آن افزایش یافته است ؟آنچه مسلم است اینکه برای پیدا کردن جوابی مناسب به این سوالات نیاز به تحقیقات گسترده در این مورد و گسترش بیشتر اگاهی های عمومی و آشنایی والدین در برخورد با فرزندان، و تلاش دولت برای اشتغال زایی جوانان دارد.

با مطالعه آرای دادگاه انقلاب شهرستان کاشان ، و مراجعه به مر کز زندان این شهرستان به خوبی میتوان گرایش جوانان این شهر رابه مصرف مواد مخدر مشاهده نمود. اما به دلیل اینکه آمار رسمی تا کنون در این خصوص اعلام نشده ،مسئولین این شهرستان اقدام مناسبی در

 جهت بهبود این معضل اجتماعی نکرده اند . هرچند که نیروی انتظامی در این چند سال فعال بوده و توانسته اکثر خورده فروشان در این شهر را دستگیر و تحویل مراجع قضایی دهد ولی آنچه نمایان است دستگیری فروشندگان هم نتوانسته از پیشروی گرایش به مصرف مواد دربین جوانان این شهرستان جلوگیری نماید.

لذا ضروری است که در هر شهر و جامعه علل و عوامل گرایش جوانان و نوجوانان مشخص گردد و در راستای بهبود این وضعیت اقدامات لازم انجام گیرد.

2- اهمیت موضوع و ضرورت انجام تحقیق:

 ابتلای افراد به مواد مخدر و جرایم ارتکابی در ارتباط با مواد مخدر از جمله موضوعاتی است که مدت ها بشریت را تهدید می کند و امروزه غالب کشورهای جهان هریک به نحوی با این آفت مواجه می باشند و زمانی این تهدید قوت می گیرد که نوجوانان و جوانانی که می توانند در آینده کشور نقش به سزایی داشته باشند به عللی در این زمینه گرفتار می شوند و در سالهای اخیر نیز نسبت به سال های قبل افزایش داشته است.

در زمان ما مسئله مواد مخدر شكل مخاطره آمیز و كاملا پیچیده ای به خود گرفته و در عین حال گسترش جهانی یافته است. اعتیاد به مواد مخدر علاوه بر زیان های جدی و خطرناك جسمی از قبیل ابتلا به بیماری های عفونی واگیردار همچون ایدز – هپاتیت – سل- عوارض و مشكلات عدیده اجتماعی و اقتصادی ازقبیل افزایش جرمهای مرتبط با مواد مخدر همچون جنایت و سرقت، فقر و تكدی گری و هدر رفتن سرمایه های كلان مادی كشورها را بدنبال داشته است. كشور ما دارای جمعیتی جوان است. بیش از ۵۰%جمعیت كشور درسنین زیر ۲۰ سال بوده و ۶۲% از این جمعیت در شهرها ساكن بوده و از هر چهار نفر ایرانی یك نفر در معرض مهاجرت قرار دارد. موقعیت استراتژیك ایران و قرارگیری آن در كنار كشورهایی همچون افغانستان و پاكستان كه جزو تولید كنندگان عمده مواد مخدر بوده و از طرفی ما یك مسئله ترانزیت و عبور مواد مخدر به جهت ویژگیهای خاص منطقه ای از كشور ما یك مسیر مناسب جهت قاچاق مواد مخدرفراهم ساخته و هم بازار مصرف داخلی آن كه رشد روز افزونی داشته است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی علیرغم تلاش بی وقفه نظام مقدس اسلامی كشورمان و تقدیم بیش از ۲۷۰۰ نفر شهید از نیروهای نظامی و انتظامی این روند رو به رشده بوده است در نتیجه آمار معتادین و نیز عوارض ناشی از اعتیاد افراد افزایش داشته است. برآوردهای رسمی اولیه و ساده از تعداد معتادین و سوء مصرف كنندگان مواد مخدر رقمی حدود ۲میلیون نفر را ذكر مینماید و با در نظر گرفتن حداقل یك خانواده ۵ نفری مرتبط با این افراد به رقمی حدود ۱۰میلیون نفر انسان كه در ارتباط نزدیك با معضلات و مشكلات ناشی از آن میباشند دست می یابیم. محبوسین زندانهای كشور در سال ۷۷معادل 16775نفر بوده كه قریب به ۶۰% آنان مرتبط با مواد مخدرو اعتیاد بوده اند.

بر این اساس در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ایرانی ۲۶۰ نفر در زندان به سر میبرند و به عبارت دقیق تر به ازای هر ۴۰۰ نفر ایرانی یك نفر در زندان میباشد. در ۲۰ سال گذشته قریب 183653كیلوگرم انواع مواد مخدركشف و ضبط گردیده است در این سالها نزدیك به ۳۸۱۸۱۲ نفر قاچاقچی و۶۹۹۵۵۷ نفر معتاد شناسایی و دستگیر شده اند قریب ۲۵۶۵۲ نفر معتاد از سال ۶۲ لغایت ۷۷ درمراكز باز پروری كشور پذیرش شده اند كه این تنها بخشی از آمارهای واقعی نشان دهنده وضعیت بغرنج و نگران كننده از انسانهای این جامعه است كه به ورطه اعتیاد كشیده شده اند.

جوانان و نوجوانان علاوه بر اینکه با مصرف مواد مخدر بزه دیده جرم ارتکابی خود می شوند همچنین قبل از اعتیاد ، قربانی مجموعه عوامل و شرایطی هستند که سبب روی آوردن آنها به اعتیاد می گردد و با اعتیاد این افراد و نیاز به مواد مخدر ، با گذشت مدت کمی  با بزهکارانی در زمینه مواد مخدر روبرو می شویم.

مسلما اشاعه مواد مخدر در میان نوجوانان که رکن اساسی در تشکیل و اراده جامعه دارند و فعالیت آنها در زمینه مواد مخدر ، نتایج و اثراتی به مراتب خطرناک تر از افراد بزرگسال دارند.

امروزه نیز وضعیت مواد مخدر در میان این افراد بسیار نگران کننده است به حدی که  در مقطع راهنمایی مواد مخدر توسط نوجوانان پسر استعمال می شود، مبارزات و اقدامات پیشگیرانه نه تنها اثر مثبتی در کاهش تعداد نوجوانان و مجرم نداشته بلکه موجب افزایش بی رویه آنان هم شده است، که این امر موجب از بین رفتن پشتوانه جامعه انسانی می شود و از نظر اقتصادی نیز موضوع قابل مداقه است؛ علاوه بر هزینه مصرف روزانه مواد مخدر و ضربه ای که طریقه مصرف به اقتصاد کشور وارد می سازد ، خسارت وارده ، هزینه های بازپروری، درمان و نگهداری، در زندان ها و مبارزه با معتادان و قاچاقچیان نیز ، مخارج سنگینی را به کشور تحمیل می کند.

به این ترتیب اهمیت این مطالعه با توجه به افزایش روز افزون شمار نوجوانان و جوانان معتاد در جرایم مواد مخدر و اثر مخربی که این گونه معضلات در شخصیت جوانان و نوجوانان ، خانواده و حتی جامعه آنها باقی می گذارد مشخص می گردد. لذا ضروری است برای خروج از این بحران بزرگ ، پژوهش های علمی متعددی به منظور تبیین زوایای مبهم این معضل و ارائه راه حل هایی اصولی اختصاص یابد تا با پیشگیری علمی و کارآمد ، شاهد کاهش روز افزون بزه دیدگی و بزهکاری در زمینه مواد مخدر باشیم.

1. ستاد مبارزه با مواد مخدر

1. شاملو ، سعید ، نظریه ها در شخصیت ، تهران ، انتشارات رشد، سال 1389، صفحه 49

فناوری اطلاعات[1] شیوه انجام كارها را تغییر داده و با به میدان آوردن “تجارت الکترونیکی[2]” باعث بروز یك تحول اساسی در مبادله اطلاعات بازرگانی و محصولات و خدمات مورد نیاز گردیده است. تجارت الكترونیكی یكی از مهمترین مباحث امروزی است كه مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته است. تجارت الكترونیك فرصت‌های منحصر به فردی را برای كشورهای در حال توسعه به وجود می‌آورد تا بتوانند در اقتصاد جهانی به رقابت بپردازند. رشد روزافزون فناوری بخصوص فناوری اطلاعات در جهان، موانع و مشکلات زمانی و مکانی مربوط به امور تجاری را کاهش داده است و دسترسی عمومی مردم به اینترنت باعث شده امکان تجارت و کسب و کار از طریق اینترنت و یا به عبارتی تجارت الکترونیکی و کسب و کار الکترونیکی از جایگاه ویژه‌ای در کشورهای توسعه یافته برخوردار شود. در سالهای اخیر کشورهای توسعه یافته با کنارگذاشتن تدریجی تجارت سنتی مبتنی بر کاغذ و مبادله فیزیکی اسناد، به شیوه تجارت الکترونیکی روی آورده‌اند. با توجه به این مسئله كه شرکت­های كوچك و متوسط نقش به سزایی را در اقتصاد كشورها بازی می‌كنند در سال‌های اخیر محققان به پذیرش تجارت الكترونیك توسط این صنایع پرداخته‌اند. ادغام تجارت الكترونیك در فعالیت‌های كسب و كار شرکت های كوچك و متوسط موجب تغییر در روش انجام كسب و كار و پذیرش فن آوری‌های نوین می‌شود و بدین وسیله شرکت­های كوچك و متوسط، می‌توانند رشد كرده و این امر می‌تواند كمكی باشد تا شكاف موجود بین كشورهای در حال توسعه و توسعه یافته كاهش یابد. از طرفی پذیرش تجارت الكترونیك ممكن است شركت‌های كوچك و متوسط را برای رقابت در بازارهای جهانی كه امروز با آن مواجه‌اند، در یك جایگاه رقابتی بهتری قرار دهد.

[1] Informtion Technology (IT)

[2] Electronic commerce

تعریف مساله

بکار گیری تجارت الکترونیکی اکنون یک گزینه اختیاری نیست، بلکه نوعی اجبار است و شرکتها ناگزیر از به کارگیری آن هستند. بکارگیری تجارت الکترونیک تحت تاثیر عواملی قرار دارد که تاثیرات مثبت و یا منفی در تجارت الکترونیک دارند. سازمانهایی که از این ابزار نوین استفاده نکنند، از نظر راهبردی آسیب پذیر می گردند.یکی از انواع سازمانها، شرکتها یا صنایع کوچک[1] می باشند که نقش عمده ای در اقتصاد کشورها دارند.در بکارگیری تجارت الکترونیک معمولا شرکت های بزرگ با موانع مالی و زیر ساختی کمتری روبرو هستند، در حالیکه شرکت های متوسط و کوچک عموما با محدودیت منابع و به ویژه منابع مالی در جهت بکارگیری این ابزار برخوردارند (گراندون[2] ، 2007ص216).

تجارت الکترونیکی نه تنها برای کسب و کارهای بزرگ ، همچنین در این دوره اقتصادی از زمان میتواند در رشد اقتصادی، ساختار اجتماعی، اشتغال، و همچنین توسعه منطقه ای و محلی شرکتهای کوچک نیز تاثیر مثبتی داشته باشد و آن ها را تبدیل به بخش مهمی از اقتصاد نماید. باحرکت به سمت جهانی شدن و تغییرات سریع تکنولوژیکی، اینترنت و تجارت الکترونیکی  میتواند فرصت های جدیدی را برای شرکتهای کوچک و متوسط ایجاد نماید (اسکوپلا[3] ، 2006 ). بكارگیری بازاریابی الکترونیک  توسط شركتها،چه كوچك و چه بزرگ موجب خلق مزایای متعددی شده واین مزایا سبب تقویت انگیزه شركتهای كوچك به این پدیده شده است.هر سازمانی که توجه لازم را به تجارت الکترونیک نداشته باشد در کوتاه مدت با کاهش سودآوری و در بلند مدت با احتمال حذف حیات خود روبرو می­شود.به همین دلیل برنامه ریزی در راستای شناسایی سطح بلوغ  تجارت الکترونیک ،یکی از اقدامات استراتژیک سازمانها می باشد(عزیزی،1384).

به دلیل اهمیت مساله به بررسی سطح بلوغ تجارت الکترونیک پرداخته شده است.

[1] Small and medium enterprise(SME)

[2] Grandon

[3] Scupola

تصادفات یکی از بزرگ ترین مشکلات سلامتی عمومی در جهان است. به طوریكه سالانه جان 147000 نفر را در جهان می گیرد و 50000000 نفر در جهان مصدوم می شوند(سازمان سلامت جهان،2009)ایران نیز از این امر مستثنی نیست و به عنوان یكی از كشورهایی كه دارای بیشترین موارد تصادف و مرگ و میر ناشی از آن است معرفی شده و طی تخمین های موجود ، از هر 100000 نفر جمعیت 40 نفر در حوادث ترافیكی از بین میروند(طبیبی و هاشمیان،1390).

  آمارهای موجود و تحقیقات انجام شده نشان دادند که میزان تصادفات عابر پیاده ( تلفات و جراحات) در سال های اخیر، بخش قابل توجهی از تصادفات رانندگی را به خود اختصاص داده است .بطوریکه حدود 33%تصادفات جهان مربوط به عابرین پیاده می باشد(ژو،2011) در سال 2003 بیش از 290,000نفر درتصادفات بریتانیا کشته شده اند که 36,405 نفر آن عابر پیاده بوده است (آمار سازمان حمل ونقل بریتانیا،2004). تحقیق مارتین وجانسون درلندن حاکی است که عابرین پیاده حدود یک چهارم کشته شدگان در تصادفات خیابانی را تشکیل می دهند (مارتین وجانسون،2006).در سال 2007 سازمان ترافیک در چین آمار عابرین پیاده کشته شده در جاده ها  را 25.85%اعلام کرد. در اسرائیل نیز33% تلفات جاده ای عابرین پیاده بودند(روزنبلوم،2009). تحقیات انجام شده در سال های اخیر در ایران نیز نشان داده اند که بیش از 30 درصد تصادفات و نیز 23 درصد تلفات رانندگی را عابران پیاده تشكیل می دهند (یعقوبی،1379 ؛پاک گوهر،1388؛طبیبی و هاشمیان،1390؛صفارزاده و همکاران،1390؛حسن پور،1390).بر اساس آمارهای معاونت راهنمائی و رانندگی نیروی انتظامی ،مجموع آمار تلفات حوادث رانندگی در شش ماه اول سال 1391 ،11201 اعلام شده است که 2/12 درصد کل تلفات حوادث رانندگی شش ماه نخست ،عابرین  پیاده بودند.صدمات وارده به عابرین پیاده و حتی مرگ و میر آن ها در محیط های شهری تمامی دنیا را شامل می شود.عابرین پیاده در 15% تصادفات شهری در دنیامقصر می باشند،جالب آنکه نزدیک به 50 درصد این مقدار مرگ و میر در حاشیه محل های مخصوص عبور عابرین پیاده (خط کشی عابرین)اتفاق می افتد(رضا پور،1389). لذا چند وقتی است که به صورتی جدی در کشورهای اروپایی و امریکایی تصمیم به رفع این معضل.گرفته شده است.در ایران نیز با توجه به آمار تصادفات و تلفات عابرین پیاده، اهمیت این مسئله روشن است.شهر مشهد نیز با توجه به جمعیت آن از این امر مستثنی نیست.به گزارش بهروان(1392)15 درصد عابرین پیاده در مشهد،تاکنون به عنوان عابر پیاده درون شهر تصادف کرده اند.

به طور کلی مهمترین عامل بروز تصادفات، عامل انسانی است.به بیان دیگر عامل انسانی در 90 تا 95% رخدادهای ترافیکی به تنهایی یا به همراه عوامل دیگر مسئول شناخته شده اند(آیتی،1371 ؛ فرجی و منجمی،1380؛ سوری ،1384؛ وهاب زاده، 1387؛پاک گوهر،1388؛ آراسته و همکاران،1390).بیشترین درصد درباره تأثیر عوامل انسانی(64.5 درصد) در بروز و شدت تصادفات ، مربوط به بی توجهی به مقررات می باشد(پاک گوهر،1388).64.6 درصد کسانی که تجربه تصادف به عنوان عابر پیاده را داشتند،اظهار کردند که می توانستند با رعایت مقررات از این پیشآمد جلوگیری کنند (بهروان،1392).بنابراین این موضوع رعایت قوانین مربوط به عابران پیاده از جمله توجه به چراغ راهنما،‌ عبور از خط کشی عابر پیاده و پل های عابر را دو چندان می‌کند.

   اکثر تحقیقاتی که در استانهای مختلف ازجمله خراسان رضوی انجام شده است ، تأثیر یک علت را در تبیین ناهنجاری ترافیکی عابرین پیاده مورد بررسی قرار داده اند.به عنوان مثال بهروان(1392) و طبیبی و هاشمیان(1390)نگرش و چگونگی تفکر عابرین  پیاده را سنجیده اند،چرا که  بسیاری از نظریه پردازان معتقدند نگرش که از طریق یادگیری ایجاد می شود،  بهترین پیش بینی کننده ی رفتار است(باندورا،1977؛پیاژه، میلر و دالرد،1950؛ روزنتال و زیمرمن 1977شولتز، 1386).  در حالیکه نتایج برخی از تحقیقات انجام شده نشان داده است که با وجود نگرش مثبت عابرین پیاده در زمینه رعایت مقررات ترافیکی،رفتار آن ها اینگونه نیست(هلاکوئی نائینی و مرادی،1385).تحقیقات بسیار دیگر نیز در زمینه مهندسی ترافیک مربوط به عابرین پیاده انجام شده است(صفارزاده، محمود؛ حسن پور، شهاب ؛ عبدی،علی،1390؛صفارزاده، محمود ؛ابوالحسن نژاد، وحیدو میرزا بروجردیان،امین ،1387؛حسن پور ، شهاب ؛ میربها، بابك ؛ زنگانه رنجبر،پوریا،1391)، شاید بهتر است بگوییم ترکیبی از این‌‌ عوامل در کنار یکدیگر می تواند به شكل بهتری  ما را در تحلیلمان یاری كند.

بنابراین  با توجه به تحقیقات انجام شده در زمینه عابرین پیاده می توان دریافت که وارسی تركیب های متفاوت از تبیین كننده های گوناگون بهترین تحلیل جامعه شناختی را نشان می دهد.مجموعه و سلسله ای از علّت های فردی،اجتماعی و موقعیتی در کنار یکدیگر باعث ایجاد تلفات و تصادفات عابرین پیاده شده اند و سنجش یک علت به تنهایی کافی نیست، به عنوان مثال علاوه بر جامعه پذیری افراد در زمینه ترافیک،کنترل اجتماعی نیز برای الزام عابرین پیاده به رعایت ضوابط و مقررات ترافیکی ضروری به نظر می رسد (هومنز،1985 ؛هیرشی ،1969؛ ریکلس ،1973).

با توجه به این وضعیت ، مطالعه حاضربا هدف بررسی و تعیین عوامل جامعه شناختی مؤثر بر ناهنجاری ترافیکی عابرین پیاده در شهر مشهد صورت گرفته است.تا شاید از این طریق بتوان به نحو بهتر و هدفمند تری برنامه هایی را طراحی و اجرا نمود و در نهایت نگرش و رفتار عابرین پیاده را در زمینه رعایت قوانین ترافیکی ارتقا بخشید.

با توجه به موارد مطرح شده مطالعه حاضر درصدد پاسخگویی به سؤالات اصلی زیر است:

1- میزان ناهنجاری ترافیکی عابرین پیاده در شهر مشهد چقدر است؟

2- عوامل جامعه شناختی مؤثر برناهنجار ی ترافیکی عابرین پیاده کدامند؟

2-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

زندگی مدنی و اجتماعی در شهرهای بزرگ، پیشرفته و پیچیده، بدون رعایت مقررات و نظم امكان پذیر نیست. رفتارهای ترافیکی همانگونه که می تواند نظم را در شهرها برقرار کند و موجب آسایش افراد جامعه گردد، می تواند موجب بروز صدمات جبران ناپذیری در زندگی  افراد شود. كم توجهی به رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در بین افراد جامعه از جمله ناهنجاری هایی است كه  به صورت روزمره در سطح خیابا نها و بزرگراه های داخل شهر، جاد ه ها و آزادراه های بین شهری مشاهده می شود و این کم توجهی به مقررات اگر  با افزایش روزافزون جمعیت و اتومبیل ها پیش برود ،فاجعه است. بنابراین نظم ترافیکی به خصوص در شهرهای بزرگی چون مشهد یک نیاز اجتماعی است و یافتن مسیر توسعه این نیازاجتماعی ،كاركردهای مثبتی را به دنبال خواهد داشت.

انجام پژوهش هایی که انضباط ترافیکی افراد یک جامعه را نشان دهد و علت تخلف یا ناهنجاری رفتار های ترافیکی آن ها را بیان کند، بسیار مفید است چرا که  می تواند با ارائه راه کارهایی به بهبود نظم ترافیکی افراد در شهرها کمک کند و منجر به نظم اجتماعی مطلوب در جامعه شود.

 این تحقیق می تواند با ارائه راهکارهایی به سازمان ها برای آموزش و نهادینه کردن رفتارهای بهنجار ترافیکی شهروندان مشهدی منجر به کاهش تخلفات و صدمات ناشی از بی نظمی ترافیکی شهر مشهد گردد.

3-1- اهداف تحقیق

– سنجش میزان ناهنجاری ترافیکی عابرین پیاده در شهر مشهد.

– بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر ناهنجاری ترافیکی عابرین پیاده.

فصل دوم: ادبیات تحقیق

1-2- تعریف مفاهیم

1-1-2- تعریف رفتار نابهنجار

واژه نابهنجار در برابر بهنجار[1] قرار دارد.جامعه شناس اصطلاح “بهنجار” را در عطف به رفتار یا ساختاری منظم و استانداردشده به کار می برد.معنای سخن این است که این رفتار یا ساختار انتظام یافته به عنوان هنجارهایی برای کشف و ارزیابی آنچه که “نابهنجار”گفته می شود به کار می آید.به عبارت ساده تر مبنای تشخیص و سنجش ما برای رفتاری نابهنجار پیوسته یک رفتار بهنجار است(نیک گهر،1369: 348).

هنجار واژه ای است كه برای كلمه نرم[2]به كار برده می شود، نرم در اصطلاح لاتین و یونانی به معنی مقیاس و گونیا است با این مفهوم ،كه هر جزئی بخواهد در یك شبكه كلی قرار گیرد، باید با آن شبكه متناسب و قیاسش با آن هماهنگ باشد. در آمار هم منحنی نرمال بیان كننده یك توزیع فراوانی متناسب است. با این حال می توان گفت در جامعه شناسی نرم به معنای ؛مقیاس و قاعده برای رفتار و تنظیم روابطی كه اكثریت از آن پیروی می كنند و عدم رعایت آن مجازات در پی دارد.

هنجار مفهومی است كه به هر قاعده ای اطلاق می شود كه رعایت آن در زندگی اجتماعی برای فرد ضروری است. هنجار از مفاهیم اساسی جامعه شناسی محسوب شده و از مباحث اصلی آن به شمار می رود. به عبارتی هر نوع ضابطه رفتاری است كه از نظر اجتماعی متضمن ارزشی مثبت است . «هنجارهای اجتماعی،رفتارهای معینی هستندكه براساس ارزش های اجتماعی قرار دارند و با رعایت كردن آنها جامعه انتظام پیدا می كند.» « هنجار، رفتار، قاعده، معیار یا میزانی است كه با آن رفتار اجتماعی افراد در جامعه سنجیده می شود. هر رفتاری كه با آن تطبیق كند رفتاری است بهنجار و اگر نسبت به آن انحراف داشته باشد نابهنجار تلقی می شود(همان:167) .به اعتقاد کوئن هرگونه رفتاری که با چشمداشتهای جامعه یا گروه معینی در داخل جامعه تطبیق نداشته باشد ،نابهنجاری نامیده می شود(کوئن،1383: 160).

لالاند[3]با دیدی فلسفی در تعریف هنجارها گفته است : « نوع ملموس و یا فرمول مجرد آنچه باید باشد در هر زمینه كه قضاوت ارزشی در آن راه یابد. از این دو معناهای آرمان، قاعده، هدف و مدل بر حسب موارد از آن بر می آید( بیرو، 1370: 249).

بعضی از جامعه شناسان هنجار را در یك جمله و حتی در یك عبارت تعریف كرده اند: « هنجارها عبارت از احكامی هستند كه به عنوان ضوابط مشترك عمل اجتماعی به خدمت گرفته می شوند.» دستور العمل های ریز بایدها و نباید ها،الگوهای رایج رفتاری، شرایط استاندارد ، از این قماش هستند .هنجارهای اجتماعی شیوه های رفتاری معینی است كه در گروه یا جامعه متداول است و فرد در جریان زندگی خود آن را می آموزد و به كار می بندد( جامعه پذیری) و انتظار دارد كه دیگر افراد گروه یا جامعه آنرا انجام دهند و اگر فردی هنجار جامعه یا گروه را رعایت نكند مورد سرزنش و حتی مجازات قرار می گیرد.بنابراین« هنجارها از راه جذب ذهنی و جامعه پذیری اخذ و جذب می شوند»( آبركرامبی و همكاران، 1370: 259).

هنجارها به خاطر استحكام شرایط وضع می گردند. وجود هنجارها و رعایت آن در گروه و جامعه باعث همنوایی، نظم، یكپارچگی، وحدت رویه و انسجام در زندگی اجتماعی می شود و بلعكس عدم رعایت آنها موجب از هم پاشیدگی و گسیختگی و هرج و مرج می گردد.

هنجارهای اجتماعی به عنوان الگوهای رفتاری مشخص ، تكلیف مردم را در شرایط و موقعیت های مختلف تعیین می كنند . تمامی اعضای جامعه در سایه آگاهی از هنجارهاست،كه می توانند رفتارهای متناسب با انتظارات دیگران ، انجام دهند. در واقع هنجار ها ،الگوهای رفتاری تعیین شده و مورد توافق كلیه افرادی است كه در جامعه مشخص زندگی می كنند و از زمینه فرهنگی مشابه و یا یكسانی بر خوردارند. به همین دلیل به هنجار الگوی عمل نیز گفته می شود. چون ملاك سنجش درستی و یا نادرستی رفتار، همان هنجار جامعه می باشد.

این نكته را نیز نباید فراموش كرد كه در جهان هیچ گروه و جامعه ای ، نداریم كه همه اعضاء و افراد آن هنجارهای موجود زمان خودر ا به طور كامل رعایت كنند، قطعاً در هر گروه و جامعه عده ای، حداقل بعضی از هنجارها را نفی نموده و زیر پا می گذارند. به هر حال در هر گروه و جامعه ای افراد دانسته یا ندانسته از هنجارها تخطی می كنند به این نوع افراد نابهنجارمی گویند و عمل نابهنجار معمولاً با مجازات همراه است.

[1]-Normal

[2]-norm

[3]-  laland