در سالهای اخیر هنگام با بروز تحولات بنیادین و همه جانبه در جامعه و گسترش فناوری و ماشینی شدن زندگی، چاقی و بیماری هایی نظیر بیماری های قلبی عروقی که عموماً ناشی از کم تحرکی می باشد شیوع پیدا کرده است. با توجه به اینکه تا سال 2050 جمعیت سالمندان از جمعیت زیر 14 سال پیشی خواهد گرفت و حدود 80% می رسد، این امر نشان دهنده افزایش روز افزون توجه به این قشر می باشد. اکنون فعالیت جسمانی و ورزش و توجه به اثرات سود بخش آن برسلامتی ونشاط به ویژه در سالمندان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است .با وجود آنکه فعال بودن از سنین پایین از بسیاری بیماریها جلوگیری می کند فعالیت منظم در سنین بالا نیز به کاهش درد و ناتوانی نظیر آرتریت، استئو پروز کمک می کند. زندگی به شیوه سالم در همه مراحل زندگی می بایست مورد نظر باشد. بویژه در بزرگسالی و سالمندی بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد، چرا که سالمندان با توجه به شرایط ویژه جسمانی از تحرک کمتری برخوردارند و با اینکه در بیشتر مواقع شرایط و موقعیت پرداختن به فعالیت های ورزشی برای آنان وجود دارد ولی متاسفانه به علل مختلف رغبتی برای ورزش کردن ازخود نشان نمی دهند و به همین دلیل بیشتر در معرض بیماری های حاصل از کم تحرکی قرار دارند. از سوی دیگر امروزه ورزش، به حدی از گسترش و توسعه رسیده است که از طرف کارشناسان به عنوان « جهان کوچک در جامعه» قلمداد می شود. به اعتقاد صاحب نظران، ورزش: ارزش ها، ساختار و نیروی محرکه جامعه را نشان می دهد و ویژگی های اجتماعی را منعکس می سازد (عبدلی، 1386)

زنان و مردان در فرایند جامعه پذیری از طریق ورزش با نوعی دنیای مردانه و زنانه در این زمینه مواجه میشوند (هولند و اوگلزبی ،2008)

 

همچنین از طریق ورزش می توان درباره سطح پیشرفت اجتماعی و اقتصادی یا جامعه قضاوت کرد، زیرا پیشرفت و توسعه ی ورزش به عوامل اجتماعی – فرهنگی حاکم بر جامعه وابسته است(عبدلی، 1386). زندگی بی تحرک یک مشکل جهانی برای سلامت جامعه است. بی تحرکی علت عمده مرگ و میر، بیماری و ناتوانی می باشد. حدود دو میلیون مرگ هر سال به علت کمبود فعالیت بدنی اتفاق می افتد و یافته های اولیه از پژوهش سازمان بهداشت جهانی حاکی از آن است که زندگی بی تحرک یکی از 15 علت عمده مرگ و میر در جهان می باشد (چاوو و همکاران ، 2006) در سطح جهانی بیماریهای ناشناخته ای بیشر را درگیر خود کرده است. یکی از مهمترین نوع این بیماریهای عجیب و خطرناک سرطان است و تعداد بیماران مبتلا به انواع مختلف سرطان روز به روز رو به افزایش هستند. این بیماری به شکلهای گوناگون و با علل ناشناخته ای بشر را در دام مشکلات متعدد و هزینه های بسیار سنگین درمانی می اندازد. امروزه با بررسیهای پزشکی دقیق و بطور باور نکردنی مشخص شده است که تعداد زیادی از انواع سرطانها نیاز به داروهای بسیار گران قیمت و پیچیده ندارد و با افزایش فعالیت های ورزشی در فرد بیمار نشانه های بیماری رو به کاهش می روند و بهبودی و مهاربیماری روی میدهد. بهبود سرطان روده و مقعد در افراد سالمند( چاوو و همکاران، 2006)  و بهبود سرطان پروستات در بین مردان سالمندان( پاتل و همکاران، 2007) نمونه هایی از این نتایج قابل توجه و اهمیت شرکت در فعالیت های ورزشی در افراد جامعه و حفظ و افزایش سلامتی در آنهاست. به هر حال چنین به نظر می رسد که در بین افراد جامعه نقش فعالیت های ورزشی برای سالمندان بسیار حائز اهمیت است. و سالمندان با استفاده از فعالیت های جسمانی برنامه ریزی شده و منظم در طول زندگی، سبب می شوند تا سطح فعالیت بدنی و سلامت جسمانی و روانی آنها افزایش پیدا کند. محققی در تحقیق به بررسی موانع مشارکت در فعالیت های بدنی در شهر مانتیویا کانادا پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت اقتصادی نامناسب، بالا بودن هزینه های فعالیت های بدنی، کمبود امکانات و تجهیزات ورزشی، عدم آگاهی و تعهدات خانوادگی مهمترین موانع شرکت آنها در فعالیت های ورزشی بوده است( ران و همکاران، 2004). محققی در تحقیقی به بررسی اثرات فعالیتهای بدنی روی افراد سالمند، جوانان، کودک پرداخت. نتایج نشان داد که فوائد فعالیت های بدنی افراد سالمند بیشتر از جوانان و کودکان می باشد. این نتیجه شاید به این دلیل باشد که سطح اولیه آمادگی جسمانی و فعالیت های بدنی در افراد سالمند در سطح پایین تری نسبت به جوانان و کودک بوده است ( شفارد، 2007). محققی در تحقیق به بررسی وضعیت فعالیت روزمره زندگی سالمندان ساکن در سرای سالمندان صادقیه اصفهان پرداخت. در این پژوهش وضعیت فعالیت فیزیکی مورد مشاهده و بررسی قرار گرفت. به طور همزمان مشخصات فردی و ارزیابی سلامت شخصی و بیماریهای محدود کننده حرکت بررسی شد. نتایج بررسیها نشان داد که اکثریت سالمندان ساکن در سرای سالمندان بی سواد و اقامت دائم داشته و دارای نگرشی متوسط تا ضعیف به سلامت خودشان داشته اند و بین مدت اقامت و نگرش نسبت به سلامتی و فعالیت روزمره ارتباط معنی داری وجود داشت(عالی پور، 1386). محققی در تحقیقی به بررسی موانع مشارکت سالمندان 65 تا 84 ساله شهر داندی اسکاتلند در فعالیت های بدنی پرداخت. نتایج حاکی از این بود که کوتاهی نفس، درد مفصل، بی علاقگی، از دست دادن انرژی و عدم تعلق به یک گروه از مهمترین موانع مشارکت سالمندان شهر داندی در فعالیتهای بدنی بوده است( آلیسون و همکاران،  2006). محققی در تحقیق خود به بررسی موانع فرهنگی – اجتماعی مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی پرداخت. نتایج نشانگر پایگاه اقتصادی اجتماعی بالاتر، میزان سرمایه فرهنگی، تمایل فردی و حمایت اجتماعی بیشتر از زنان ورزش کار نسبت به زنان غیر ورزشکار است. نگرش خانواده زنان ورزشکار، بیشتر و میزان پذیرش باورهای قالبی به طور معنی داری کمتر از زنان غیر ورزشکار است. اما از نظر سودمندی ادراک شده تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود ندارد. همچنین نتایج رگرسیون لجستید نشان داد که متغیرهای سرمایه فرهنگی و تمایل فردی دو متغیر تاثیر گذار بر احتمال مشارکت ورزشی است.حال به عنایت به مطالب گفته شده و با توجه به این مسئله که فعالیت های ورزشی نقش مهمی در سلامت بدنی و روانی و به خصوص در سالمندان دارد. کاهش و به تاخیر انداختن ناتوانی مربوط به سالمندی یک مسئله عمده جامعه است و فعالیت بدنی می تواند نقش مهمی را در ایجاد و حفظ سلامت سالمندان داشته باشد. در این راستا در پژوهش حاضر تلاش بر این است.

1- وضعیت کنونی مشارکت ورزشی در بین زنان سالمند شهر یزد چگونه است. 2- عواملی که مانع مشارکت زنان سالمند شهر یزد در فعالیتهای جسمانی و ورزشی می شود را بررسی کرده تا با از بین بردن آنها بتوانیم علاقه زنان سالمند را به فعالیت های جسمانی ورزشی افزایش دهیم.

 

1-3ضرورت و اهمیت پژوهش

 

با توجه به‎‎این که زنان نیمی از جامعه بشری را تشکیل می دهند از جهات مختلف دارای اهمیت بوده و‎‎در برنامه ریزی های ‏گوناگون جامعه باید در نظر گرفته شوند .به گزارش ایونا ، یکی از‎‎اموری که برای زنان مطرح است ورزش می باشد ، ‏امروزه زنان زیادی در سطح جهان به ورزش‎‎های مختلف اشتغال دارند . همان طور که می دانیم زندگی فعالیت است و مبنای ‏به اصطلاح‎‎مواد درونی موجودات زنده نیز فعالیت است . صاحب نظران امروزه بر این عقیده اند که‎‎تمرین های حرکتی و ‏ورزشی برای اکثریت مردم اعم از زن و مرد دارای ارزش بسیار است‎ .‎دختران و زنان در سنین مختلف به حرکات مختلف ‏ورزشی نیاز دارند هر چند در بعضی از‎‎کارهای خانه تا حدودی این فعالیت های بدنی تامین می شود‎ . ‎در  سنین بالا به خصوص در جامعه ایرانی، میزان اندک ورزش و تحرک زنان، بسیار مهم و حتی می‌شود گفت خطرناک است. زنان، به خصوص در سنین بعد از یائسگی، به طور جهشی، در معرض خطر بیماری‌های قلبی و عروقی، پوکی استخوان و عوارض ناشی از آنها هستند.(احسانی،1382)

 

تحقیقات جدید نشان می دهد که تمرینات بدنی باعث افزایش توانائی های مغز نیز ‏شده و به انسان در معالجه بیماریهای روانی مانند

 افسردگی و اضطراب نیز یاری میرساند . در مقاله ای اشاره ‏شده بود که تمرینات بدنی مداوم و روزمره تاثیر بسیاری در معالجه افسردگی افراد دارد. (توماس،1370)

‏

 

نقش فعالیت ورزشی در سنین بالا

 

1-‏ تقویت سیستم اسکلتی و پیش‌گیری از ابتلا به بیماری پوکی استخوان(امیرخانی،1391)
مشخص شده است که تقویت سیستم اسکلتی بدن و متراکم بودن آن ارتباط مستقیمی با میزان فعالیت بدنی و فشارهای مکانیکی ‏دارد.‏‏

 

‏2- به تأخیر انداختن پدیده‌ی سالمندی یا پیر شدن(امیرخانی،1391)
با افزایش سن، مصرف انرژی پایه کاهش می‌یابد. به ازای هر 10 سال افزایش سن در بزرگسالی، میزان مصرف انرژی پایه ‏حدود 2 تا 3 درصد کاهش می‌یابد، که گفته می‌شود به دلیل از دست دادن توده‌ی عضلانی بدن و افزایش بافت چربی است.

 

این تغییرات در ترکیب بدن را می‌توان با ورزش کاهش داد. ورزش سبب حفظ توده‌ی عضلانی بدن و افزایش مصرف انرژی ‏پایه می‌گردد. هم‌چنین از یبوست و بیماری‌های قلبی- عروقی جلوگیری می کند که بعداً به آن اشاره خواهد شد و بدین ‏ترتیب پدیده‌ی سالمندی را به تأخیر می‌اندازد. ‏

 

‏3- مصرف بی‌واسطه و مستقیم اسیدهای چرب(عزیز زاده مقدم،1391)‏
برای ورود گلوکز به درون سلول و مصرف آن، وجود هورمون انسولین ضروری است. انسولین هورمونی است که از ‏افزایش قند خون جلوگیری می‌کند. این هورمون از آب شدن چربی بدن و آزاد شدن اسیدهای چرب از بافت چربی جلوگیری ‏می کند. حتی در صورت مصرف زیاد غذا، به ذخیره شدن انرژی به صورت چربی نیز کمک می‌کند. اما عضلات در حال فعالیت از این امر مستثنی هستند و می‌توانند بدون نیاز به انسولین، انرژی خود را علاوه بر گلوکز از ‏اسیدهای چرب نیز تأمین کنند .

 

4- تأثیر مثبت در بیماران دیابتی و کاهش مقاومت به انسولین(عزیز زاده مقدم،1391)‏
مشخص شده است که بافت چربی، گیرنده‌ی عمده‌ای برای انسولین ندارد و به طور بارزی باعث مقاومت به اثرات انسولین و ‏در نتیجه بالا رفتن قند خون و عوارض ناشی از آن می‌شود. ‏
ورزش با کاهش بافت چربی و افزایش میزان سوخت و ساز بدن، مقاومت به انسولین را کاهش داده و باعث بهبود عملکرد ‏گیرنده‌های انسولین شده و سطح گلوکز خون را کاهش می‌‌دهد.

 

5- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و سکته‌های مغزی(رمضان پور،1391)
ورزش باعث کاهش اسیدهای چرب آزاد خون و افزایش کلسترول خون می‌شود. بدین طریق پدیده‌ی آترواسکلروز یا ‏تنگ شدن عروق بدن از جمله عروق قلبی و مغزی به تأخیر می‌افتد و هیچ‌گاه به حد بحرانی و انسداد (که در این صورت ‏شاهد سکته‌های مغزی یا قلبی خواهیم بود) نمی‌رسد. ‏

 

6- افزایش حجم گردش خون موثر بدن و جلوگیری از ترومبوز (لخته شدن خون) در سیاهرگ عمقی پا(رمضان پور،1391)‏

 

‏7- تقویت سیستم قلبی- عروقی، دستگاه تنفسی و سیستم ایمنی(رمضان پور،1391)‏‏

 

‏8- اثرات مثبت بر سیستم گوارشی(خلیلی،1390)

 

9-تاثیر ورزش در خانواده(عبدلی،1384)

 

سلامت هر یک از اعضای خانواده به ویژه زن مستقیما بر‎‎تصویر کلی سلامت خانواده تاثیر می گذارد‎ .
نگرش کلی زن نسبت به جسم و عملکرد‎‎فیزیکی بدنش در نگرش های کلی او تاثیر مستقیم دارد زیرا سلامت جسم و روان او ‏،‎‎روابط اجتماعی وی با دیگران را شکل می دهد . امنیت عاطفی او بر امنیت کلی خانــواده‎‎می افزاید و بهترین نشانه رشد و ‏پختگی عاطفی او بر هوش و توانایی سازگاری با موفقیت‎‎های جدید ، و هنگام مواجه با فشارها و ناراحتی ها با حداقل آسیب ‏پذیری فرد و گروهی‎‎است .تامین بهداشت جسم و روان برای زنان که در دوره ها و مراحل مختلف زندگی بر‎‎مسوولیت ‏خویش مراحلی چون بارداری ، زایمان و از همه مهمتر پرورش و تربیت فرزندان را‎‎پشت سر می گذارد از اهمیتی والا ‏برخورداراست .شخصیت کودک با نگرش های مادر در‎‎دوران باداری آغاز و از آن پس در آغوش و در کنار او از نظر ‏جسمانی ، روانی ، اخلاقی‎‎، اجتماعی و معنوی رشد و تکامل می یابد بدون شک مادر سالم و با نشاط بهتر از انجام‎‎این ‏مسوولیــــت بر می آید و خود نیز الگوی عملی و طبیعی سالمتری برای فرزندان خویش‎‎خواهد بود .زنان بـا ورزش کــردن می ‏توانند خصوصیات رفتاری ، اخلاقی و شخصیتی مطلوب‎‎برای یک زندگی سالم و شاداب را کسب کنند‎ . ‎ که به سادگی با ورزش قابل پیش‌گیری هستند.

 

5-.ZELMAN

 

5-.JOHNSON

 

5-DIEM

اهمیت فعالیت فیزیکی در حفظ و ارتقا سلامت به اثبات رسیده است. کاهش چاقی، افزایش آمادگی قلبی – عروقی و افزایش توان عضلانی از تاثیرات ورزش در ارتقا سلامت می باشد ولی تاثیر فعالیت فیزیکی بر تست های تنفسی بدرستی شناخته نشده است برخی مطالعات نشان داده اند فعالیت فیزیکی مستمر می تواند عملکرد سیستم تنفسی را بهبود بخشد (1) از طرف دیگر فعالیت فیزیکی به عنوان یک عامل ایجاد کننده برونکواسپاسم [1]مطرح می باشد (2) به طوری که درصد قابل توجهی از ورزشکاران بدون این که هیچ سابقه ای از آسم داشته باشند در حین فعالیت ورزشی و یا پس از آن دچار برونکواسپاسم می شوند که درصدی از این افراد علامت دار می شوند این حالت پس از 10 دقیقه فعالیت ورزشی تا 30 دقیقه پس از توقف ورزش اتفاق می افتد ولی حداکثر آن بین 5 تا 10 دقیقه پس از توقف ورزش می باشد(3) این برونکواسپاسم حتی در بسیاری از ورزشکاران حرفه ای نیز دیده شده است به عنوان مثال، 11 % از اعضای تیم ملی آمریکا (67 نفر از 597 ورزشکار) در المپیک سال 1984 و همچنین 23 % ورزشکاران آمریکایی شرکت کننده در المپیک زمستانی 1998 به آسم یا آسم ورزشی مبتلا بوده اند علی رغم مطالعات متعدد انجام شده هنوز این موضوع که ورزش و نوع فعالیت فیزیکی باعث اسپاسم برونش ها می شود و یا ورزش زمینه ساز تاثیر عوامل محرک بر سیستم تنفسی می گردد مورد بحث است (4) در هوای سرد ورزش سبب افزایش تماس راههای هوایی با هوای خشک و سرد و در هوای گرم باعث تماس با گرده های گیاهان و مواد آلاینده حرفه ای شده و همین موضوع سبب ایجاد اسپاسم و انقباض راههای هوائی می شود (5) با توجه به اینکه در حین ورزش، نیاز به اکسیژن و تنفس افزایش می یابد و

 گردش هوا در مجاری هوایی بیشتر است، از یک سو فرصت گرم و مرطوب شدن هوا کمتر بوده و از سوی دیگر تماس با مواد آلرژن افزایش می یابد و به این ترتیب احتمال ایجاد برونکواسپاسم در حین ورزش تشدید می شود (6و7) وقتی میزان اسپاسم ایجاد شده به حدی باشد که سبب کاهش FEV1 به میزان 10 % یا بیشتر نسبت به قبل از ورزش شود و یا تغییری به میزان 10 تا 25 % در  [2]PEFR ایجاد نماید اصطلاح آسم ورزشی به کار می رود  و برخی مطالعات نیز کا هش حداقل 5/6 % را به عنوان برونکواسپاسم خفیف تفسیر نموده اند. که بر حسب نوع ورزش و شرایط محیطی آن بین 10 تا 15 % در افراد بدون سابقه آسم و آلرژی گزارش شده است ولی قطعا میزان اسپاسم به میزان کمتر که باعث کاهش کمتری در ظرفیت هوایی گردد بیشتر می باشد(2و8). هر نوع فعالیت فیزیکی می تواند باعث تغییراتی در تست های تنفسی گردد ولی در برخی ورزشها که با حرکات سریع و شروع انفجاری همراه هستند، مصرف اکسیژن در ورزشکار طی ورزش بیشتر و در نیتجه نیاز به فعالیت بیشتر سیستم تنفسی می باشد و به طور منطقی باید تاثیر ورزش بر این سیستم نیز بیشتر باشد (9) مطالعات مختلفی بر روی انواع ورزش ها و برونکواسپاسم ناشی از آنها انجام شده است و بر این اساس ورزش ها به دو دسته تقسیم می شوند دسته اول ورزش هایی هستند که احتمال ایجاد برونکواسپاسم در آنها زیاد است این ورزش ها عموما ورزش هایی هستند که یا در هوای سرد و خشک انجام می شود مانند اسکی و هاکی روی یخ و یا ورزش هایی هستند که به حجم تهویه ای بالایی نیاز دارند مانند بسکتبال و فوتبال آمریکایی، تنیس ، بدمینتون ،دوچرخه و دو استقامت. دسته دوم ورزش هایی که ورزش مدت کوتاهی به طول می انجامد مانند وزنه برداری و ورزش های رزمی و یا از شدت بالایی برخوردار نیستند مانند گلف، والیبال و شنا (10و11) مطالعات کمی بر روی تاثیر سریع ورزش بر تست های تنفسی ورزشکاران در سایر کشورها انجام شده است. ودر مطالعات انجام شده  توجه بسیار کمی به ورزشکاران نوجوان و همچنین سیستم تنفسی آنها شده است .از این رو هدف این مطالعه بررسی تاثیرات تمرینات مداوم منظم بدمینتون  و شنا برروی سیستم تنفسی دختران و مقایسه آن با تاثیر عدم فعالیت ورزشی منظم  بر سیستم تنفسی دختران 10_15ساله می باشد .

 

1-1-1 رابطه ورزش با دستگاه تنفس

 

ارتباط حرکت با دستگاه تنفس بسیار روشن و آشکار است . ماشین های موتوری برای حرکت های تند بنزین زیادتری لازم دارند . بدن انسان نیز برای حرکت تند احتیاج به نیرو و انرژی بیشتری دارد. این انرژی با سوخت و ساز مواد غذائی در مقابل اکسیژن یعنی اکسیداسیون به دست می آید . زندگی سلولهای بدن و فعالیت آنها به اکسیژن بستگی دارد . شما اگر روی پایتان طوری بنشینید که روی شریان پا فشار بیفتد در چند دقیقه پایتان کرخت می شود و گز گز می کند .(12) این همان کندی جریان خون و کمبود اکسیژن است ،همانطور روی شریان های نقاط دیگر بدن اگر فشار بیاورید یا مانعی مجرای رگ ها را مسدود نماید ( مانند آمپولی در شریان قلب ) جریان خون و اکسیژن قطع و عضو با ورود ناراحتی از کار خواهد افتاد . تحمل اعضا ء بدن در مقابل کمبود اکسیژن متفاوت است. دست و پا و اطراف بدن تا 1-2 ساعت به قطع جریان خون تحمل دارند ولی از همه بیشتر مغز و قلب به اکسیژن احتیاج دارند . پس از قطع جریان اکسیژن ( قطع تنفس) مغز در یکی دو دقیقه و قلب نیز در 2-3 دقیقه از کار می افتد . خوشبختانه اکسیژن به مقدار فراوان و مفت و مجانی در هوای آزاد وجود دارد و 21% ترکیب هوا اکسیژن است. در سطح دریا غلظت آن بیشتر و در ارتفا عات هر چه بالا تر برود مقدار آن کمتر می شود . فشار آتمسفر تا ارتفاع 3000 متر هر 10 متر یک آتمسفر کمتر می شود . از 3000 متر به بالا هر 20 متر یک آتمسفر کمتر می شود .در هر ارتفاعی نسبت اکسیژن با گازهای دیگر ترکیب هوا ثابت و 21% می باشد . (13و 14)

 

اگر کسی سوار هواپیما و یا هلیکوپتر شود و در ارتفاع 14700 متر پیاده شود گرفتار مشکلات تنفس و کمبود اکسیژن بوده به تنگ نفس ، سر گیجه و تهوع و بیحالی گرفتار خواهد شد و از 8000 متر به بالا قادر به تنفس و زندگی نخواهد شد . ولی با صعود چند مرحله و اقامت چند روزه در فواصل ارتفاعات مکانیزم اتوماتیک بدن با تحولات و تغییرات هوشیارانه و اعجاب انگیز در ترکیبات خون کمبود اکسیژن را جبران خواهد کرد . در استراحت چند روزه در ارتفاعات با مکانیزم اسرار آمیزی طبیعت هشیار بدن به نسبت کم شدن غلظت اکسیژن در هوای بلندی ها تعداد گلبول های قرمز (اکسیژن آور) خون را بالا می برد تا گلبول های زیاد از غلظت کم هوا اکسیژن کافی را فراهم کرده آفتی از کمبود اکسیژن در سلول های بدن عارض نشود . این اختلاف در تعداد گلبول های قرمز خون به طور طبیعی در خون ساکنین کنار دریا و یا ارتفاعات وجود دارد. (15)

 

ساکنین همسطح دریا در یک میلیمتر مکعب خون در حدود 4 میلیون گلبول قرمز دارند ، در حالیکه ساکنین فلاتهای بلند مانند تبت ، هیمالیا ، جبال آند در آمریکای جنوبی در هر میلیمتر مکعب خون 6 میلیون گلبول قرمز دارند.(11)

 

موقع فعالیت بدنی هنگام صعود در ارتفاعات با توجه به کمبود غلظت اکسیژن و نیاز مبرم بدن به اکسیژن بیشتر در موقع فعالیت بدنی ، قلب و دستگاه تنفس همزمان فعالیت فوق العاده ای را از خود نشان می دهند . تعداد تنفس از 16 به 40-50 بار در دقیقه و ضربان قلب از 72 به 140-180 بار در دقیقه بالا می رود . این افزایش فوق العاده ضربان های قلب و شمار تنفس های عمیق احتیاجات اکسیژن بدن از فعالیت زیاد را از فشار کم اکسیژن هوا فراهم و از بروز عوارض کمبود آن جلوگیری می نماید . رابطه حرکت و ورزش با دستگاه تنفس در اخذ و جذب و استفاده صحیح از اکسیژن خلاصه می شود. (16)

 

ریه ورزشکاران در حکم ماشین سیار و آماده به کار است . ورود هوا با فشارهای مکرر در نفس های عمیق هنگام فعالیت بدنی ، هجوم امواج هوا به داخل ریه ها برونشها را بازتر ، عضلات آنها را ورزیده تر و امواج تارهای کرکی داخل برونشها را زنده تر و شاداب تر نگه می دارد و در آنها تمام حبابهای ریه ها در حال فعالیت می باشند و جریان سریع خون در جدار حبابها رشد شان را کاملتر و جذب اکسیژن را سهل تر و فراوان تر می نماید. (17)

 

[1] Bronchospasm

 

[2]-  peak expiratory flow Rate

پژوهش ها نشان داده اند که رابطه معناداری میان سطوح بالاتر خودکارآمدی تمرین و اجرای بهتر فردی و تیمی برقرار است (مریتز[10]، 2000 ، بشارت 2011). همچنین می توان با شناسایی میانجی گرهای اثرگذار بر این رابطه، سطح اجرای ورزشکاران را بالا برده تا بتوان از تأثیرات عوامل مخل که اجرای ورزشکاران را تخریب می کند (مانند اضطراب و استرس)، پیشگیری کرد. در میان انواع سنجش های خودکارآمدی، سنجش های تکلیف – ویژه بالاترین همبستگی را با اجرا داشته است، با این حال مطالعات کمی در داخل کشور به بررسی رابطه میان خودکارآمدی و اجرای ورزشکاران پرداخته اند.

 

دکتر عبدلی و همکارانش (1389) نشان دادند که می توان با گسترش فعالیت های تربیت بدنی و ورزش در مدارس سطح توانایی های

 جسمانی، روانی و قوای عقلانی دانش آموزان را افزایش و تنش های روانی و جسمانی آن ها را کاهش داد. بررسی سابقه ورزشی کودکان و موفقیت هایی که آن ها در مسابقات کسب کرده اند، نقش مهمی در فهم میزان خودکارآمدی تمرین افراد دارد. تحقیقات پیرامون مسئله باورهای کارآمدی در ورزش آموزش و پرورش علی رغم اهمیت بالایی که دارد، روی دانش آموزان ابتدایی محدود بوده و ما سعی کردیم تا با مقایسه خودکارآمدی تمرین کودکان، بیش از پیش نقش متغیرهای مؤثر در باورهای کارآمدی افراد را بشناسیم. با توجه به نقش مهم خودکارآمدی تمرین در شناخت توانایی های جسمانی کودکان و نوجوانان، مسئله حائز اهمیت شناخت میانجی گرهایی است که ممکن است بر ارتباط میان خودکارآمدی و اجرا تأثیر گذارد و سطح خودکارآمدی و اجرا را تحت تأثیر قرار دهد. عواملی چون سن، جنسیت، تجربه ورزشی، تعداد موفقیت های ورزشی از میانجی گرهای تأثیرگذار در باورهای کارآمدی افراد هستند.

 

مطابق گفته باندورا (1986) مفاهیم خودکارآمدی و کارآمدی گروهی در حد واسطه گری با هم تفاوت دارند، بدین معنی که در کارآمدی گروهی علاوه بر چهار منبع اساسی، منابع دیگری در سطح گروهی وجود دارند. با توجه به نگرشی که افراد در مورد توانایی های تیم شان دارند و اهمیتی که این نگرش در تلاش برای کسب موفقیت دارد، باورهای گروهی به عوامل مختلفی مانند انسجام گروهی، سابقه تیم، حمایت مربی و وضعیت حریف های مقابل بستگی دارد که ما در این تحقیق به برخی از آن ها اشاره می کنیم. با مقایسه باورهای کارآمدی افراد در ورزش های انفرادی و تیمی، نیز به این سؤال پاسخ می دهیم که آیا خودکارآمدی تمرین در رشته های مختلف یکسان است یا صرفا متغیری است که با رشته های ورزشی گوناگون مرتبط نبوده و از فردی به فرد دیگر با توجه به سطوح درون فردی و بین فردی متفاوت است (باندورا، 1990).

 

[1]  .Dzewaltowski

 

[2]  .Ryan

 

[3]  .Bandura

 

[4]  .Weinberg & Gold

 

[5]  .Feltz

 

[6]  .Zaccaro

 

[7]  . Short, Sullivan, & Feltz

 

[8]  . Martínez

 

[9] . Vealey

 

[10]  . Moritz

از مهمترین موضوعات در چرخه تحول انسان ازدواج است که به عنوان بزرگترین سرمایه گذاری روانی فرد درنظر گرفته می شود  . امروزه با توجه به بافت جمعیتی جوان کشور و درحال گذار بودن جامعه ایران و بروز تحولات متعدد اجتماعی از جمله طلاق به نظر می رسد نگرش به این پدیده ازبعد اجتماعی امری اجتناب ناپذیر باشد . اگرچه تحقیقات زیادی دراین زمینه صورت گرفته است  ولی توجه به پویایی فرایندهای اجتماعی همچون طلاق و پژوهش مجدد دراین زمینه حائز اهمیت است.

طلاق موضوعی متصل به ازدواج است با ریشه‌ها وعلت‌های همسو و همسان، نرخ بالای زنان و مردان مطلقه، فرزندان طلاق، از هم پاشیدن بنیان خانواده در آینده می‌تواند حیات جامعه را با مخاطره روبرو ساخته و از این رومی‌طلبد تا توجه بیشتری  به این موضوع  گردد.

 

همچنین نتایج بررسیهایی  كه در سالهای گذشته در خصوص زوجین درخواست كننده طلاق ، صورت پذیرفته بیانگر این است كه بیشتر درخواستهای طلاق در دوران عقد ارائه شده، بنابراین        می توان گفت  بیشتردرخواست های طلاق  درسه سال نخست زندگی مشترك ، رخ می دهد كه این سئوال پیش می آید نبود بلوغ آگاهی زوجین در زمان ازدواج منجر به طلاق می شود؟

 

اگرچه پرداختن آماریِ صرف به این تراژدی نمی تواند به عنوان یك ملاك مناسب موردتوجه باشد و در این راستا ضرورت توجه همزمان به سیاستگذاری های ملی و فرهنگ سازی قومی را         می طلبد، اما باید از رهگذر آمارهای مستند به اهمیت اجتناب ناپذیر پیشگیریقبل از وقوع هر بحران توجه داشته باشیم تا با ارائه راهكارهای پیشگیرانه از افزایش روند صعودی منحنی های طلاق در كشور جلوگیری كنیم.

 

صاحب نظران معتقدند طلاق مانند هر پدیده نامطلوب اجتماعی دیگر مولود عواملمتعددی است كه بعضی از آنها، به ریشه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر می گردد و برخی نیز به صورت بنیادهای شخصی اختلالات روانی جلوه می كند.

هر چند تجزیه و تحلیل این مطلب كه چرا برخی طلاق می گیرند، كمی دشوار به نظر میرسد، اما به هر صورت، از هم پاشیدگی كانون خانواده نتیجه نارضایتی و عوامل رنج آوریاست كه زن و مرد مدت ها در مقابل آن قرار گرفته و فشارهای اقوام و دوستان یا تقبیحهای اجتماعی و عوامل دیگر هم نتوانسته است از تصمیم آن ها برای جدایی از یكدیگرجلوگیری كند.

 

دلایل رشد صعودیطلاق در سال های اخیر را میتوان  متأثر از عوامل اقتصادی و حتی حقوقی نیز دانست سئوالی دیگر اینجاست آیااعتیاد، دخالت والدین و اطرافیان، خشونت و ضرب و شتم، سوءظن و بدبینی و نبودتفاهم از بیشترین عوامل درخواست طلاق زوجین در سال های اخیر بوده است؟

 

انتخاب نادرست و بی دقتی در امر همسر گزینی و آشنایی ها و دلبستگی های خیابانی كه بی گمان تحمیل نظرات به والدین را در پی داشته،آیا از دیگر عوامل مهم شیوع طلاق دركشور به شمار               می آید؟

 

ارزیابی ها نشان داده صنعتی شدن و به اصطلاح مدرنتیه ،حاشیه نشینی وكمرنگ شدن نظام سنتی خانواده گسترده، بیشترین زمینه ازدواج های ناموفق را به وجودآورده است.

 

از این رو می توان گفت برخی از طلاق ها دستاورد ازدواج های «غلط» است، ازدواجهایی كه یا بر اثر اجبار یا ناشی از عدم شناخت است و نقش عواطف و احساسات زودگذر یاازدواج بدون تعمق هم بوده است.

 

طلاق كه امروزه تهدیدكننده اصلی كانون خانواده ها به شمار می آید، آسیب های اجتماعی فراوانی را به همراه دارد كه بسیاری از پیامدهای آن را می توان این روزهادر شهرهای بزرگ كشورمان مشاهده كرد. نکته ای که شایان توجه بیشتر دراین زمینه می باشد پژمرده شدن غنچه های نا شکفته است. به عبارت دیگر قبل ازاین که زندگی مشترک شروع شود طلاق به وقوع می پیوندد واین امر تبعات متعدد روانی-اجتماعی را برای دختر وپسر وخانواده ها و درنهایت برای جامعه به بار می آورد که می توان به مواردی مانند : زندانی شدن مرد به دلیل نپرداختن مهریه، اعتیاد به دلیل شکست عاطفی، ترس از تشکیل زندگی مشترک درآینده و… اشاره نمود. به نظر می رسد اختلاف سنی زوجین، میزان تحصیلات زوجین،مدت زمان عقد، مدت زمان  زندگی مشترک، نوع شغل، میزان مهریه، دخالت دیگران در امور زندگی زوجین ، مدت شناخت همسر قبل از ازدواج، شیوه  آشنائی زوجین قبل از ازدواج، میزان رضایت به ازدواج در اطرافیان، وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانواده، تناسب فرهنگی خانواده ها، میزان معاشرت قبل از عقد، میزان نظارت خانواده ها برروابط طرفین قبل از عقد، میزان  ملاقات با همسر بعداز عقد، میزان ارتباط  با خانواده همسر بعداز عقدو وجود آسیب روانی –اجتماعی در فرد بادرخواست طلاق رابطه وجوددارد.

 

برهمین اساس عنوان پژوهش” بررسی عوامل مؤثردر طلاق زوجین قبل و بعداز زندگی مشترک در متقاضیان طلاق دادگاه خانواده شماره 2 تهران” انتخاب شده است كه از سه منظر عوامل فردی،اجتماعی وارتباطی بررسی انجام می شود.

 

2-1- ضرورت و اهمیت پژوهش

 

خانواده به عنوان كوچكترین واحد اجتماعی،  پایه و اساس ساخت اجتماع محسوب 
می شود .خانواده شالوده هر جامعه متمدن است . (مور، 1376: 29)

 

در واقع خانواده نهادی است كه به اعضای خود احساس آرامش و امنیت می دهد و طی قرن های متمادی به عنوان پایدارترین و مؤثرترین وسیله حفظ ویژگیهای فرهنگی و عامل انتقال آنها به نسلهای بعدی بوده است. از همین روست كه تشكیل خانواده در همه ادیانبه ویژه دین مقدس اسلام از اهمیت والایی برخوردار است و از آن به عنوان كانون آسایش و آرامش نام برده شده است . (ولی زاده، 1378: 20)

 

به طور كلی خانواده به وسیله یك رابطه قــانونی بین زن و مرد كه ازدواج نام دارد شـكل می گیرد، اما این رابطه قانونی به سه شكل ممكن است از هم گسیخته شود كه عبارتند از:

 

1- فسخ ازدواج؛

 

2- مرگ یکی از زوجین؛

 

3-انحلال خانواده و از بین رفتن پیوند زناشوئی به وسیله طلاق زوجین. ((Shryock,1975:333

 

از آنجایی كه فسخ ازدواج با دلایل مشخص می باشد و مرگ افراد هم یك امر طبیعی است این دو مورد هر چند باعث بروز مشكلاتی در خانواده می شوند ولی طلاق به دلیل خصوصیاتی كه دارد بیشتر ذهن خانواده ها و اندیشمندان را به خود جلب كرده است.

 

” طلاق در لغت جدا شدن زن از مرد، رها شدن از قید نكاح و رهائی از زناشوئی استَ . (عمید، 1369: 894)

 

همچنین طلاق را آخرین راه انحلال قانونی ازدواج می دانند كه شوهر و زن به وسیلة حكم قانونی از هم جدا می شوند . (Shryock,1975:333)

 

از آنجا كه یكی از عوامل مهم از هم گیسختگی مهمترین نهاد اجتماعی و اساس جامعه یعنی خانواده ،  طلاق می باشد ، بررسی طلاق و به ویژه عواملی كه منجر به این امرمی شوند خود به خود ضرورت پیدا می كند . همچنین بررسی عواملی كه باعث گرایش زوجین به طلاق می شود به خاطر پیامدهایی كه در پی دارد بیشتر حائز اهمیت است. بنابراین اهمیت موضوع طلاق را با در نظر گرفتن عواقب و آسیب های آن می توان مطرح كرد ،  آسیبهای طلاق می تواند به صورت اعتیاد ، بزهكاری ، جرم و جنایت،  خودكشی و… باشد . (دانش، 1370: 32)

 

از طرف دیگر در عصر ما و به خصوص سال های اخیر بیش از دوران دیگر آمارهای طلاق بالا رفته و به تبع آن آمار وارقام جرم وجنایت های ناشی از آن نیز زیاد شده است به طوری كه آمار طلاق در جوامع غربی و به ویژه در آمریكا حدود 54 درصد می باشد، یعنی اینكه از هر 100 ازدواج 54 مورد به طلاق منجر می شود. در صورتی كه این درصدها درسال 1964 حدود 36 درصد بوده است.[1](Weeks,1992:315-316)

 

در ایران نیز آمارها نشان می دهند كه درصد طلاق در  دهه 80 نسبت به سال های قبل رشد داشته است كه این افزایش ناگهانی برای جامعه ایران به عنوان یك زنگ خطر می باشد كه نباید ساده انگارانه از آن گذشت، بلكه باید با جدیت به دنبال ریشه های این مسأله بود .

 

65 هزار و 505 واقعه طلاق در نیمه نخست امسال ثبت شده است كهاین رقم در مقایسه با مدت مشابه پارسال 2/6 درصد، افزایش نشان می دهد. (روابط عمومی ثبت احوال1389) بر این اساس بیشترین طلاق ثبت شده مربوط به مردان در گروه سنی 25 تا 29 با رقم 18هزار و 439و زنان در گروه سنی 20 تا 24 با رقم 16 هزار و 426 واقعه بودهاست.این در حالی است كه افزایش 47 درصدی طلاق توافقی در طول یک سال گذشته بر چالشهای این بخش افزوده است .

 

بررسی آمار طلاق از سال ۸۰ به بعد با شتاب بیشتری نسبت به سال‌های گذشته دارایسیر صعودی بوده است . آمار طلاق در سال ۸۰ ، 4/9 درصد، سال ۸۱، 3/10 درصد، سال ۸۲، 6/10 درصد، سال ۸۳، 5/10 درصد، سال ۸۴ ، 7/10 درصد، سال ۸۵ ، 1/12 درصد بودهاست.

 

طبق آمارها سال 88 بالاترین نرخ طلاق با 8/20 درصد مربوط به استان تهران وپایین‌ترین آن با 8/3 درصد مربوط به استان ایلام است و آمارها حاکی از آن است که تهران، کردستان، کرمانشاه و خراسان رضوی بیشترین و ایلام، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری و یزد کمترین طلاق را به خود اختصاص داده اند.زندگی در دنیای صنعتی همه مسائلش متفاوت است و گاه عجیب و غریب. تولدش، بزرگشدنش، ازدواجش و حتی طلاقش. تا چند سال قبل طلاق پدیده ای مذموم و قبیح در جامعه بهشمار می رفت و افراد در شرایط بسیار

 حاد به طلاق فكر می كردند و گاه در پیچ و خم مراحل قانونی گم می شدند كه بی خیال طلاق گرفتن از هم می شدند و سعی می كردند زندگیشان را ادامه دهند .

 

طلاق به عنوان یک مساله اجتماعی یکی از مهم ترین پدیده های حیات انسانی است . می توان گفت که کمتر پدیدة اجتماعی به پیچیدگی طلاق باشد . طلاق درابعاد گوناگون تاثیر فزاینده ای برزندگی انسانها می گذارد .طلاق درطبقات اجتماعی پدیده ای است موثر برتمامی جوانب جمعیت دریک جامعه تاثیرمی گذارد .زیرا نظام خانواده را ازهم می پاشد . درسالهای اخیرشاهد افزایش میزان طلاق درتهران و شهرهای مختلف بوده ایم . عواملی متعددی درگسترش طلاق نقش داشته اند . این عوامل مربوط به تغییرات اجتماعی می باشند . دگرگونیهای عمده ای درالگوهای زندگی خانوادگی درشهرها ، خصوصاً دراین سالهای اخیر، به وجود آمده است . درصد بالایی از زنان به تحصیلات بالا دسترسی پیدا نموده اند و گروه زیادی از آنان درنیروی کارمزد بگیراشتغال دارند.

 

میزان طلاق نه تنها درتهران بلکه درشهرها رو به افزایش است و نسبت های زیادی از جمعیت یا درخانواده های تک سرپرست و یا درون خانواده های ناتنی زندگی می کنند . در خانواده های ناسازگار ،زندگی خانوادگی به هیچ روی همواره تصویری از هماهنگی و خوشبختی نیست . اکثر زنان درمعرض خشونت خانوادگی هستند . افزایش طلاق و مسائل متعددی که درساختار خانواده ناسازگار وجود دارد ، مشکلاتی برای جامعه به وجود آورده است . اکثر زنان از نقش هایی که درخانواده سنتی و گسترده به آنان محول شده دچار تعارض نقش و فاصله نقش گردیده اند .

 

طلاق مکانیسمی است که زن و شوهر ازطریق آن به زندگی مشترک خویش پایان داده و پیوند زناشویی را می گسلند.

 

طلاق دربین انسانها و درطبقات مختلف اجتماعی به صورگوناگونی رخ می دهد و به فروپاشی هسته اصلی و بنیادین جامعه یعنی خانواده اثر می گذارد . عوامل متعددی برساختار خانواده اثر نامناسب می گذارند . این اثرات نامناسب ، کارکردهای مناسب خانواده را مختل می کنند . درچنین شرایطی ، خانواده دچار ناسازگاری شده و درزندگی آنان تعارض به وجود می آید . ادامه کشمکش ها ، برروی کارکرد اجتماعی زن و شوهر اثر گذاربوده و پدیده طلاق رخ می دهد . دگرگونی درساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برروی کارکردخانواده اثر گذاربوده و این دگرگونی تعادل خانواده را برهم می ریزد.

 

طلاق ، به عنوان یک آسیب اجتماعی ، برساختارخانواده اثر گذاشته و پیامدهای متعددی از آن درجامعه برجای می گذارد ، و کارکردهای مناسب را به کارکردهای نامناسب تبدیل نموده و مسائل بیشماری را بوجود می آورد . کارکردهای پنهان و نامناسب پدیده طلاق درطبقات اجتماعی موجب شده است تا ازدواج کاهش یابد . علاوه برکاهش ازدواج مسائل متعددی را برای جامعه به وجود آورده است . زیرا طلاق درطبقات اجتماعی به یک مساله جدی تبدیل شده و با گسترش خود مشکلاتی را به جامعه تحمیل نموده .

 

علل و عوامل موثردرطلاق درایران خصوصاًشهرتهران ازطبقه ای به طبقه دیگر، متفاوت است . زیراهرطبقه ای ازنظرقدرت، منزلت ، ثروت و شیوه زندگی  شرایط خاص خودش را دارد ، چون شهرتهران به دلیل مهاجرپذیری شدیدو صنعتی بود نسبت به سایرنقاطکشوراز بیشترین میزان تحرک اجتماعی برخورداراست به دلیل این تحرک اجتماعی شدید می بایست عوامل اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرارگیرد.

 

منشاءشرایط و عوامل موثر درطلاق برحسب طبقه اجتماعی موجب می گرددتا این پدیده از دیدگاه های مختلف مورد مطالعه و بررسی قرارگیرد، تاعلل طلاق را از ابعاداقتصادی و اجتماعی مورد تحلیل قراردهد ، علاوه برعلل طلاق ، ساختارخانواده و تاثیرآن برشبکه روابط متقابل اجتماعی و وفاق اجتماعی نیزباید توجه نمود.

 

طلاق به عنوان یک پدیده اجتماعی علاوه برخانواده سایرموسسات اجتماعی و جامعه را درگیرخویش نموده و اثرات نامطلوبی برکارکردهای خانواده برجای گذاشته است .

 

بارزترین نتیجه منفی طلاق درطبقات اجتماعی اثرآن برفرزندان خانواده های ناسازگاربه شمار می رود، مشکلات متعددشخصیتی ، افت تحصیلی، تنهایی ، از خودبیگانگی ، بزهکاری ، اعتیاد و صدها آسیب اجتماعی دیگر درکنارسایرعوامل به طلاق مربوط است . گسترش طلاق و افزایش آن موجب شده تا جامعه دچارمشکل شود ، بالابودن دادخواست ها و طلاق های واقع شده گویای این مسئله است ، گسترش پدیده طلاق درطبقات اجتماعی آنقدرعیان و آشکاراست که ازطریق مشاهده همراه بامشارکت دردادگاه مدنی خاص درشهرتهران می توان به رشد شتابان آن پی برد.

 

طلاق به عنوان یک مساله اجتماعی ، موجب تنش ها و ناسازگاریهای اجتماعی گردیده و به نحوی انحا جامعه و یازندگی افرادو جامعه را مورد تهدیدو تضعیف قرارمی دهد.

 

پدیده طلاق درطبقات اجتماعی از نظراقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، نوع معیشت ، پایگاه اجتماعی ، منزلت اجتماعی ، شیوه زندگی و غیره دارای تفاوت هائی هستند، این تفاوت ها برحسب قشربندی اجتماعی مورد ارزیابی قرارگیرد.عوامل موثردرطلاق درطبقه بالای جامعه و طبقه پائین جامعه و طبقه متوسط دارای تفاوت هایی می باشد زیراهنگامی که سخن از طبقه اجتماعی به میان می آیدباید به شاخص هائی از قبیل درآمد، شغل ، سطح تحصیلات و دیگر متغیرهای مهم دیگر طبقات اجتماعی یعنی محل سکونت ، شیوه زندگی ، آداب و رسوم و غیره توجه بشود تا علت تفاوت های جامعه شناختی طلاق درهریک از طبقات اجتماعی معلوم شود ، و چنانچه پدیده طلاق به هرعلت درهر طبقه ای واقع شود چه نتایجی دربرخواهد داشت ؟

 

طلاق به دلایل گوناگون رخ می دهد . تحرک شدید طبقاتی ، بحرانهای اقتصادی، تفاوت های فرهنگی دربین خانواده ها ، بالارفتن نیازهای مادی و معنوی ، فقراقتصادی ، بیکاری ، ازهم گسیختگی ،همه این مسائل موجب شده که خانواده کارکرد مناسب خودش را نتواندبدست آوردو آرامش ، نظم ،تعادل ، سازگاری و وفاق اجتماعی درنهاد خانواده روبه کاهش باشد و این امرمشکلاتی برای خانواده به وجود آورده است .

 

محیط پرتشنج چنین خانواده هایی به تخریب شرایط روانی زن و شوهر و فرزندان پرداخته ، آنان را برای درگیرشدن با مسائل و مشکلات عدیده ای آماده می سازد ، نکته ای که بسیارمهم است آن شرایطی است ، که منجر به طلاق می گردد . دراین پژوهش شرایط و منشاء دادخواست و طلاق دارای اهمیت است . هیچ دختری هنگام ازدواج و شروع زندگی و درپای سفره عقد تصور نمی کند و درفکر آن نیست که روزی مشکلات آنچنان براو غلبه کند، و شرایطی به اوتحمیل شود، تا دادخواست طلاق بدهد و به زندگی مشترک خویش پایان دهد(آقاجانی مرسا،1387،ص9-14)

 

[1]-این تحقیقات توسط مك دونالد (Macdonald) وپرستون (Preston) انجام شده است.

امروزه تولید الکتریسیته خورشیدی در حال پیشرفت نوید بخشی است. توجه روز افزون به اثرات مخرب زیست محیطی سایر روش های تولید جریان الکتریکی، مزایای الکتریسیته خورشیدی را آشکار می سازد. هزینه تولید الکتریسیته از روش های حرارتی و خورشیدی، کمتر از هزینه تولید آن در نیروگاه های سوخت فسیلی خواهد بود. تولید الکتریسیته از چند وات تا به اندازه تولید یک نیروگاه معمولی، توسط فناوری­های الکتریسیته خورشیدی امکان پذیر است. در حال حاضر شش روش مختلف برای تولید الکتریسیته از انرژی خورشیدی شناخته شده است که عبارتنداز: آینه خورشیدی، سهمی گون دریافت کننده مرکزی، آینه­های بشقابی، دودکش خورشیدی، استخر خورشیدی و سلول­های نوری فتوولتائیک[1].

 

امروزه شیوه تولید جریان الکتریسیته توسط آینه­های سهمی­گون، جایگزینی برای شیوه­های معمول تولید برق شده است. به عنوان نمونه، نیروگاه آینه­های سهمی­گون کالیفرنیا با ظرفیت 345 مگاوات، در مدت کارکرد ده ساله، پنج هزار گیگاوات ساعت الکتریسیته تولید کرده است که این میزان، هشتاد درصد کل انرژی خورشیدی تولیدی در دنیاست [2].

 

 

متمرکز کننده های خورشیدی سهمی شکل با گیرند­ه­های لوله­ای خلا،  تکنولوژی اصلی مورد استفاده در  نیروگاه­های تولید انرژی الکتریکی با استفاده از گرمای خورشید هستند. این ابزارها، کم هزینه­ترین نوع تجهیزات در مقیاس وسیع هستند که امروزه در دسترس می باشند و با استفاده از  نور خورشید متمرکز شده که به عنوان منبع حرارت برای سیکل رانکین می باشد، انرژی الکتریکی تولید می­کنند[3]. جمع کننده انرژی خورشید از آینه­های سهموی تشکیل یافته که  تابش اشعه خورشید را روی خط کانونی آن­ها متمرکز می کند و گیرنده، به صورت لوله‌ای در خط کانونی منعکس کننده‌ها قرار دارد. در داخل این لوله روغن مخصوصی در جریان است که بر اثر حرارت پرتوهای خورشید، گرم و داغ می‌گردد. سیال انتقال حرارت که در گیرنده پمپاژ وارد می­شود،  از طریق پدیده همرفت و دیوارهای گیرنده گرم می شود. سپس این سیال وارد یک بلوک می شود که در آن از طریق گرمای انتقال یافته، بخار تولید می شود. انرژی بخار در چرخه توربین بخار رانکین، به الکتریسیته تبدیل می­شود[4]. تصویر یک متمرکزکننده سهمی­گون در شکل 2-1 نشان داده شده است.

 

 

 

شکل2-1، متمرکزکننده سهمی گون، لوله های گیرنده روی خط کانونی قرار گرفته اند [2].‏

 

 

 

برای بهره‌گیری بیشتر و افزایش بازدهی لوله گیرنده، سطح آن را با اکسید فلزی که ضریب انبساط بالایی دارد پوشش می‌دهند و هم­چنین در محیط اطراف آن، لوله ای شیشه‌ای به صورت لفاف پوشیده می‌شود تا از تلفات گرمایی و افت تشعشعی جلوگیری گردد و نیز از لوله دریافت کننده محافظت به عمل آید. ضمناً بین این دو لوله خلا به وجود می‌آورند تا پرتوهای تابشی خورشید در تمام طول روز به صورت مستقیم به لوله دریافت کننده برسد.

 

اتصال شیشه به فلز در لوله گیرنده، نه تنها نیازمند استحکام مکانیکی معینی است بلکه در شرایط خلا بسیار بالا، باید مانع عبور گازها به داخل سیستم گردد. دست یابی به اتصال خوب بین فلز و شیشه در لوله گیرنده در سیستم­های گرمایش خورشیدی با دشواری هایی همراه است. شکست و یا جدا شدن اتصال شیشه – فلز  در این سیستم­ها، یکی از پرهزینه ترین فاکتورها در کارخانجات تولید سلول­های خورشیدی سهموی شکل می باشد که باعث کاهش بازدهی سیستم نیز می شود.

 

[1] Parabolic

 

[2] Photo-Voltaic

 

[3] Rankin

 

[4] Receiver

 

[5] Convection