کانون اصلی فشارهای حاصل از اعتیاد مردان متاهل، همسر و فرزندان آن ها هستند. همسران افراد معتاد برای مبارزه با اعتیاد شوهر از راهبردهای مقابله ای گوناگون مانند اجتناب شناختی، تلاش برای فرار فکری از مشکل، مواجهه فعال با همسر، تهدید به ترک و یا طلاق استفاده می کنند(گل پرور و مولوی، 1380).

در کنار عوامل مختلفی که عموماً برای طلاق عنوان شده‏ است، مثل؛اعتیاد، فقر، ندادن نفقه، زندانی بودن شوهر، داشتن زن‏های دیگر، عدم تفاهم اخلاقی و فرهنگی، اختلاف‏ سنی و فساد اخلاقی و غیره عامل دیگری نیز وجود دارد که‏ شاید تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است و حتی می‏توان‏ گفت که اصلاً به آن توجهی نشده است و آن‏”سبک دلبستگی‏ زوجین‏”می‏باشد. وست وشلدون(1999)، فکر دلبستگی بزرگسالان را به‏ عنوان روابط دو به دویی تعریف می‏کند که همجواری با یک‏ شخص ویژه و ترجیح داده شده منجر به دست یافتن، یا حفظ شدن احساس ایمنی می‏گردد. بحث های فراوانی در خصوص‏ نقش دلبستگی در همسرگزینی وجود دارد. ممکن است بتوان‏ در

 همسرگزینی نقشی را برای دلبستگی در فرهنگ‏های غربی‏ که با روابط آزاد قبل از ازدواج مشخص می‏شوند-که به نوبه‌ی خود امکان ترک و قطع رابطه را برای هر دو طرف آسان‏تر می‏کند- در نظر گرفت؛زیرا این امر به افراد اجازه می‏دهد تا قبل از ازدواج شناخت بیشتری از همسر خود به دست آورند. اما مشکل‏ به‌توان برای دلبستگی نقش قابل توجهی را در همسرگزینی در فرهنگ‏هایی هم چون ایران که نسبت به روابط پیش از ازدواج‏ و ازدواج رویکرد متفاوتی دارند در نظر گرفت؛زیرا با توجه به‏ فرایند ازدواج در ایران واضح است که زوجین قبل از ازدواج زمان‏ و فرصت کافی برای شناخت کامل یکدیگر را ندارند تا به سبک دلبستگی یکدیگر آگاه شوند یا تحت تأثیر آن قرار گیرند. به‏ همین دلیل هم بسیار بعید است که همسر گزینی در زوج‏های‏ ایرانی، تحت تأثیر دلبستگی باشد؛در حالی که سبک دلبستگی‏ هر فرد موضوع قابل توجهی است که متأسفانه کمتر به آن توجه‏ شده و باعث جفت شدن زوج‏های ناایمن گردیده که روابط زناشویی را تحت تأثیر قرار می‏دهد و باعث سست شدن و از هم‏ گسستن آن می‏گردد(رستمی و همکاران، 1388).

براساس مشاهدات و تحقیقات متعدد، سه سبک دلبستگی بزرگسالی را که ادامه کیفیت روابط کودکی است شناسایی شده است: سبک دلبستگی ایمن، سبک دلبستگی اجتنابی و سبک دلبستگی دوسوگرا(بشارت و همکاران، 1385).

به باور گیرمن و رونی[3](1989)، همسران افراد معتاد تمایل دارند تا از سبک های مقابله ای متعددی استفاده کنند، ولی اجتناب رفتاری(اجتناب از روبه رو شدن با همسر، دور نگه داشتن کودکان از دید همسر) رایج ترین روش مقابله ای در بین همسران افراد معتاد بوده است.

با رشد فزآینده آگاهی در حوزه روان‌شناسی و پیدایش گستره های نو، مفهوم سرسختی نیز به عنوان یکی از ویژگی های شخصیتی مورد توجه نظریه پردازان روان‌شناسی به ویژه روان‌شناسان مثبت گرا[4] قرار گرفته است. در این چارچوب سرسختی به عنوان ترکیبی از نگرش ها و باورها تعریف می شود که به فرد انگیزه و جرات می دهد تا در مواجهه با موقعیت های فشارزا و دشوار کارهای سخت و راهبردی انجام دهد و برای سازگاری با آن شرایط سرسختانه فعالیت کند تا از میان رویدادهایی که می تواند به صورت بالقوه واجد پیامدهای فاجعه آمیز و ناخوشایند باشند راهی به سوی رشد و تعالی باز کند و فرصت هایی برای رشد فراهم آورد(مدی[5] و همکاران، 2002).

     سال‏های اولیه زندگی مهم ترین دوره تربیت و شکل پذیری شخصیت اجتماعی فرد می‏باشد. طرز رفتار بزرگسالان اثر عمیقی بر شخصیت کودکان و عادات کسب شده توسط آن‏ها دارد. اکثر پژوهش‏های انجام شده نشان داده اند دو عامل اساسی یعنی خصوصیات خلقی کودك و رفتار والدین درتبدیل مشکلات رفتاری اولیه کودك به مشکلات رفتاری شدیدتر در آینده نقش اساسی دارند(قاسمی، ولی زاده، طولابی و ساکی، 1386).

     بندورا[2](1975)، اعتقاد دارد بخش اعظم یادگیری از طریق مشاهده رفتار دیگران است. نکته مهم در این دیدگاه عدم نیاز به تقویت فوری است،‌ یعنی فرد رفتار را مشاهده کرده و می‌آموزد ولی تا زمانی که نیازی به ابراز آن نباشد و به عبارتی عامل تقویتی وجود نداشته باشد، بروز نمی‌کند. هر چه الگو از مقبولیت و مشروعیت بیشتری برخوردار باشد احتمال یادگیری بیشتر است. در این مورد خاص والدین به‏صورت افراد صاحب قدرت از نفوذ زیادی برخوردارند و کودکان آن‏ها را به عنوان الگوی مناسبی تلقی نموده و در طول زندگی و هنگامی که خود بخواهند با کودکانشان برخورد کنند از همان شیوه‌‏های آزارگری توأم با غفلت و مسامحه استفاده می‌‌کنند(سیف، 1373).

در افرادی که در دوران کودکی مورد خشونت قرار می‏گیرند، به دلیل آسیب‏ها و جراحت‏‏های روان شناختی حاصل از این سوء رفتار، طرحواره‏‏های ذهنی شکل می‏گیرد که رابطه زناشویی بعدی آن‏ها را تحت تاثیر قرار می‏دهد(فریچ[3]، 2006).

در سال 1975 سه تن از پژوهشگران آمریکایی به نام‏‏های استراوس، ولس و اشتاین میتز، به تشریح نظریه هایی پرداختند که آن را وراثت اجتماعی خشونت خانگی نام نهاده بودند. معنای این نظریه در عبارتی کوتاه چنین بود: آموختن خشونت در خانواده اصلی. این پژوهشگران شوهرانی را که والدینشان نسبت به هم خشن نبودند با شوهرانی که دست کم به یک مورد خشونت میان پدر و مادر خود اشاره کرده بودند، مقایسه نمودند. در مردانی که شاهد خشونت والدین خود بودند میزان کتک زدن زن سه برابر بیش از آنانی بود که چنین چیزی را مشاهده نکرده بودند(کردوانی، 1389).

       خشونت خانوادگی نه تنها به رشد و گسترش صمیمیت آسیب می‏رساند بلکه ثبات خانواده و سلامت روان شناختی و جسمانی کودکان و زوج‏ها را نیز تهدید می‏کند(آمرمن[4]، 1999).

     اما سوالی که مطرح می‏شود این است که با توجه به نظریه روان کاوی فروید[5](1974)، تجربه خشونت در دوران کودکی چه نقشی در الگو‏های رفتاری فرد ایفا می‏کند و سهم هر کدام از الگو‏های رفتاری خشونت و سازگاری در بزرگسالی به چه میزان می‏باشد؟

1-3 اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق

     عوامل خانوادگی به عنوان یک سری از عوامل محیطی در بررسی عوامل تربیتی افراد موثر می‌باشند، چرا که خانواده به عنوان اولین محیط اجتماعی زندگی افراد بسیار حائز اهمیت می‏باشد و خیلی از چیزها را افراد در سال‏‏های اولیه حیات اجتماعی خود در آن می‌آموزند. خانواده می‏تواند از جهات مختلف موجب بروز یا تشدید پرخاشگری شود که مهم ترین این عوامل عبارت‌اند از: ۱) نحوه برخورد والدین با نیاز‏های کودک: معمولاً کودکی که وسایل و اسباب بازی مورد علاقه خود را در دست دیگری می‌بیند برانگیخته می‏شود و در صدد گرفتن آن حتی با اعمال خشونت می‏شود. تجربه نشانگر آن است که چنانچه در کودکی همیشه توقعات و انتظارات فرد برآورده شده باشد او بیشتر از کسانی که توقعات و انتظاراتشان برآورده نشده‌است خشمگین وپرخاشگر می‏شود. ۲) وجود الگو‏های نامناسب، داشتن الگوی مناسب در زندگی یکی از نیاز‏های انسان است زیرا انسآن‏ها علاقه مند هستند که رفتار و کردار خود را مطابق با کسی که مورد علاقه خودشان است انجام دهند و چنین کسانی را راهنما و الگوی زندگی خود قرار دهند بررسی‌‏های انجام شده نشان می‏دهد که بیشتر کودکان پرخاشگر والدین خشن و متخاصمی داشته‌اند یعنی نه تنها کودک آن‏ها از محبت لازم برخوردار نبود از الگوی پرخاشگری موجود در خانواده نیز تأثیر پذیرفته بود(شاهدی فر و همکاران، 1388).

     یکی از دردناک ترین انواع خشونت، خشونت علیه کودکان می‏باشد. دوران کودکی از آسیب پذیرترین دوران‏‏های زندگی هر فرد است. شخصیت هر انسانی در دوران کودکی اش شکل می‏گیرد و می‏توان گفت مهم ترین دوران زندگی هر فرد، کودکی اش است. از دیگر سو، کودکان آینده و سرمایه‏‏های یک کشور به حساب می‏آیند و به هر میزان که مسئولین از این قشر غفلت کنند به همان اندازه از آینده کشور غفلت نموده اند. از این رو شناخت و بررسی معضل خشونت علیه کودکان ضروری به نظر می‏رسد(کامرانی فکور، 1385).

     در زمانی که جامعه ایران خواستار رسیدن به پیشرفت وترقی است،لزوم توجه خاص به چگونگی تزلزل و نااستواری ارکان خانواده کاملا ضروری به نظر می‏رسد. در پژوهش‏‏های گذشته بیشتر خشونت خانوادگی، خشونت مردان علیه زنان بحث شده است. تفاوتی که پژوهش حاضر با پژوهش‏‏های انجام شده قبلی دارد، در واقع با دآن استن تجربه خشونت در دوران کودکی و نقش آن در الگو‏های رفتاری خشونت و سازگاری می‏توان به زوج‏‏های دانشجو کمک کرد تا در گذشته خود بنگرند و اگر تجربه خشونت داشته اند راه کار‏های این پژوهش را مدنظر قرار دهند و شاید بتوانند قسمتی از اختلاف هایشان را برطرف نمایند. هم چنین نتایج این پژوهش می‏تواند کمک شایانی به خانواده‏ها و برنامه ریزان و پژوهشگران مسایل اجتماعی نماید. از نتایج این پژوهش، دانشجویان، سازمان امور جوانان، آموزش و پرورش و بهزیستی سود خواهند برد. لذا با توجه به این مطالب و مشاهده عینی اینجانب را بر آن داشت که این موضوع را جهت پژوهش انتخاب نمایم.

در طول دهه­های اخیر تمركز مطالعات و تحقیقات در زمینه درك و مفهوم سازی جنبه­های
روان­شناسی مثبت­نگر[14] از جمله بهزیستی و هم چنین یافتن شیوهای دستیابی به آن ها، دلایل ایجاد و نیز تداوم این ویژگی­ها، به­طور فزاینده­ای رو به رشد است (لینلی و جوزف[15]، 2004 و سلیگمن[16]، 2006). در همین راستا دیدگاه­ها و نظریات گوناگونی در رابطه با عوامل مرتبط بهزیستی وجود داشته است. از دیدگاه رایان و دسی[17] (2002) دو رویکرد اصلی در تعریف بهزیستی وجود دارد: لذت­گرایی[18] و فضیلت­گرایی[19]. تعدادی از محققان بهزیستی را با خوشی لذت گرایانه[20] یا شادكامی[21] برابر می­دانند. برابر دانستن بهزیستی با خوشی لذت­گرایانه یا شادكامی پیشینه­ای طولانی دارد. در دیدگاه لذت­گرایی ارسطو، فرض بر آن است كه زندگی آرمانی به معنای زندگی همراه با شادی و لذت با اجتناب از افسردگی و ناراحتی
می­باشد. در این رویكرد هدف زندگی كسب حداكثر لذت می باشد. این رویكرد، بهزیستی لذت­گرا[22] نامیده می­شود.

شاخص های بهزیستی لذت­گرا بیشتر بر روی افزایش شادكامی از طریق وجود عواطف مثبت و حذف عاطفه منفی تمركز كرده است.در مقابل تعدادی از روان شناسان از جمله ریف (1989)، با وجود ماهیت جذاب بهزیستی لذت­گرا،مخالف این نوع بهزیستی بوده و بر روی بهزیستی فضیلت­گرا[23] تأكید دارند. دیدگاه فضیلت گرایی حاكی از آن است كه زندگی آرمانی به معنای شكوفا­سازی توانمندی­های انسانی است. به عبارتی در این دیدگاه، هر آنچه برای فرد با ارزش است و مطابق با خود واقعی وی می­باشد، مهم است. تعداد زیادی از روان­شناسان در ازای برابر دانستن بهزیستی با شادكامی و لذت، آن را با فضیلت[24] برابر می­گیرند. نظریات مبتنی بر ارضاء امیال، به رغم ایجاد لذت، همواره بهزیستی را در پی ندارد و در نتیجه، بهزیستی نمی­تواند صرفاً به معنای تجربه لذت باشد (راین و دسی، 2001).

تعدادی از روان­شناسان در تعریف بهزیستی این موضع­گیری، بهزیستی فضیلت­گرا را برگزیده­اند و در حال اجرای پژوهش­هایی در حوزه بهزیستی بر اساس آموزه های سنت فضیلت­گرایی هستند. این دیدگاه شامل یك درك كاملتری از سلامت روان شناختی مثبت است. ریف (1989)، به تفاوت های بهزیستی ذهنی و بهزیستی روان شناختی (كه نظریه پردازان فضیلت گرا طرفدار دومی هستند) اشاره 
می كند. به طور کلی، روان­شناسان بین بهزیستی لذت­گرا و فضیلت­گرا فرق گذاشته و درباره تفاوت های آن بحث کرده اند (کاشدان[25] و همکاران، 2008، ریان و هوتا[26]، 2009، هوتا و ریان، 2010).

تعدادی از محققین از جمله کاهنمان[27] (1999، 1999) در زمینه بهزیستی لذت گرا را مورد بررسی قرار داده و نشان دادند که بهزیستی شامل لذت­های آنی افراد می باشد. در مقابل تعدادی از محققین از جمله ریف (1989، ریف و کیز، 1995) و واترمن[28] (1993) بهزیستی را شامل به کاربستن و رشد خود فرد می دانند. از دیدگاه هوتا و ریان (2010) بهزیستی لذت گرا بیشتر برای دوره های کوتاه مدت سودمند است، در حالی که بهزیستی فضیلت گرا برای دوره های بلند، بیشتر از سه ماه، سودمند است. ریف (1989)، بر این عقیده است كه بعضی از جنبه ها مانند: تحقق هدف های فردی، متضمن تلاش بسیار و قانونمندی است؛ كه این امر حتی ممكن است در تعارض كامل با شادكامی كوتاه مدت باشد. بنابراین، بهزیستی را نباید ساده نگرانه، معادل با تجربه بیشتر لذت در مقابل افسردگی دانست؛ در عوض بهزیستی در بر گیرنده تلاش برای كمال و تحقق نیروهای بالقوه واقعی فرد است.

هوتا و ریان (2010) پیشنهاد می کنند که برای مشخص شدن بیشتر بهزیستی در بازه های زمانی مختلف، نیاز است که آن این دو نوع بهزیستی در موقعیت های متفاوتی بررسی گردد، از این رو تحقیق حاضر در پی آن است که در مرحله اول بهزیستی دانشجویان را مورد بررسی قرار دهد.

دسی و ریان (2002)، این فرض را به كار بردند كه سلامت روان شناختی مثبت نتیجه­ی فعالیت­های فضیلت­گرایانه است؛ كه رضایتمندی نیازهای روانشناختی پایه ای را پیشنهاد می كند. رضایتمندی نیازهای پایه­ای ممكن است به دلیل مكانیسمی باشد كه تجربه فضیلت­گرایی در مدت یك فعالیت را به همراه و با بهزیستی فضیلت­گرا مرتبط است. به همین دلیل است كه بهزیستی فضیلت­گرا ممكن است ناشی از نتایج رفتاری در اجزای نیازهای روانشناختی پایه­ای باشد. به هر حال زمنیه پژوهشی در این زمینه نیازمند این است كه بفهمیم که چه عواملی بر روی بهزیستی دانشجویان و جنبه های آن تأثیر
می­گذارد.

فرآیندهای مؤثر در رشد شخصیت انسان، از نیاز او به انسان های دیگر ریشه می گیرد. این نیاز در خردسالی با وجود فرشته مهربانی چون مادر سرچشمه گرفته و در سال های بعد، با وجود همسر، فرزندان، دوستان، آشنایان و سایر افراد در شبكه اجتماعی سیراب می شود. سیراب شدن این نیاز است كه بهزیستی انسان را در تمام سنین تأمین می كند (معانی، شاپوریان و حجت، 1379، ص 99-100).

بر طبق نتایج تحقیقات نشان داده شده است که بهزیستی انسان تحت تأثیر شرایطی و محیط های زندگی فرد بوده و در گرو تعاملات فرد در زندگی است (بهزادنیا و محمد زاده، 2012)، که در این میان نشان داده شده است که والدین نقش مهمی را می توانند در این امر ایفاء کنند (رایان و همکاران، 2001 و بوت[29] و همکاران، 2009). خانواده یک متغیر اجتماعی و محیطی مهم می باشد که اثر تعیین کننده ای در فرایندهای سلامت و بهزیستی انسان دارد که ادراکات افراد از این شرایط محیطینیز مهم و اساسی می باشد.

توسعه بهزیستی و سلامتی افراد بر طبق نظریه خود- مختاری (دسی و رایان، 2002) وابسته به تکمیل و ارضاء سه نیاز پایه ای روان شناختی(استقلال[30]، شایستگی[31]، وابستگی[32]) است. شایستگی، تمایل افراد به تعامل مؤثر با محیط و رخ دادن نتایج مورد دلخواه فرد است و در مورد  احساس کارایی که فرد نسبت به محیط دارد می باشد. استقلال درونی، به عنوان تمایل برای خودابتکاری در تنظیم رفتار افراد و در رابطه با احساس انتخاب و ارداده در انتخاب توصیف می شود. وابستگی، نیاز به احساس ارتباط و پذیرش از طرف نزدیکان (مانند والدین، معلمین، و همسالان) است و هم چنین احساس یک پیوند معنادار و نگرانی درباره دیگران می باشد ( دسی و ریان، 2002).

نظریه خودمختاری بر عوامل سازنده رفتار انسان تأكید دارد و اعتقاد بر آن است كه هر فرد دارای سه نیاز روانی شایستگی،‌ استقلال و وابستگی است، كه ارضاء آن ها از ضروریات رشد فردی می باشد. در این نظریه،‌ شرایطی كه تسهیل كننده و موجب بهبود رضایت از زندگی در محیط­های متعدد خانه، مدرسه و جامعه می­باشد، مورد بررسی قرار می­گیرد (دسی و راین، 2002).

مطالعه ی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی ، طی سه دهه اخیر بیش از پیش بینی مورد توجه متخصصان تعلیم وتربیت قرار گرفته است .حساسیت تعلیم وتربیت از یک سو ،پیچیدگی جهان امروز از سوی دیگر ، مدیران و معلمان آگاه تری را می طلبد تا زمینه رشد جمعی را فراهم نمایند.امروزه تمرکز آموزشی به جای ارائه برنامه های آموزشی یا مدیریت رفتار کلاسی ،به پرورش دانش آموزان با انگیزه و راهبردی تغییر کرده است .(بلوم [5] ،1982 ، به نقل از سیف ،1382)، اتکیتسون [6] (1988) پیشرفت تحصیلی را توانایی آموخته شده یا اکتسابی فرد در موضوعات آموزشگاهی می داند که به وسیله ی آزمون های استاندارد شده ،اندازه گیری می شود (به نقل از سیف ،1386).سیف )1386( درباره پیشرفت درسی اظهار می دارد :«پیشرفت تحصیلی ،معلومات یا مهارتهای اکتسابی عمومی یا خصوصی در موضوع  های درسی که معمولاًبه وسیله آزمایش ها یا نشانه ها یا هر دو که معلمان برای دانش آموزان وضع می کنند ، اندازه گیری می شود، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از شاخص های مهم در ارزشیابی آموزشی است و بیانگر میزان دستیابی با استانداردها و اهداف آموزشی است ))

وربر[7] (1985)و لاین [8] (1967)پیشرفت را این گونه تعریف کرده اند «واژه پیشرفت تحصیلی به جلوه ای از جایگاه تحصیلی دانش آموز اشاره دارد ،این جلوه ممکن است بیانگر نمره ای برای یک دوره ی با میانگین نمرات دوره های مختلف باشد (نقل از سیف ،1386) توجه با

 مسایلی که باعث پیشرفت تحصیلی دانش آموزان گردیده سبب شده که محققان تعلیم وتربیت متغیر های که به صورت مستقیم وغیر مستقیم بر پیشرفت تحصیلی تأثیر دارند ،مورد پژوهش قرار دهند و راهکارهای تأثیر گذار بر این امر را در فرصت نظام آموزشی قرار دهند، بنابراین شناخت مؤلفه های روانی وفردی دانش آموزان می تواند به عنوان یک نیروی قدرتمند عمل نماید و به افزایش کارایی آموزش کمک کند (محسنی ،1383).

خودکارآمدی به بنیه شخصیتی فرد در رویارویی با مسائل در رسیدن به اهداف و موفقیت او اشاره دارد و بیش تر ازاینکه تحت تأثیر هوش وتوان یادگیری دانش آموز باشد، تحت تأثیر ویژگی های شخصیتی از جمله باور داشتن خود (اعتماد به نفس )،تلاشگر بودن وتسلیم شدن (خود تهیجی )، وارسی علل عدم موفقیت به هنگام ناکامی(خود سنجی )،آرایش جدید مقدمات وروش های اجتماعی رسیدن به هدف (خود تنظیمی ) و تحت کنترل درآوردن تکانه ها (خودرهبری )قرار دارد این عوامل در برخی از دانش آموزان حتی بیش از توان یادگیری ، موجب پیشرفت وموفقیت تحصیلی می شوند (بهرامی ،1386؛ به نقل از پور جعفر دوست ، 1386) .پیاژه معتقد است که طرح واره های خود کار آمدی طی درون سازی وبرون سازی بیشماری که در محیط های غنی رخ می دهد،شکل می گیرند .

خودکارآمدی به واسطه انگیزه ی دورنی موجب می شود که فرد به طور خود انگیخته در محیط تلاش     می کند وبه باور های کارآمدی خود دست یابد .طبیعت همچون معلم نامرئی فرد رابه جنب وجوش وا میدارد تا ظرفیت های مختلف تحول را در مراحل متنوع و متفاوت آشکار سازد (روسو ،به نقل از شریفی درآمدی، 1380).احساس خود کارآمدی از مهمترین جنبه های ارزیابی خود است ،پژوهش های متعدد در رابطه با این متغیر ها انجام شده که نتایج بدست آمده حاکی از آن است که احساس خودکارآمدی بهبود و وضعیت سلامتی را پیش بینی می کند .یکی از برنامه های مهم بهداشت روانی این است که خود را چنان که هستیم ،بشناسیم وبپذیریم (میر باقری ،1379) وبالابردن ظرفیت روان شناختی این امکان را به فرد خواهد دادکه زندگی خود را در سطح مطلوب روانی حفظ کند واین توانایی را به صورت رفتار سازگارانه ،مؤثر و مثبت متبلور سازد.، نقش ظرفیت روان شناختی در ارتقاء بهداشت در سه جنبه جسمانی ،روانی واجتماعی بسیار با اهمیت است (طارمیان ، ماهجویی ،فتحی ،1378).

گورستان لما  واقع در استان کهگیلویه و بویر احمد،به عنوان یک محوطه تاریخی در سال 1378 شمسی کشف گردید.از نظر جغرافیایی این گورستان در حاشیه رودخانه بشار در 15 کیلومتری شمال غرب شهرستان پاتاوه و 65 کیلومتری شمال غرب یاسوج مرکز استان قرار گرفته است.طبق تحقیقات باستان شناسان ،گورستان لما از نظر قدمت تاریخی به دوره ایلام میانه تا جدید می رسد.کشف این گورستان و تعلق آن به مهمترین تمدن تاریخی جنوب غرب ایران می_ تواند به شناخت هرچه بیشتر تمدن ایلام و وسعت قلمرو جغرافیایی آن کمک می نماید.در این محوطه تاریخی 53 گور کشف شده است که در آنها اشیاء فلزی ،سفالی و غیره……..به همراه اسکلت انسان دفن شده اند.از میان اشیای یافت شده در این گورها اشیای سفالی حائز اهمیت می باشند که بیشتر شامل انواع جام،کوزه،و کاسه می باشد، اکثر این سفالینه ها مزین به انواع نقوش هندسی و ساده به رنگ اخرایی و  قهوه ای بر روی بدنه پخته هستند که از نوع لعاب رورنگی می باشند. تا کنون بررسی دقیقی بر روی نقوش سفالینه های لما و دسته بندی آنها  انجام نگرفته است تا بتوان ضمن شناخت نقوش سفالینه ها ، به مقایسه صحیح این نقوش با نقوش سفالینه های تمدن ایلام پرداخت ، تا از این طریق به ریشه یابی نقوش سفالینه ها و شناسایی هرچه بیشتر هنر سفالگری تمدن باستانی ایلام نائل گردید.با توجه به آنچه توضیح داده شد هدف کلی این تحقیق شناسایی نقوش سفالهای گورستان لما و ریشه یابی نقوش از طریق تطبیق آنها با نقوش سفالهای برجای مانده تمدن ایلام می باشد.

 2-1-سئوالات تحقیق

1-آیا نقوش سفالینه های لما متآثر از باورهای دینی ایلامیان می باشد؟

2-آیا طبیعت منطقه لما بر نقوش سفالینه های لما تآثیر گذار بوده است؟

3-1-فرضیه ها

باستان شناسان محوطه گورستان لما را از نظر جغرافیایی به بخش سردسیری تمدن باستانی ایلام دوره میانه ،نسبت می دهند.در اینجا دو مسئله قابل ذکر است،مسئله اول این است که در صورت اسکان موقت و کوچ نشینی ایلامیان در فصول گرما در این منطقه امکان آوردن فرهنگ و آداب و رسوم زندگی ایلامیان به این خطه وجود دارد که نمود بارزش را در نقوش سفالینه های این گورستان می توان جستجو کرد.اولین فرضیه به این شکل مطرح می شود :

• به نظر می رسد باورهای دینی ایلامیان،بر نقوش سفالیهای لما تاثیر گذار بوده است.

مسئله دوم در کشف نشدن استقرارگاه های هم زمان در منطقه لما است تا از طریق آن بتوان با نحوه زندگی و هنر و صنعت آنان آشنا شد. باستان شناسان دلیل آن را شرایط ناهموار جغرافیایی می دانند .کشف اتفاقی گورستان لما بر اثر فعالیت ماشین های راه سازی استان انجام گرفت، چه بسا محوطه های مشابه ای در منطقه وجود داشته باشد و به علت شرایط بد جغرافیایی امکان کشف نداشته است.باستان شناسان منطقه کهگیلویه و بویر احمد را به خاطر موقعیت جغرافیایی اش و تنها مسیر ارتباطی مرکز کشور با جنوب کشور از دوران باستان تا کنون یک منطقه خاص در نظر گرفته اند که کشف نشدن استقرار گاه های هم زمان نمی تواند دلیلی بر فاقد سکنه بودن این منطقه باشد. کشف مقادیر زیاد قطعات سفالی از منطقه لما امکان وجود هنر-صنعت سفال سازی در منطقه را دو چندان می کند لذا آوردن این تعداد از ظروف شکننده از مسیری دور همچون خوزستان و اطراف آن به این محوطه با دشواری های سفر را غیرممکن می سازد.

دومین فرضیه به این شکل مطرح می گردد:

2) به نظر می رسد طبیعت منطقه لما، بر نقوش سفالینه ها تاثیر گذار بوده است.

4-1-روشهای گردآوری اطلاعات و ابزراهای مربوطه

توصیفی –تحلیلی

 5-1-شیوه گردآوری اطلاعات

کتابخانه ای

6-1-ضرورت انجام تحقیق

دسته بندی و  ریشه یابی نقوش سفالینه های لما

7-1-ابزارهای تحقیق

عکس،فیش برداری،اینترنت،مشاهده

8-1-پیشینه تحقیق

گورستان لما در سال 1378شمسی کشف گردید و سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان کهگیلویه و بویر احمد در این محوطه تاریخی اقدام به باستان شناسی نمود و در این زمینه یک گزارش میدانی و کتابچه راهنما را توسط مهندسین متخصص خود به چاپ رسانده است و تمامی اشیای گورستان را به موزه یاسوج منتقل نموده است اما تا کنون در زمینه نقوش تزیینی سفالینه ها کار تحقیقی انجام نگرفته است.پایان نامه ای نیز در این زمینه توسط دانشجویی در مقطع كارشناسی توسط فهیمه عبد الرضایی در دانشكده هنر و معماری اردكان انجام گرفته كه تنها به شكل گزارش تهیه شده است و فاقد تصویر می باشد.