بررسیهای اخیر بیانگر آن است كه زلزله نسبت به سایر بلاهای طبیعی منجر به تلفات بیشتری می گردد. زلزله هزینه ای بیش از سه ترلیون دلار و تلفاتی بیش از دو میلیون نفر را از سال ۱۹۵۰ تا كنون موجب شده است[3] برخی از زلزله ها به اندازه ای قدرتمند هستند كه میتوانند باعث فروریختن ساختمانهای  بزرگ و زیر آوار ماندن و در بسیار از موارد صدمه دیدگی و مرگ ساكنین گردند با كمك امدادرسانان آموزش دیده مانند نیروی ارتش، مامورین آتشنشانی، و مامورین پلیس، می توان افراد زیر آوار را نجات داد. هر كشوری باید شیوه ای موثر برای سازماندهی و اعزام امدادرسانان به محلهای مناسب داشته باشد. برخی كشورها مانند چین و ژاپن، دارای مدلهای امدادرسانی پیشرفت های هستند. همچنین در این  كشورها، كلیه ارگانها دولتی در راستای بهبود هر چه بیشتر عملیات امداد، بسیج  می

 گردند . با این وجود، بسیاری از ملتها هنوز فاقد مدلهای امدادرسانی قابل قبول می باشند. چنین امری بسیار ، مصیبت بار است. در ۱۷ آگوست سال ۱۹۹۹ ، زلزله ای به اندازه 2/ 7در مقیاس ریشتر قسمتی از ترکیه را لرزاند ، در اثر فقدان مدل امدادرسانی موثر، ۲۰۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. برای مقایسه می توان به زلزله ای با اندازه مشابه كه چین را چند سال قبل از این رخداد لرزاند اشاره نمود. در زلزله مذكور فقط ۳۰۰۰ نفر جان باختند [ ۳]. دولت تركیه به علت سیستم امدادرسانی ضعیف خود به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. شیوه مناسبی برای اعزام امدادرسانان به منطقه آسیب دیده وجود نداشت كه این امر موجب تاخیر زیاد در عملیات نجات شد. همچنین فقط ۱۱۷ دكتر به منطقه اعزام گردید. سرانجام، مسئولین شهر از شدت ناامیدی به نیروهای انگلیسی پناه بردند [ ۳]. در این میان، هزاران فرد نیازمند به كمك جان خود را از دست دادند. در كشور ایران، وضع از این هم بدتر است. زلزله ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۳ بم شاهد عینی این حقیقت است.اندازه این زلزله 7/6 در مقیاس ریشتر بود . تلفات ناشی از این زلزله بیش از ۴۲۰۰۰ نفر تخمین زده شده بود [1] با توجه به اندازه زلزله و میزان تلفات و همچنین كم جمعیت بودن شهر بم، میتوان به عمق فاجعه پی برد. در واقع  با ایجاد مکانیابی های ایستگاه های امداد و نجات قبل از زلزله در مناطق بحرانی و یك سیستم امدادرسانی معقول می توانست جان هزاران انسان را نجات دهد. با توجه به اینكه ایران یكی از زلزله خیزترین كشورها می باشد، طراحی یك سیستم امدادرسانی موثر برای آن امری ضروری می باشد. این پایانامه  در ابتدا مدلی را  برای مکانیابی ایستگاه های  امدادرسانی به شهر آسیب دیده ارائه می دهد. سپس مدلی را جهت تخصیص بهینه نیروهای نجاب برای گسترش توان امدادرسانی شهرهای مختلف، توسعه می دهد.[1]

مکانیابی ایستگاه خدمات فوریت پزشکی کمک شایانی به پایین آمدن تلفات ناشی از شرایط بحرانی خواهد نمود, مکانیابی مراكز خدمات فوریت های پزشكی با رسیدگی به موقع به بیماران از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود و باعث كاهش مر گ و میر و زیان های جبران ناپذیر ناشی از جراحات و صدمات می شوند. این مراكز پس از انجام اقدامات اولیه در محل حادثه، درصورت نیاز اقدام به انتقال بیمار به بیمارستان می كنند. از آنجا كه در اینگونه مسائل هدف نجات جان انسانها ست، پیشنهادها و راهكارهایی كه قادر به بهبود عملكرد این مراكز باشند بسیار مورد استقبال واقع می شوند. محل استقرار این مراكز نقش اساسی در كاهش زمان پاسخ به تقاضا دارد و از این رو، مكان یابی این مراكز در سطح شهرها به خصوص شهرهای بزرگ و پرجمعیت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این پژوهش  به دلیل درجه ی بالای پیچیدگی مسئله و نیاز به حافظه و زمان بالا برای یافتن پاسخ ها، یك الگوریتم ابتكاری تركیبی كه در آن از دو الگوریتم فراابتكاری شبیه سازی تبرید استفاده شده است، به منظور حل مسئله پیشنهاد شده است. سپس تعدادی آزمایش با استفاده از این الگوریتم انجام می شود

همچنین این پژوهش به صورت اجمالی به مسئله تخصیص بهینه نیروی امداد و نجات برای واکنش در هنگام زلزله  و عملیات نجات پس از زلزله نیز می پردازد با توجه به اینکه زلزله نسبت به سایر بلاهای طبیعی منجر به تلفات بیشتری می شود. عملیات نجات پس از رخداد زلزله تا حد زیادی در تلفات ناشی از زلزله تاثیر گذار است. در این پژوهش  سعی داریم تا روشی برای تخصیص نیروهای نجات بین شهرهای مختلف یك كشور توسعه دهیم. هدف این تخصیص، حداكثر كردن متوسط تعداد افراد نجات یافته می باشد.

در سال های اخیر با گسترش روان شناسی مثبت نگر[13]، مطالعه شادکامی محور اساسی پژوهش های این حیطه بوده است و بررسی تجربی شادکامی توسط روان شناسان و جامعه شناسان افزایش یافته است و روان شناسان علاقمند به حیطه روان شناسی مثبت نگر توجه خود را بر منابع بالقوه احساس های مثبت نظیر شادکامی معطوف کرده اند (جوسپ و لینلی[14]، 2004؛ کوهن و پرسمن[15]، 2005). روان شناسان در تعریف شادکامی، به خوشبختی ذهنی اشاره می کنند که یک اصطلاح چتری و دربرگیرندۀ انواع ارزش هایی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد. این ارزشیابی ها، مواردی از قبیل خشنودی از زندگی، هیجان، خلق مثبت، فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف ان نیز به شکل شناخت ها و عواطف نمود می یابد (آسپینوال[16]، 2001؛ داینر[17]، 2002). طبق نظر آرجیل[18] (2003) شادکامی، از سه بخش اساسی عاطفی، شناختی و هیجانی تشکیل شده است. به نظر آنها شادکامی، متضاد با افسردگی نیست اما شرط عدم افسردگی برای شادکامی لازم است. در نظریه های موسوم به هدف نهایی اعتقاد بر این است که شادکامی موقعی بدست می آید که افراد، به اهداف مبتنی بر ارزش ها و نیازهای خود جامۀ عمل بپوشانند. افرادی که اهداف شان را مهم تر و احتمال موفقیت و رسیدن به آنها را بیشتر در نظر می گیرند، احساس شادکامی و خوشبختی بیشتری خواهند کرد، در حالی که افراد دارای شادکامی اندک، غرض ورزی بیشتری در هدف هایشان احساس می کنند.

یکی از متغیرهایی که نقش اساسی در شادکامی بازی می کند، تاب آوری می باشد. تاب آوری مفهومی گسترده است که محققان تعاریف مختلف را از آن عنوان کرده اند که هر کدام به یکی از وجوه آن پرداخته اند. گارمزی و ماستن[19] (1991) به عنوان پیشگامان پژوهش در این حوزه تاب آوری را فرآیند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز فرد علیرغم شرایط تهدید کننده تعریف کرده اند. راتر (1999) تاب آوری را فرآیندی پویا که تعادل بین عوامل خطرزا و عوامل محافظتی درونی و بیرونی و موجبات رهایی از آثار و رویدادهای ناگوار زندگی را فراهم می آورد توصیف نموده است. اما این نکته حائز اهمیت است که در این تعاریف، تاب آوری صرفاً مقاومت منفعل در برابر آسیب ها یا شرائط تهدید کننده نیست بلکه فرد تاب آور مشارکت کننده فعال و سازنده محیط پیرامونی خود است. تاب آوری قابلیت فرد در برقراری تعادل زیستی-روانی و روحی در مقابل شرایط مخاطره آمیز است (کانر و دیویدسون[20]، 2003). کامپفر (1999) معتقد است تاب آوری یا بازگشت به تعادل پایه[21] است یا رسیدن به تعادلی بالاتر (در شرایط تهدید کننده) و قاعدتاً باید موجبات سازگاری موفق در زندگی را فراهم آورد. تاب آوری به واسطه کاهش هیجان های منفی و افزایش شادکامی، رضایت بیشتر زندگی را در پی دارد و به عنوان منبعی برای تسهیل غلبه بر مصائب، مشکلات، مقاومت در برابر استرس و از بین بردن اثرات روانی آنها تعریف شده است (پینکورارت[22]، 2009). در زمینه پیامدهای تاب آوری، شماری از پژوهش ها مانند: لازاروس[23]، 2004 و باسو[24]، 2004، به افزایش سطح شادکامی و رضایت مندی از زندگی و گروهی دیگر از پژوهش ها مانند: هامارات[25] و همکاران 2001، فوروهوالد[26] و همکاران، 2001 و باسو، 2004،  نیز  به تأثیر این متغیر در کاهش مشکلات هیجانی و رضایت از زندگی اشاره کرده اند.

صفحه : 122

قیمت : 14700تومان

نیروی انسانی امروزه به عنوان طراح، سازنده و پردازنده نظام های عملیاتی و سایر منابع سازمان به عنوان عامل استراتژیک مطرح است (عباس زادگان و ترک زاده، 1386). به همین دلیل با پیشرفت جهان امروز ما به مردمی آگاه و نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده نیاز داریم. که یکی از نیازهای پایدار و همیشگی هر انسان یادگرفتن است. انسان ها برای رفع نیازهای خود همواره باید بکوشند و تلاش کنند (رؤوف، 1375). در واقع هرتحول و تغییر سازنده ای در جامعه، بدون توجه کافی به فرایندهای جذب، نگهداری و بهسازی منابع انسانی مخصوصاً در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه که اکثر افراد در آن ها از توانایی های کافی برخوردار نیستند غیر ممکن است (جزایری، 1389). بنابراین غالب برنامه ریزی ها به جهت عدم تشخیص درست نیازها، به شکست منتهی می شود (لشکربلوکی و همکاران، 1388).

بر اساس شواهد موجود در مدارس ابتدایی  شهرستان بستک و تجربه مستقیم و فعالیت 10 ساله پژوهشگر در  این دوره و مشاهده  نیازها و کمبودها، احساس شد که آموزگاران  دوره ابتدایی شهرستان بستک  نیازمند آموزش های ضمن خدمت و گذراندن این دوره ها

 هستند تا ضمن بازآموزی توانایی ها و مهارت های آموزشی خود، بتوانند استعدادهای  دانش آموزان را شکوفا سازند و پیوسته احساس موفقیت کنند و در مدرسه فرصت های مناسبی برای یادگیری و آموزش مسائل شخصی و اجتماعی داشته و از احساس بی کفایتی و بیگانگی اجتماعی، که معمولاً ناشی از عملکرد غلط آموزگاران در مدرسه است، در امان باشند.

بنابراین پژوهش حاضر در صدد است با شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی دوره های ضمن خدمت و با بهره گیری از یک نیازسنجی دقیق و نظام مند مبتنی بر تکنیک های روز و کارآمد، با انجام مطالعات و تحقیقات لازم در زمینه محتوا و روش های مختلف آموزش ضمن خدمت و با استفاده از دانش و تجربیات محققان دیگر و به کارگیری آن ها، گامی مؤثر در راه برنامه ریزی و  تربیت  سرمایه های اجتماعی کارآمد برای کشور عزیزمان ایران-  مخصوصا استان هرمزگان –  برداشته و با مشخص شدن نتایج  تحقیق، به توان حرفه ای آموزگاران ابتدایی در شهرستان بستک  کمکی هر چند اندک نماید.

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش

با توجه به این که آموزش به عنوان یک فرایند پویا دارای عناصر و مراحل گوناگونی  می باشد، می توان آن را  به عنوان عامل کسب  توانایی  و نگهداری و حفظ توانمندی های موجود تعریف نمود.

بر این اساس، آموزش که هدف از آن نیز در محیط کارتشریح می شود، عبارت است از: توسعه توانایی های افراد و برطرف کردن نیازهای حال و آینده سازمان (فتحی واجارگاه، 1387).

این یک موضوع اساسی است که جوانانی که برای کار معلمی تربیت می شوند اعجاب، شگفتی و نیز  یادگیری  یک موضوع را تجربه کنند برای رسیدن به این منظور، آن ها نیاز به تماس با الهام بخش ترین و باروحیه ترین مربیان دارند که در زمینه موضوع های درسی در دسترس باشند (جواهرفروش زاده، 1370). به عبارت دیگر برنامه های آموزش و پرورش کارکنان، یک نیاز حیاتی برای همه ی سازمان ها است، که این برنامه ها بایستی براساس نیازسنجی های دقیق و عینی صورت بگیرد چرا که اگر آموزشی مبتنی بر نیاز نباشد، به جای اینکه عاملی برانگیزاننده باشد، سبب نارضایتی می گردد (اسحاقی ابیانه، 1385).

نیازسنجی آموزش درحقیقت به عنوان یک کاتالیزور و تسهیل گر، جهت کسب دانش مورد نیاز در مورد نقاط قوت و ضعف کارکنان است. اگر تعیین نیازهای کارکنان مبتنی بر واقعیت باشد، نتایج آن می تواند در رفع مسائل و مشکلات فردی و سازمانی مؤثر باشد. امروزه مفهوم نیازسنجی بطور گسترده ای در محیط های مختلف به منظور تعیین نیازهای آموزش ضمن خدمت کارکنان مورد استفاده قرار می گیرد. نیازسنجی برای تعیین عدم وجود مهارت، دانش، انگیزه حمایت های محیطی در سازمان مفید است (فرجاد، 1388).

بدیهی است که برای پاسخگویی به نیاز اساسی تربیت و حفظ مربیان کارآمد، نمی توان به  ارائه آموزش های شتابزده و غفلت از محتوای برنامه ریزی آموزشی کارکنان و بهبود عملکرد منابع انسانی پرداخت. یکی از مهم ترین عناصر و ارکان  فرایند آموزش در اکثر جوامع را معلمان و مربیان تشکیل می دهند و از دیگر عناصر مهم این فرایند می توان  از فنون تدریس و شیوه های آموزشی که مورد استفاده آنان قرار می گیرد نام برد.  درادامه، اهمیت  مسأله را با یک سؤال بیان کنیم که چرا همه ی کارکنان در سازمان ها به  آموزش ضمن خدمت نیاز دارند خصوصا در سازمان آموزش و پرورش؟ در پاسخ به این سؤال  می توان گفت: مهم ترین دلیل، سر و کار داشتن سازمان آموزش و پرورش با نیروی انسانی است و از آن جایی که پرداختن به آموزش انسان،  به عنوان موجودی پیچیده از وظایف خطیر متولیان آموزش و پرورش برای تسریع در روند توسعه جامعه می باشد از این رو شایسته است آموزگاران و مربیان به نحو شایسته در این فرایند مهم مورد بهسازی و تجدید اطلاعات قرار گرفته و خود را به ابزارهای کار آمد در زمینه های آموزشی و پرورشی مجهز نمایند.

اجتماعی شدن جریانی پیچیده به شمار می آید كه ابعاد و جوانب گوناگونی دارد. كسب مهارت‌های اجتماعی، چگونگی برقراری ارتباط با سایر افراد و سازگاری، از جمله ی این ابعاد هستند. برخی از روانشناسان سازگاری اجتماعی را مترادف با مهارت اجتماعی می دانند. از نظر آن‌ها، مهارت اجتماعی عبارت است از توانایی ایجاد ارتباط متقابل با دیگران در زمینه ی خاص اجتماعی، به طریق خاص كه در عرف جامعه قابل قبول و ارزشمند باشد. (اسلابی و گوارا [8]2009؛ به نقل از عابدینی، 1390). در حالی كه برخی دیگر از روانشناسان سازگاری و مهارت اجتماعی را فرایندی می دانند كه افراد را قادر می سازد تا رفتار دیگران را درك و پیش بینی كنند، رفتار خود را كنترل كنند و تعاملات اجتماعی خود را تنظیم نمایند. (اسلاموسكی و دان[9]، 2006 )

ایواتا[10] و همكاران ( 2010 ) در مروری جامع عوامل مؤثر در سازگاری را به شش دسته ی عمده تقسیم می‌كنند كه هریك از آن ها نیز

 به عوامل جزئی تری تقسیم شده اند، این عوامل عبارتند از:

الف -محرومیت های جسمانی ناشی از نقص عضو، تغذیه ی نادرست و بد، محرومیت از خواب و خستگی روانی ، فرایندهای عاطفی آسیب زا و آسیب های مغزی.

ب- عوامل روانی، اجتماعی و محیطی، نظیر تغییرات سریع و مهم اجتماعی نظیر بیكاری ، جنگ ، بلایای طبیعی ، از هم پاشیدگی كانون خانواده ، فقر و اعتیاد.

ج – عوامل تربیتی، نظیر الگوهای نادرست خانوادگی ، فقدان رابطه ی والد كودك ، طرد كردن فرزندان ، حمایت افراطی ، محرومیت های عاطفی ، خودمختاری بیش از حد كودك ، انتظارات و خواسته های غیرواقع‌گرایانه ی والدین و كمبود ارتباط.

د-ساختار خانوادگی ناسازگار از جمله خانواده های بی كفایت ، از هم پاشیده ، ضد اجتماعی و آسیب روانی اولیه و عدم ثبات عاطفی و روانی والدین بخصوص مادر.

ه- فشارهای ناشی از زندگی جدید صنعتی، مانند رقابت های ناسالم ، تقاضاهای شغلی و تحصیلی و پیچیدگی‌های زندگی جدید.

و- عوامل ارثی نظیر اختلالات جسمی، روانی و عاطفی كه زمینه را برای رفتارهای بزهكارانه و ناسازگاری اجتماعی فراهم می كنند.

عوامل متعددی در سازگاری شخصی و اجتماعی افراد نقش دارند كه نظریه ها و دیدگاه های مختلف تربیتی، روان شناختی و جامعه شناختی بر آن ها تأكید كرده اند. مطالعه آدیمو[11] (2011) روی دانشجویان نیجریه‌ای نشان داده است که هوش هیجانی بالا با سازگاری سریع و بسنده با محیط دانشگاه و کارکرد موفق ارتباط نیرومندی دارد. در همین راستا، یافته‌های مطالعه پانسر[12] و همکاران (2008) حاکی از این است که دانش‌آموزان موفق و سازگار از لحاظ هوش هیجانی در قیاس با دانش‌آموزان ناموفق و ناسازگار به شکل معنادارتری برترند. مارکوئز[13] و همکاران (2010) نیز نشان دادند که سازگاری و شایستگی های اجتماعی رابطه نیرومندی با هوش هیجانی دارند.

پژوهش‌های متعدد و مشاهدات مراكز مشاوره‌ای نشان داده است كه عوامل متعدد نامساعدی مانند اضطراب، تنش، تشویش و عدم اعتماد به نفس، ناسازگاری شخصی و اجتماعی و . . . عملكرد تحصیلی ضعیف دانش‌آموزان را تهدید می كند و نه تنها موجب می شود كه تعدادی از آن ها نتوانند به موقع دوره‌ی تحصیلی خود را به اتمام برسانند، بلكه موجب دگرگونی روحیه ی آنان می شود و نوعی نگرانی، ناپایداری هیجانی و حتی گاه پاره‌ای مشكلات عصبی – روانی را برای آن ها ایجاد می كند و سازگاری روان شناختی و اجتماعی آن‌ها را شدیداً به مخاطره می اندازد (به نقل از قهاری، 1391). از طرفی، با توجه به آخرین تحقیقاتی که در این زمینه روی مقیاس‌های قدیمی انجام شده بود و در آن ها ابعاد سازگاری کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. این سوال پیش آمد که آیا لازم نیست از یک مقیاس جدید برای بررسی موضوع استفاده شود؟ در بررسی‌های اولیه، مشخص شد که  دو پرسشنامه مناسب برای دانش آموزان دبیرستانی موجود است: یکی پرسشنامه سازگاری بل[14] که روی ویژگی های روانسنجی آن بسیار زیاد کار شده و دیگری پرسشنامه سازگاری[15] مربوط به دوره نوجوانی که کم کار شده است. از این رو این پرسشنامه انتخاب شد.

براساس آنچه ذكر شد این پژوهش در پی پاسخگویی به این موارد است:

1- بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه سازگاری

2- آیا بین سازگاری و هوش هیجانی رابطه وجود دارد؟

بر اساس آنچه گفته شد این پژوهش به دنبال آن است تا ویژگی های روانسنجی پرسشنامه سازگاری و رابطه آن با هوش هیجانی در دانش آموزان دختر بپردازد.

به چرایی اهمیت و ضرورت پرداختن به بحث ححمروایی مطلوب ( خوب ) می پردازد و در تلاش خواهد بود تا ضمن تبیین دقیق مساله از طریق فرضیات و سوالات مشخص به اهمیت نقش سازمان های مردم نهاد به عنوان عاملی در جهت تحقق حکمروایی مطلوب در جامعه مدنی بپردازد . تعریف کلید واژگان اصلی تحقیق ، بیان روش تحقیق و نحوه دسته بندی اطلاعات جمع آوری شده در مسیر دانایی و سازماندهی فصول از دیگر       بخش های این فصل محسوب می شود . به بیان دیگر در این فصل تلاش بر این است که چهارچوب نظری بحث به درستی بیان شده و نقشه راه ادامه تحقیق طراحی گردد .

1-2  طرح مساله

سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان وجود معینی از هنجارها یا ارزش های غیر رسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میان ایشان مجاز است، در آن سهیم هستند. مشارکت در ارزش ها و هنجار ها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد، چرا که این ارزش ها ممکن است ارزش های منفی باشند. هنجارهایی که سرمایه اجتماعی تولید می کنند، به طور اساسی باید شامل

 سجایایی از قبیل صداقت، ادای تعهدات و ارتباطات دو جانبه باشد. به طور کلی از سرمایه اجتماعی تعاریف مختلفی ارائه گردیده است. یکی از تعاریف مطرح، سرمایه اجتماعی را مجموعه هنجارهای موجود در  سیستم های اجتماعی دانسته که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و موجب پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می گردد. براساس این تعریف، مفاهیمی نظیر جامعه مدنی و نهادهای اجتماعی از نظرمفهومی با سرمایه اجتماعی نزدیک می گردند(فوکویاما، 1999)

در این حال با وجود قدمت فعالیت و حضور سازمان های غیر دولتی که به نوعی جزء جدایی ناپذیر فرهنگ ملی و مذهبی ما بوده اند، در سال های اخیربه دلیل مفهوم سازی جدید، به ویژه در مطالعات اجتماعی و اقتصادی و نیز ظهور تعیین صلاحیت سازمان های غیر دولتی، نقش عمده ای در ارتقاء و شکل گیری سرمایه اجتماعی ایفا می کنند.

دولت ها به واسطه تمرکز امور در خود در طولانی مدت به واسطه ناتوانی در برآوردن خواسته های شهروندان با بحران مشروعیت مواجه شدند و لذا با پیگیری سیاست تمرکززدایی و اعطای اختیارات به نهاد های محلی در جهت کسب مشروعیت از دست رفته بودند. سازمان های مردم نهاد یکی از حوزه های است که در امر توسعه و پیشرفت در دیدگاه صاحب نظران و کارگزاران دولتی همیشه مورد توجه بوده است  و به عنوان نهاد ها و موسساتی کارآمد و مکمل بخش دولتی در تحقق حاکمیت مطلوب و افزایش سرمایه اجتماعی جایگاه ویژه ای یافته اند.

سازمان های مردم نهاد به گروهی مستقل، غیر دولتی، غیر انتفاعی و داوطلبانه از مردم گفته می شود که با اهداف مشخص و آشکار، پیرامون یک نیاز اجتماعی مشترک گرد آمده اند. این سازمان ها به علت تعدد و تنوع نقش ها و ویژگی هایی که به خود می گیرند تعاریف متنوعی دارند، ولی عمدتا با پسوند«غیر دولتی» تعریف و شناخته می شوند. به عبارت دیگر«غیر دولتی بودن» بودن، وجه مشترک تمام تعاریف مربوط  به سمن ها ست. سایر تفاوت هایی که بین تعاریف این سازمان ها وجود دارند بیشتر مربوط به نوع        فعالیت هایی می شوند که سازمان های مختلف، آن فعالیت ها را در راستای تحقق اهداف سازمانی خود انجام می دهند. در یک تعریف نسبتا جامع می توان«سمن» را سازمان های غیر دولتی متشکل از گروهی از افراد داوطلب دانست که بدون وابستگی به دولت و به صورت غیر انتفاعی و عام المنفعه با تشکیلات سازمان یافته در جهت اهداف و موضوعات متنوع فرهنگی، اجتماعی، خیریه ای، تخصصی و صنفی فعالیت می کند. اهداف و موضوعات مورد توجه این سازمان ها مختص به گروه و قشر خاصی نیست و حضور تمامی افراد را در عرصه های مختلف رشدو توسعه کشور امکانپذیر می سازد. در کشور ما به دلیل پیشینه تاریخ طولانی مشارکت های مردمی در شکل گروههای همیار و خودیار و آموزه های دینی و اخلاقی مشوق افراد نسبت به این امور، ظرفیت مشارکت همیشه وجود داشته و در برهه های تاریخی از جمله در تحقق انقلاب شکوهمند اسلامی و تثبیت نظام نقش آفرینی کرده است. امروز مشارکت مردمی در قالب نهادهای رسمی مدنی مثل سازمان های مردم نهاد و یا اشکال سنتی و دیرینه آن مثل افزایش نقش مساجد و هیات ها، کانون های فرهنگی و غیره می تواند دارای آثار توسعه ایی مثبت باشد. نهادهای غیر دولتی هم می توانند باعث کاهش سرمایه اجتماعی گردند و هم می توانند سرمایه اجتماعی را افزایش دهند. نهادهای غیردولتی در صورت برقراری تعامل درست، می توانند باعث شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی گردند. تشویق تشکیل نهادهای مدنی، تقویت آموزش های گروهی، استفاده موثر از رسانه های ارتباطی، اصلاح الگوهای رفتاری  کارکنان و مدیران، پایبندی به اخلاقیات، توجه به مصلحت عامه و از همه مهم تر، بسترسازی فرهنگ توسط دولت می تواند باعث تقویت نهاد های غیر دولتی و در نهایت ارتقاء سرمایه های اجتماعی گردد .