بررسی رابطه میزان استفاده از شبکههای اجتماعی تلفن همراه با سازگاری اجتماعی دانشآموزان دوره متوسطه شهرستان پاوه |
در این فصل به بررسی ادبیات پژوهش پرداخته می شود، در ابتدا به مبحث تلفن همراه و شبکه های اجتماعی همراه آن پرداخته می شود با محتوای تلفن همراه، تاریخچه آن و مزایا و معایب و اثرات آن بر روی زندگی افراد پرداخته می شود. در ادامه به سازگاری اجتماعی و تعاریف و رویکردها و تقیسم بندی ها متخصصان در این زمینه نیز پرداخته می شود. در انتها، پژوهش های داخلی و خارجی را که در راستای مساله مورد پژوهش انجام پذیرفته است، مورد بررسی قرار می گیرد.
1)پیشینه نظری:
بخش اول: گستره نظری مربوط به استفاده از تلفن همراه و شبکه های اجتماعی
تاریخچه تلفن همراه:
از دهه 1960 تفكر مستقل سازی تلفن، از حالت ثابت و بهكارگیری آن در مكانهای مختلف در كشورهای اسكاندیناوی گسترش یافت. كشورهای سوئد، دانمارك و نیز فنلاند از پیشگامان تلفنهای سیار اتومبیل در جهان بودند كه در اواخر دهه 1960 به بازارجهانی عرضه شد و در پی این موفقیت، كشورهای اسكاندیناوی در صدد برآمدند این سامانه را تكمیل نمایند (شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بیتا). در اوایل سال 1985 گروهی متشكل از 17 كشور اروپایی به نام (GMS) بهوجود آمد تا به صورت هماهنگ طرح تلفن سیار دیجیتالی را اجرا نمایند. هر چند طبق انتظاراتی كه از آنان می رفت موفق نشدند اما در نهایت موفق به ابداع سامانهای شدند كه در نوع و زمان خود بی عیب و نقص بود. در ابتدا قصد بر این بود كه این سامانه جدید در اختیار كشورهای دیگر قرار نگیرد، اما هزینههای سنگین این طرح آنان را واداشت كه برای جلب رضایت مشتری تلاش نمایند، تا از این طریق هزینهها سرشكن شود. به دلیل نیازمندی سایر كشورها به فناوری جدید و بسیار كارآمد، تلفن همراه از سوی تمامی كشورها مورد استقبال قرار گرفت و در ظرف مدت كوتاهی این فناوری در سراسر جهان مورد بهره برداری قرار گرفت. یك دهه پس از ظهور پدیده تلفن سیار در جهان، ایران نیز در سال 1354- 1355 درصدد استفاده از این سامانه بر آمد و با بررسیهایی كه از سوی شركت مخابرات ایران و كارشناسان خارجی صورت گرفت این نتیجه حاصل شد كه ایران سالانه كشش جذب 4 تا 5 هزار مشترك را دارد و اجرای طرح با 1000 شماره پیش بینی شد اما این تلاش در آن زمان ناكام ماند(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بیتا).
در سال 1367 وزارت پست و تلگراف سابق، اقدام به طراحی تلفن سیار كرد و با یك تجدید نظر در این طرح، در سال 1372 تجهیزات آن خریداری شد و در مرداد ماه 1373 مرحله اول این طرح به ظرفیت 10,000 شماره ای آغاز به كار كرد. همزمان با اجرای این طرح در تهران، طراحی مقدماتی سامانه تلفن سیار در كرمان نیز آغاز شد كه در مرحله دوم طرح، مقرر شد تهران ضمن اتصال به این شهرها با ورودی و خروجی زیر زمینی و دریایی كشور نیز مرتبط شود و جزایر قشم و كیش در مرحله دوم تحت پوشش این طرح قرار گیرند(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بیتا).
طی سال های 1372 تا اوایل 1374 تعداد متقاضیان تلفن سیار بیش از 100 نفر نبود. چون این سامانه به هیچ عنوان برای مردم شناخته شده نبود و در شهریور 1374 هنگامی كه آگهی نام نویسی در روزنامه های كثیر الانتشار كشور منتشر شد حدود 8 تا 9 هزار نفر ثبت نام نمودند. به عبارت دیگر استقبال چندانی از این سامانه پایه و ضروری در جامعه به عمل نیامد و حتی در محافلی با واكنشهای منفی، تلفن همراه، سامانه ای زاید و تجملاتی عنوان شد(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بیتا).
از بهمن 1374 چرخشی شگفت برای نام نویسی تلفن سیار پدیدار شد، بهطوریكه 200 هزار نفر متقاضی دریافت تلفن سیار شدند. تا سال 1382 در حدود 2 میلیون و 414 هزار تلفن همراه در داخل كشور به متقاضیان واگذار گردید(شرکت فن آوری خدمات سلامت ایرانیان، بیتا).
طی چند دهه اخیر استفاده از فناوری تلفن همراه در سراسر جهان رواج و گسترش روز افزونی پیدا کرده است. به طوری که گزارشات اتحادیه بین المللی ارتباط از راه دور( 2006، به نقل از پیترز و آلکمیندرز، 2008؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) حاکی از این است که در سال 2006 در حدود 9/90 درصد از افراد کشورهای توسعه یافته و 4/32 درصد از افراد کشورهای در حال توسعه دارای تلفن همراه بوده اند. نتایج مطالعات انجام شده در مورد دانشجویان نیز نشان داده است که آن ها معمولاً از تلفن همراه خود بیش از 10 ساعت در هفته استفاده می کنند و در اکثر موارد، استفاده آنها محدود به برقراری ارتباط از طریق مکالمههای صوتی و ارسال پیام کوتاه است (آتر، 2007؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391). استفاده فراگیر از تلفن همراه توسط جوانان نوعی پدیده جهانی شدن است و می توان گفت این پدیده در ردیف اول قرار دارد (وی، 2006).
علل استفاده از تلفن همراه:
به طور کلی مطالعات انجام شده در مورد علل و همبسته های استفاده از تلفنهای معمولی دو نوع انگیزه را برای استفاده از آن مطرح کرده اند:
1) انگیزه های ابزاری یا تکلیفمدار: به استفاده از تلفن برای انجام کارها، جستجوی اطلاعات و یا انجام تکلیف اشاره دارد.
2) انگیزه های درونی یا اجتماعی: اشاره به این دارد که افراد با هدف مصاحبت، دوستی و معاشرت با تلفن، با دیگران ارتباط برقرار می کنند(اوکیفی و سلانوسکی، 1995؛ دیمیک و پاترسون، 1994؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391).
با این حال دلایل استفاده از تلفن همراه تا حدودی متفاوت از دلایل استفاده از تلفن معمولی است. برای مثال لویگ و وی (2000؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) دریافتند افراد نه تنها براساس انگیزههای ابزاری، درونی و اجتماعی از تلفن همراه استفاده می کنند، بلکه انگیزههای پیروی از مد یا مدگرایی و همچنین انگیزههای مربوط به جایگاه و مرتبه اجتماعی نیز در این میان حایز اهمیت هستند.
مطالعه روبین، پیرس و بارباتو (1988؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) نیز حاکی از وجود چند نوع انگیزه مختلف برای استفاده از تلفن همراه است که عبارتند از: شادی و کسب لذت، ابراز علاقه و عاطفه، فرار، آرامش و کنترل. آن ها این انگیزه ها را در دو طبقه کلی تر قرار داده اند:
1) انگیزه های دارای جهت گیری ارتباطی نظیر عاطفه، کسب لذت، شادی و آرامش جویی
2) انگیزه های نفوذ شخصی نظیر کنترل و فرار.
در این راستا، منطقی (1391 ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) نیز چگونگی کاربری دانشآموزان پسر از امکانات جانبی تلفن همراه را مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق این پژوهشگر حاکی از این است که این دانشآموزان به طور عمده از تلفن همراه استفادههای تفریحی داشتهاند.
به علاوه کوثری، یگانه و خیرخواه (1385؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) در توصیف کاربری جوانان از امکانات مختلف تلفن همراه اولویتهای کاربری را ذکر کرده اند که عبارتند از:
اولویت اول) پیامک، صحبت درون شهری، ذخیره و گوش دادن به موسیقی
اولویت دوم) ساعت هشدار، عکس گرفتن، استفاده از بلوتوث؛
اولویت سوم) بازی کردن، فیلم برداری، ذخیره کلیپ و فیلم و تماشای آن.
از سوی دیگر تلفن همراه رسانهای دیجیتالی است که دامنه وسیعی از امکانات و روشها را برای برقراری ارتباطهای بینفردی پیش روی افراد قرار می دهد که ارسال پیام کوتاه، پست الکترونیکی، تلویزیون، تلفن همراه، رادیو، اینترنت و بلوتوث را شامل می شود. تلفن های همراه دارای ابزارهای متفاوتی نظیر دوربین عکاسی و فیلمبرداری، بازی های رایانه ای و Mp3 Player هستند. با این حال کارکرد اصلی تلفن همراه برقراری ارتباط بین دو فرد است (اقبال، 2010 ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391).
پژوهش منطقی (زیر چاپ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) نیز از جمله پژوهشهای داخلی است که به بررسی انگیزش دانشجویان دختر و پسر برای استفاده از تلفن همراه پرداخته است. نتایج این پژوهش که روی دانشجویان دانشگاه تربیت معلم صورت گرفته است نشان دهنده شش عامل به شرح زیر است:
- استفاده جهت تعمیق روابط بین شخصی.
- استفاده ارتباطی پیشرفته.
- استفادههای ابزاری از نرم افزارها.
- استفادههای فنی از تلفن همراه.
- استفادههای تفریحی از تلفن همراه.
- استفاده جهت آگاهی از زمان و تقویم.
نتایج پژوهشهای انجام شده نشان دادهاند که اگر چه نوع استفاده از تلفن همراه در دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنادار دارد، اما میزان استفاده از تلفن همراه در آنان تفاوت معنادار ندارد. نتایج پژوهشها در مورد نوع استفاده از تلفن همراه حاکی از این است که 91 درصد از دانشجویان دختر از ارسال پیام کوتاه برای ابراز احساسات، علاقه و عواطف به دیگران استفاده می کنند (اقبال، 2010؛ به نقل از
عابدینی و زمانی، 1391).
طبق نظریههای مربوط به تفاوتهای جنسیتی، مردان و زنان به طور کلی از یکدیگر متفاوت هستند و تفاوت آنها یا جنبه عاطفی و احساسی و یا جنبه ابزاری دارد (پارسونز و بیلز، 1955؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391). اعتقاد بر این است که تفاوتهای جنسیتی در رابطه با فناوریها و استفاده از آنها نیز حائز اهمیت است. به عنوان مثال واجسمن (1991؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) معتقد است فرایندهای اجتماعی مختلف باعث شده اند که فناوریها بیشتر مردانه باشند تا زنانه و یکی از دلایل آن مربوط به این است که طراحی این فناوریها توسط مردان و براساس علایق مردانه صورت می گیرد. لذا در حال حاضر ادراك افراد از فناوریهای جدید به صورت موضوعی برای تحلیلهای جنسیتی درآمده است، به طوری که اعتقاد بر این است که مردان از تلفن همراه استفاده تکلیف مدار دارند، در حالی که استفاده زنان از تلفن همراه به صورت شخص مدار بوده و با هدف حرف زدن با دیگران صورت می گیرد (لوهان،1997؛ بایلی و بارباتو، 2003؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391).
علاوه بر جنسیت، جایگاه اجتماعی- اقتصادی یکی دیگر از همبستههای استفاده از تلفن همراه است، به طوری که نتایج تحقیقات مختلف نشان داده است نوع و میزان استفاده از تلفن همراه در افراد متعلق به جایگاه اجتماعی – اقتصادی مختلف، متفاوت است (بلومن استوك و ایگل، 2011 ؛ توماس و همکاران، 2010 ؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391). البته لازم به توضیح است که نتایج این تحقیقات در مورد ارتباط بین جایگاه اجتماعی – اقتصادی و استفاده از تلفن همراه تا حدودی مبهم و ناهمگون است. برای مثال نتایج تحقیق توماس و همکاران (2010) حاکی از این است که کودکان و نوجوانان متعلق به جایگاه اجتماعی – اقتصادی پایین نسبت به کودکان و نوجوانان متعلق به جایگاه اجتماعی- اقتصادی بالا، نه تنها دارای بیش از یک دستگاه تلفن همراه هستند، بلکه تعداد مکالمات بیشتر و طولانیتری نیز درطول روز دارند. در حالی که این نتایج در پژوهش مزیی، بنیی و مولر(2007؛ به نقل از عابدینی و زمانی، 1391) برعکس است.
. Cellular Phone use
. Billeux & Van linden & Rochat
. Laramie, D.J.
. Garber, j., Keily. M.K., & Martin, N.C.
. Wei., R.
. mobile phone technology
. International Telecommunications Union (ITU)
. Peters, O., Almekinders, J. J.
. Short Message Service (SMS)
. Auter, P. J.
. Wei
. O”Keefe, G. J., & Sulanowski, B. K.
. Dimmick, S., & Patterson. A.
. Leug, L.,& Wei, R.
. Rubin, R. B., Perse, E. M., & Barbato, C. A
. relationally oriented
. personal influence
. bluetooth
. Parsons, T., & Bales, R.
. Wajcman, J.
. task- oriented
. person-oriented
. Lohan, J. H.
. Bailey, F., & Barbato, R.
. Mezei, G., Benyi, M., & Muller, A.
فرم در حال بارگذاری ...
[سه شنبه 1399-11-21] [ 02:20:00 ب.ظ ]
|