تحلیلِ انتقادیِ گفتمانِ فیلمِ ایرانیِ«یه حبه قند»اثرِ رضا میرکریمی |
تحلیلِ گفتمان که در زبانِ فارسی به معنی سخنکاوی، تحلیلِ کلام و تحلیلِ گفتار نیز ترجمه شده است، یک گرایشِ میانرشتهای است که از سال 1960 تا اواسطِ دهه 1970 در پیِ تغییر اتِ گستردة علمی ـ معرفتی ظهور کرده است. تحلیلِ گفتمان نخستین بار در سال 1952 در مقالهای از زبانشناسِ معروفِ انگلیسی زلیک هریس[15] بهکار رفته است. وی تحلیلِ گفتمان را صرفاً نگاهی صورتگرایانه به جمله و متن برشمرد. و پس از وی زبانشناسانِ بسیاری، تحلیلِ گفتمان را نقطة مقابلِ تحلیلِ متن دانسته اند.یول و براون[16]در تعریفِ تحلیلِ گفتمان مینویسند:
” تحلیلِ گفتمان تجزیه و تحلیلِ زبان در کاربردِ آن است، در اینصورت نمیتواند منحصر به توصیفِ صورتهای زبانی، مستقل از اهداف و کارکردهایی باشد که این صورتها برای پرداختن به آنها در امور انسانی بهوجود آمدهاند”.
تحلیلِ گفتمان در زبانشناسی متوقف نماند و در مدتِ کوتاهی( نزدیک به دو دهه) این گرایش از زبانشناسیِ اجتماعی و زبانشناسیِ انتقادی، به همتِ متفکرانی چون میشل فوکوو ژاک درایداو دیگر متفکرانِ برجستة غربی واردِمطالعات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی شد و شکلِ انتقادی بهخود گرفت. این متفکران تحلیلِ گفتمان را در قالبِ تحلیلِ گفتمانِ انتقادی بسط و گسترش دادند.
مفهوم تحلیلِ گفتمانِ انتقادی در واقع یک شاخة علمی است که عملکردِ زبان را در سیاست و اجتماع موردتحلیل قرار داده و می کوشد تا شیوههای استفادة گروههای صاحبِ قدرت از متن و کلام را در بافت های سیاسی و اجتماعی بررسی کند و از این طریق، راهها و سر منشأهای سوءاستفاده از قدرت، سلطهگری و نابرابریِ اجتماعی را آشکار کند. زبان به هر شکلی که به کار رود تحتِ تأثیر باورها، ایدئولوژی و ارزشهایِ موردِ نظرِ تولیدکننده متن قرار میگیرد.به عبارتِ دیگر؛ رابطه، بینِ زیر بنایِ فکریِ تولیدکنندگانِ متنو عناصرِ تشکیلدهنده آن وجود دارد که تحلیلِ گفتمانِ انتقادی با پیگیریِ این روابط درجهتِ مخالفِ دیدگاهی پیش میرود که معتقد است، زبان همانند آئینهای شفاف،مفاهیم، اندیشهها، وقایع و رویدادها را همانگونه که هستند نشان می دهد.
یکی از رهیافتهای رایج و نظاممند در تحلیلِ گفتمانِ انتقادی که موردِ اقبالِ زیادی واقع شده است،رهیافتِ فِرکلاف است. از آنجایی که در دورانِ معاصر با رایج شدنِ فناوریهای رسانهای، بررسیِ محصولاتِ تصویری بیش از پیش موردِ توجه قرار گرفته است لذا در این تحقیق سعی خواهد شد ضمنِ توصیفِ رویکردهایِ نظری در تحلیلِ گفتمانِ انتقادی و چارچوبِ نظریِ تحقیق،به بررسیِ انتقادیِ یکی از فیلمهای سینمایی در قالبِ نظریه فِرکلاف بپردازیم.
فرم در حال بارگذاری ...
[چهارشنبه 1399-11-22] [ 02:49:00 ق.ظ ]
|