، ضرورت و اهمیت موضوع

کشورایران از لحاظ جغرافیایی به دلیل حاکمیت پر ارتفاع جنب حاره ای (STHP) وشرایط آب وهوایی حاکم بر این سیستم، از بارش کمی برخوردار است.در مناطق جنوبی کشور، در نتیجه حاکمیت شدیدتر و طولانی تر این سیستم ، مسئله خشکی حادتر می شود. بارش های سالانه اندک ، کوتاه بودن دوره بارش و نزول بارش ها بصورت رگبارهای شدید وکوتاه مدت از خصوصیات بارز این نوع اقلیم می باشد. یک منطقه خشک ممکن است روزهای متمادی را در خشکی بسر برده وگاه که بارشی اتفاق می افتد ، به سبب شرایط فیزیکی حاکم بر طبیعت وشرایط آب وهوایی نا بهنجار این مناطق ، مقدار قابل توجهی آب در مدت چند روز یا چند ساعت ریزش کرده و سیلابهای مخربی ایجاد می کند. سیل همه ساله در گوشه وکنار این کشور خسارت های هنگفت وغیر قابل جبرانی ایجاد می کند. هر سال چندین نفر بوسیله سیل جان خود را از دست می دهند، هزاران متر مکعب آب شیرین وارد آبهای شور شده و بدین ترتیب از دسترس خارج می شود، در حالیکه هر قطره آن ارزش حیاتی دارد. همه ساله میلیون ها تن خاک ارزشمند بوسیله سیلابها وارد دریاها ودریاچه ها می شود، در صورتی که برای تشکیل هر سانتی متر آن در شرایط کشور ما چند دهه وگاه چند صد سال وقت لازم است. بارانی که بعداز روزها انتظار می بارد،از دسترس خارج شده وضمن آن آسیب های جدی وماندگار بر جای می گذارد .این مساله هم اکنون نه تنها در مناطق مورد مطاله، بلکه یک مشکل جدی وتهدید کننده برای کل کشور است. به گونه ای که بسیاری از برنامه های عمرانی وزیربنایی کشور تحت الشعاع این مساله قرار گرفته است. همه ساله بخش هنگفتی از بودجه سالانه کشور صرف بازسازی قسمتی از خرابیهای حاصل از این پدیده می شود. چرا که بازسازی وترمیم بسیاری از خرابیها واقعا امکان پذیر نمی باشد. ترمیم واصلاح خاکهای فرسایش یافته ،مزارع وباغات ویران شده شاید اصلاً امکان پذیر نباشد.(لشکری،1375)

2-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

ازآنجائیکه کشور ایران در تقسیم بندیهای اقلیمی در منطقه نیمه خشک وخشک قرار دارد، تغییرات میزان بارش تاثیر بسزایی بر کشاورزی ،اقتصاد وبه طور کلی سایر مسائل کشور دارد.شناخت منابع رطوبتی برای مطالعه بارش های کشور بسیار حائز اهمیت است.در مبحث کشاورزی ،در صورت آگاهی از منابع آبی در فصل کاشت پیش رو،می توان در زمینه سرمایه گذاری در بخش های مختلف وحتی نوع کشت

 بهینه تصمیم گیری نمود. بدیهی است که در صورت پیش بینی کمبود آب می توان از اتلاف بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری ها جلوگیری کرد. می توان با پیش بینی سال های تر وخشک برنامه ای جهت بهینه کردن استفاده تلفیقی از منابع آب زیرزمینی ومنابع آب سطحی برای مصارف کشاورزی ارائه نمود.

میانگین بارندگی درکشورایران 250 میلی متر در سال تخمین زده می شود که در مقایسه با میانگین بارش 860 میلی متردر سال برای کره زمین ، جزء مناطق با اقلیم نسبتا خشک می باشد. از طرفی با توجه به ناهمواری های متعدد و توپوگرافی متنوع کشور وعوارض جغرافیایی ، توزیع بارندگی در کشور بسیار متفاوت بوده و میانگین بارندگی در شهرهای ایران از 1940 میلی متر در سال در بندر انزلی تا 62 میلی متر در سال در زابل متغیر می باشد. معیارهای پر آبی یا کم آبی دریک کشور، منابع آب تجدید شونده است. سرانه آب تجدید شونده در دنیا برای هر نفر 7400 متر مکعب می باشد. متخصصان هیدرولوژی مرز کم آبی یک کشور را1000 متر مکعب برای هر نفر ذکر کرده اند که در ایران میانگین آب تجدید شونده 1500 متر مکعب در سال برای هر نفر تخمین زده می شود.

عرضه وتقاضا به عنوان دو رکن اساسی در برنامه ریزی ومدیریت منابع آب شناخته می شوند. در برنامه ریزی بلند مدت می توان نیازهای کشاورزی ، صنعت وشرب را به عنوان تقاضا در نظر گرفت. با وجود عدم قطعیت های ناشی از عوامل اجتماعی ، اقتصادی وسیاسی در زمینه تقاضا، با در نظر گرفتن درصد قابل قبولی از خطا می توان برآوردی مناسب از نیازهای آبی آینده بدست آورد. ولی در زمینه عرضه ، رویکرد به طور کلی متفاوت است. آب های زیرزمینی وآب های سطحی دو منبع اصلی عرضه آب می باشند. برخلاف آب های سطحی ، حجم آب های زیرزمینی قابل تخمین می باشد ولی منابع آب زیرزمینی با وجود در دسترس بودن محدود هستند وتجدید آنها معمولا مستلزم گذشت زمانی نسبتا طولانی می باشد.محدودیت استفاده از آب های زیرزمینی توسط آبهای سطحی که ناشی از بارش می باشند برطرف می شود. در صورتی که بتوان پیش بینی مناسبی از حجم آب سطحی قابل استحصال در زمان آینده داشت، علاوه براینکه مساله عرضه در زمینه برنامه ریزی حل می شود می توان نیازهای آتی را نیز بهینه نمود. در مبحث کشاورزی ، در صورت آگاهی از منابع آبی در فصل کاشت پیش رو، می توان در زمینه سرمایه گذاری در بخش های مختلف وحتی نوع کشت بهینه تصمیم گیری نمود.بدیهی است که در صورت پیش بینی کمبود آب می توان از اتلاف بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری ها جلوگیری کرد. می توان با پیش بینی کمبود آب می توان از اتلاف بخش قابل از سرمایه گذاری ها جلوگیری کرد. می توان با پیش بینی سال های تر وخشک برنامه ای جهت بهینه کردن استفاده تلفیقی از منابع آب زیرزمینی ومنابع آب سطحی برای مصارف کشاورزی ارائه نمود. با توجه به ملاحظات زیست محیطی ، معمولا به جای مقدارآلودگی ، غلظت آلاینده های آب های سطحی مطرح می باشد. بنابراین با ثابت فرض کردن مقادیر آلودگی ، با تغییر حجم آب سطحی ، درصد آلودگی تغییر می کند.                

با توجه به ملاحظات زیست محیطی ، معمولا به جای مقدار آلودگی ، غلظت آلاینده های آب های سطحی مطرح می باشد. بنابراین با ثابت فرض کردن مقادیر آلودگی ، با تغییر حجم آب سطحی ، درصد آلودگی تغییر می کند.

امروزه با پیشرفب تکنولوژی بویژه در صنعت سدسازی،انرژی برقابی یکی از منابع سالم تولید انرژی در جهان می باشد. این انرژی بر خلاف انرژی الکتریکی حاصل از سوخت فسیلی واتمی فاقد پسماندهای آلاینده محیط زیست می باشد. بنابراین در صورتیکه بتوان دورنمایی از رواناب آینده رودخانه ها ومخازن سدها داشت، می توان تولید انرژی الکتریکی را نیز بهینه نمود.(یزدان پناه رستمی،1385)