در ادب و شعر فارسی توجه به موضوعات و مفاهیم دینی و مذهبی جایگاه قابل توجهی داشته و دارد. شاعران ایرانی از همان آغازین دوره های پذیرش دین مبین اسلام، می کوشیدند تا در کنار سایر مضامین و مفاهیم شعری به مناسبتهای گوناگون از مفاهیم و موضوعات دینی و مذهبی نیز بهره مند شوند. یکی از رویدادهای مهم تاریخ ساز دین اسلام، ایستادگی و جانفشانی حضرت امام حسین (ع) در مقابل بیدادگران و ستم پیشگان بود که دین اسلام را دستاویز جباریها و ستمگریها و دنیا جوییهای خود قرار داده بودند. این رویداد عظیم که از آن به عاشورا یاد می کنیم از همان آغازین دوره ی شکل گیری شعر دری مورد توجه شاعران بوده است. شاعرانی از جمله  صائب تبریزی و محتشم کاشانی در این باب اشعاری سروده اند.

و نیز شاعر شیعی مذهب قرن چهارم کسائی مروزی در قصیده هایی به خوبی این رویداد را تقریر نموده است. در دوره ی صفویه با توجه به رسمیت یافتن مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی کشور و حمایت حاکمان و فرمانروایان از شاعرانی که در شعر خود بیشتر به موضوعات و شخصیتهای مذهبی پرداختند. رویداد مهم «عاشورا» در شعر اغلب شاعران مورد توجه قرار گرفت.

در این پزوهش بازتاب عاشورا و جنبه های مختلف ادبی آن در شعر شاعران دوره ی صفویه تحلیل و بررسی می شود. سؤال اصلی این پژوهش چگونگی بهره برداری شاعران عصر صفوی و نگاه آنها به این رویداد مذهبی و چند و چون مفاهیم و مضامین و تصویرهای شاعرانه

 در این موضوع است.

3-1. پرسش های تحقیق

اساس این پژوهش بر مبنای دست یابی به پاسخی مناسب برای پرسشهای ذیل نهاده شده است.

1.بیشترین بازتاب عاشورا در شعر دوره ی صفویه مربوط به کدام جنبه ی آن است؟

2.کدام یک از شاعران عصر صفویه بیش از دیگران به عاشورا توجه داشته است؟

3.مضامین و تصویرهای شعری با موضوع عاشورا و عناصر و شخصیتهای آن در شعر شاعران این دوره چگونه است؟

4.نوع نگاه شاعران به این رویداد تاریخی و مذهبی مهم چه تفاوتهایی با هم دارد؟

4-1. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه  به اهمیت و جایگاه قابل توجه جریان تاریخی عاشورا و تأثیر آن در تداوم و استحکام دین مبین اسلام و مذهب شیعه و همچنین جایگاه قابل توجه آن در ادب و شعر عصر صفویه این پژوهش ضروری مینماید، و نیز با توجه به اشتیاق پژوهندگان و دانشجویان به این موضوع، این پژوهش می تواند الگوهای مفید و جالب توجهی در اختیار آنها بگذارد.

5-1. اهداف تحقیق

از آنجا که تأثیر حماسه عاشورا را بر ادب فارسی نمی توان نادیده گرفت، سعی بر آن شده بازتاب این واقعه ی تاریخی را در شعر دوره ی صفویه مورد بررسی قرار دهیم که امید است ما را در شناخت هر چه بیشتر و عمیقتر این واقعه یاری کرده و زمینه ساز تحقیقات مشابه و سازنده در عرصه ی ادبیات باشد.

به طور کلی هدف از این پژوهش را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1.ارائه ی پژوهشی بسامان درباره ی بازتاب عاشورا در شعر شاعران دوران صفویه.

2.بررسی جنبه های مختلف بازتاب عاشورا در شعر دوره ی صفویه از قبیل: مضمون پردازی، تصویر آفرینی و …

3.بررسی جنبه های مختلف نوع نگاه شاعران به این رویداد تاریخی و مذهبی.

[1]این شعر را حضرت زهرا (س) در دوران طفولیت حضرت سید الشهداء (ع) در هنگام حرکت کردن گهواره ی ایشان می خواند. (سیرتنا و نستنا/ 37)

[2]ر. ک. بحار الانوار 44/ 296-278، باب ثواب البکاء علی مصیبة و مصائب سائر الائمة (ع) خصوصاً روایات 15، 16، 24، 25، 28 و 29 در این باب.

[3]ر. ک. ادبیات و تعهد در اسلام/ 291- 284.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)