افزایش فعالیتهای برون مرزی و فعالیتهای بین­المللی حاکی از ظهور و گسترش روابط جهانی است. این روابط به عنوان یکی از شرایط تعیین کننده جامعه معاصر در سراسر دنیا در حال گسترش است. جهانی شدن در عین حال هم علت است و هم معلول، به عنوان مثال؛ بخش اقتصادی جهانی شدن که هم تاثیر می گذارد و هم تاثیر می پذیرد یک بحث اصلی آن در بخش تجارت جهانی و افزایش حجم مبادلات تجاری است (مجموعه مقالات همایش تجارت الکترونیکی، 183: 153).

مبادلات بین­المللی در جهان بدون استفاده از خدمات گمرکی معنا ومفهومی ندارد.گمرک به عنوان یکی از اجزای مهم ولاینفک تجارت خارجی هر کشور،محل تماس،ارتباط وارائه اطلاعات از جانب سایر عاملین تجارت ومجری قوانین ومقرارت ودستورالعمل های صادره در زمینه امور صادرات و واردات می باشد.اهمیت نقش گمرک به حدی است که میزان سرعت وکارایی آن بعضی اوقات به عنوان معیاری برای ارزیابی فعالیت های تجارت خارجی هرکشور ویا حتی اقتصاد کلان آن کشور در نظر گرفته می شود.در واقع مهم­ترین  نقش گمرک ارتقاء کارایی فرایند صادرات و واردات وتامین وتحلیل آمار واطلاعات مربوط به تجارت خارجی  کشورها می باشد.به همین دلیل است که امروزه

 معتقدند که اتوماسیون گمرک جزءحیاتی هرگونه برنامه تسهیل تجارت می باشد(حسن زاده،1386،ص94).

با توجه به حجم بالای تجارت و سرعت فزاینده معاملات تجاری، گمرک نیز ناگزیر است متحول گردد، زیرا که مراجعه­کنندگان به گمرک به همان سرعتی که کالای خود را می خرند و حمل می کنند، توقع دارند با همان سرعت هم عملیات ترخیص کالا در سیستم گمرکی پیش برود. به علاوه با توجه به ظهور تجارت الکترونیکی، امروزه انتظار جامعه تجاری این است که رویه همان گمرکی، شفاف پیش بینی شود و ترخیص کالاها سریع صورت گیرد. از طرفی دولت انتظار جمع آوری درآمدها و اعمال موثر قوانین و مقررات صادرات و واردات را دارد. به منظور تامین این انتظارات، بسیاری از ادارات گمرکی مبادرت به بازنگری و تجارت الکترونیکی برای پشتیبانی عملیاتشان استفاده می کنند.

در واقع امروزه رویه همان گمرکی بدون بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات برای تجارت جهانی مانع بزرگ محسوب می شود. در این پژوهش تلاش خواهد شد از طریق برجسته نمودن نقش پیشرفت های تکنولوژیکی در فرآیند گمرک، مسئولان اقتصادی و گمرکی کشور را متقاعد به استفاده از این پیشرفتها در فرآیند کاری خود نمود؛ زیرا اعتقاد بر آن است گمرک الکترونیکی[1] نقش بسزایی در کاهش هزینه های مبادله، سرعت نقل و انتقال، بهبود ارتباطات، مشارکت راحت تر طرفهای تجاری ایفا می نماید و با استفاده از این فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجاد گمرک الکترونیکی می توان تمامی عملیات، محاسبات و نظراتهای گمرکی را با دقت و سهولت انجام داد و دیگر مشکلی تحت عنوان عدم دقت و یا تعویق انجام مراحل وجود نخواهد داشت.

از این طریق گمرك را می توان مجهز به اطلاعاتی كرد كه امكان ارزیابی ریسك را داشته باشد. همچنین مدیران سطوح مختلف در بخش گمرك تغییرات همه جانبه ای در مقررات، قوانین، سیستم های اجرایی را موجب خواهند شد كه از آن طریق هم كارایی در سیستم فعلی افزایش یافته و هم ابزار و فناوری نوین در اداره امور به كار گرفته شده و قدرت رقابتی گمرك در سطح بین­المللی افزایش پیدا نماید.

عمده­ترین استفاده كنندگان از گمرك الكترونیكی، تجار و بازرگانان هستند كه از منافع این سیستم بهره­مند خواهند شد. امروزه هزینه های فرصت و هزینه های مترتب بر تشریفات اداری مربوط به گمرگ به گونه ای است كه هم منجر به افزایش قیمت كالا و هم موجبات تاخیر در تجارت كالا و تحمیل هزینه های مختلف اجتماعی به كشور می گردد. گمرك الكترونیكی موجب می گردد كه مدت زمان تشریفات گمركی به حداقل رسیده و تجار و بازرگانان و صاحبان كالا در هر نقطه از كشور قادر باشند كه با مقرراتی شفاف، با بهترین وسیله و سریع­ترین زمان كالاهای خود را از گمرك ترخیص نمایند.

گمرك الكترونیك نه تنها برای سازمان گمرك دارای منافع قابل توجهی است بلكه با در نظر گرفتن نیازهای سایر سازمان ها زمینه لازم جهت تبادل الكترونیكی داده ها بین آنها را هموار می نماید. امروزه به علت نبودن ارتباطات منسجم و مكانیزه، گمرك الكترونیكی به عنوان تحول عظیمی در كاربرد تكنولوژی اطلاعات در هر كشور تلقی می گردد. گمرك الكترونیكی شامل اجزای بسیار زیاد و ارتباطات بسیار وسیع درون آن اجزا بوده كه نفع آن در مرتبه اول به سازمان گمرك و سپس به سایر سازمان های دولتی و بخش خصوصی برمی گردد.

در واقع صادركنندگان و واردكنندگان می توانند با استفاده از شبكه های كامپیوتری و اینترنتی، اظهارنامه های خود را به مسئولین امور گمركی آن كشور ارائه دهند و نیاز به مراجعه حضوری نخواهند داشت.

صادركنندگان و واردكنندگان از طریق همین شبكه ها نتایج اظهارنامه های ارائه شده به مراجع گمركی را دریافت و از نظرات مراجع در خصوص كالای خود با خبر خواهند شد. گمرك الكترونیكی در حقیقت مسیری است كه با طی آن مدیریت های گمرك كشورها قدرت رقابتی اقتصاد كشورشان را در صحنه تجارت بین­الملل از طریق صرفه جویی وقت و هزینه صادركنندگان و وارد­كنندگان بالا می برند.