دیابت یکی از اختلالات  متابولیک غدد درون ریز بدن است که اثرات گوناگونی بر ساختار وعملکرد بسیاری از سیستم های بدنی بر جای می گذارد. سیستم تولید مثلی نیز از این قاعده مستثنی نیست. مطالعات نشان می دهد که  عصاره گیاه درمنه کوهی موجب کاهش معنی داری در سطح گلوکز در حیوانات دیابتی می شود. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر عصاره ی گیاه درمنه کوهی در بهبود عوارض ناشی از دیابت بر بافت تخمدان می باشد.

مواد و روشها: تعداد 64 سر موش صحرایی ماده  بالغ به ظاهر سالم با سن تقریبی 10 هفته از نژاد ویستار  به طور تصادفی در 8 گروه کنترل، شم، دیابتی (استرپتوزوسینmg/kg 50)، دیابتی + عصاره گیاه (200 و300 mg/kg) وکنترل عصاره ی گیاه درمنه و دیابتی+ متفورمین mg/kg.250 قرار گرفتند.  استرپتوزوسین به شکل درون صفاقی و بقیه مواد به شکل گاواژ تجویز گردیدند. تیمار موش ها به مدت 8 هفته ادامه داشت. و در این مدت حیوانات در شرایط استاندارد دما، رطوبت و غذای مخصوص حیوانات آزمایشگاهی قرار داشتند. در ابتدا و انتهای آزمایش وزن و قند خون موشها اندازه گرفته شد، سپس موش ها تشریح و تخمدان راست آنها پس از توزین و  شستشو با نرمالین سالین در فرمالین 3% تثبیت و مراحل تهیه برش جهت انجام مطالعات به ترتیب خاصی انجام شد. اسلایدها با سه روش تری کروم ماسون، هماتوکسیلین ائوزین و پریودیک اسید شیف رنگ آمیزی شدند. مطالعات کمی شامل تخمین حجم تخمدان و تعیین درصد فولیکولها و هیستوپاتولوژیک به شکل کیفی انجام گردید. داده ها با نرم افزار spss  ویرایش 15 و تست آماری دانکن مورد تجزیه و تحلیل

 قرار گرفت.

یافته ها: نتایج نشانگر افزایش قند خون، حجم تخمدان، درصد فولیکول های آترتیک به لحاظ کمی و بروزاحتقان، پرخونی، افزایش ضخامت ژرمینال اپی تلیوم و فیبروز به لحاظ کیفی در گروه دیابتی بود در سایر گروه ها این پارامترها روند رو به کاهشی را نشان می دادند (p≤0.05).

بحث و نتیجه گیری: از آنجا که بنظر میرسد عوارض ناشی از دیابت بر بافت تخمدانی یکی از علل کاهش توان باروری در جنس مونث باشد لذا با کنترل این بیماری می توان بر توانائی تولید مثلی زن افزود. همانگونه که نتایج این تحقیق نشان می دهد عصاره هیدروالکلی گیاه درمنه می تواند کاهش قابل توجهی در عوارض ناشی از دیابت در دستگاه تولید مثلی ماده پدید آورده و میتوان از آن  به عنوان یک داروی سنتی با لطبع با عوارض کمتر در بهبود بیماران دیابتی بهره جست.

واژه های کلیدی: دیابت، تخمدان، موش صحرایی، درمنه کوهی، استریولوژی، هیستوپاتولوژی

فصل اول

کلیات

امروزه گرایش مردم به طب سنتی افزایش یافته است مردم ترجیح میدهند که برای درمان بیماریها از عصاره ی گیاهان، جوشانده و دم کرده گیاهان دارویی استفاده کنند. هر چند طب جدید دارای امتیاز های ظاهری بیشتری نسبت به طب سنتی می باشد و مواد شیمیایی روز به روز شکل گسترده ای به خود میگیرد، اما عوارضی مثل پدیده ی خود ایمنی و مقاومت که بر اثر مصرف مداوم، بی رویه و خودسرانه ی داروها ایجاد شده است و مصرف طولانی مدت داروها و در برخی موارد قطع مصرف آنها، باعث ایجاد عوارض جانبی دیگری گردیده که از خود بیماری می تواند خطرناک تر باشد.

هر چند امروزه به دلیل اثرات موفقیت آمیز دارو های سنتزی مصرف این داروها توسعه پیدا کرده است اما مشکلات سنتز، هزینه بالا و عوارض جانبی باعث شده است که گیاهان دارویی و استفاده از طب سنتی در میان مردم رواج بیشتری پیدا کند و مردم به استفاده از این روش، تمایل بیشتری داشته باشند (38). از سویی دیگر کشور ما دارای تنوع آب و هوایی وگیاهان غنی به خصوص گیاهان دارویی می باشد که رسیدن به این مهم را امکانپذیر می سازد (16). همچنین مواد موثره موجود در داروهای گیاهی به دلیل همراه بودن آنها با مواد دیگر، پیوسته از یک حالت تعادل بر خوردار است، لذا در بدن انباشته نشده و اثرات جانبی به بار نمی آورد (38). همچنین بیشتر داروهای موجود و سنتزی به کمک گیاهان دارویی شناخته شده اند که نشان می دهند نقش این گیاهان در داروسازی و پزشکی اساسی می باشد. در این میان استفاده از کتب قدیمی طب، سهم به سزایی در دستیابی به داروهای امروزی داشته، به موازات پیشرفت طب و داروسازی داروهای زیادی از طریق گیاهان دارویی شناخته شده اند نمونه ی آن کشف آتروپین و کلشی سین توسط پی.ال.ژیژر[1] بود. بیماری دیابت یکی از مهمترین بیماری های متابولیک بدن می باشد که می تواند در آینده یکی از علل اصلی مرگ و میر در جهان می باشد (99) همچنین علت اصلی کوری و قطع اندام های تحتانی در آمریکا، بیماری دیابت شناخته شده است (56). امروزه دیابت یکی از شایع ترین بیماری های سیستم غدد درون ریز بدن است که با افزایش گلوکز خون باعث اختلال در عملکرد سیستم تولید مثلی و همچنین اختلال در باروری می گردد. گیاهان دارویی زیادی وجود دارند که در پایین آوردن قند خون موثر می باشند اما بر روی تعداد کمی از آنها بررسی و تحقیق صورت گرفته است. مثلا عصاره ی گیاه دارچین با مکانیسم افزایش حساسیت بافتی به گلوکز،اثر ضد دیابتی دارد، یا گیاه هندوانه ابوجهل در رتهای دیابتی باعث کاهش سطح گلوکز خون گردید. یا گیاه کاسنی با نام علمی Cichorium intybus  با محتوای اینولینی خود اثر پایین آورندگی قند خون از خود نشان می دهد (38). همچنین عصاره پیاز باعث کاهش سطح گلوکز خون و بهبود در عملکرد سیستم تولید مثلی می گردد. در این پایان نامه اثر عصاره هیدروالکلی گیاه درمنه کوهی در رتهای دیابتی شده با استرپتوزوسین  بر بافت تخمدان و مقایسه آن با داروی شیمیایی متفورمین مورد بررسی قرار گرفته است.