سا لها پژوهش به نقش مهم تنظیم هیجان در سازش با وقایع تنیدگی زای زندگی وضوح بخشیده است(گرانفسکی[19] ، کراییج[20]، 2006).  تنظیم هیجان[21] دلالت دارد بر به كار گماشتن افكار و رفتارهایی كه در هیجان های آدمی تأثیر می گذارند. هنگامی كه انسان ها تنظیم هیجان را به كار می گیرند، چگونگی تجارب و تظاهر هیجان های خود را هم تحت اختیار می گیرند. گمان می شود توانایی تنظیم هیجان خصیصه ای از خصوصیات هوش هیجانی است[22] (بارآن[23] ، پارکر[24]، 2000). هیجان ها از دیدی كاركردی تلاش هایی همگرا توسط فرد محسوب می شوند، به منظور ابقاء، تغییر و یا خاتمه دادن به روابط میان فرد و محیط تأثیرگذار گروهی ادعا دارند تنظیم هیجان وابسته به دو سطح است:  فرایند تنظیم هیجان و بازده آن .تنظیم هیجان اینگونه تعریف می شود:  تنظیم هیجان مبتنی است بر فرایندهای درونی و بیرونی پاسخ دهی در برابر مهار و نظارت، ارزیابی و تعدیل تعاملات هیجانی به خصوص خصایص زودگذر و تند آنها برای به تحقق رسیدن اهداف (تامپسون[25]، 1994). تنظیم هیجان می تواند آگاهانه یا ناآگاهانه، زودگذر یا دائمی و رفتاری و یا شناختی باشد، تنظیم هیجان رفتاری، نوعی از تنظیم هیجان است كه در رفتار آشكار فرد دیده می شود نسبت  به تنظیم هیجان شناختی كه قابلیت مشاهده ندارد و زودگذر است. تنظیم هیجان موفق همراه با دستاوردهای مثبت می باشد، دستاوردهایی چون رشد صلاحیت های اجتماعی (ایزنبرگ[26]، 2000)، سلامتی به كارگیرنده تنظیم هیجان و در مقابل، هیجان تنظیم نشده با اشكال برجسته آسیب های روانی همراه است .مثلا گفته شده است كه عدم تنظیم هیجان می تواند منادی رفتارهای مشكل آفرینی همچون خشونت باشد(دیلون[27] و همکاران، 2007). پژوهش ها نشان داده اند كه طبقه قدرتمندی از تنظیم هیجان شامل راههای شناختی اداره اطلاعات  هیجانی تحریك كننده است (آسخنر، گروس[28]، 2005).

اعتیاد یک بیماری جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی[29] است که در شکل گیری آن زمینه های پیش اعتیادی متعددی نقش ایفا می کنند. مطالعات نشان داده اند اعتیاد در مصرف کنندگان نیکوتین، الکل و تریاک تنها در بخش کوچکی از جمعیت که به مصرف مزمن مواد می پردازند روی می دهد. به عبارتی این مطالعات سه نکته را نشان می دهند که 1- تمام افرادی که با مواد مخدر مواجه نمی شوند وابسته یا معتاد نمی گردند. 2- مواجه طولانی با مواد مخدر شرط کافی برای اعتیاد نیست. از سوی دیگر برخی اشخاص تنها بعد از چند بار مواجه شدن با مواد معتاد می شوند 3- کسانی که مستعد اعتیاد هستند به مصرف مواد چندگانه تمایل دارند (هیرویی[30] ، آگاتسوما[31]، 2005).  نظریه استعداد اعتیاد[32] بیان می کند که برخی افراد مستعد اعتیاد هستند و اگر در معرض آن قرار بگیرند معتاد می شوند ولی اگر کسی استعداد نداشته باشد؛ معتاد نمی شود (گندورا و گندورا، 1970).

نتایج پژوهش ها نشان می دهد که واکنش پذیری بالا و استفاده از راهبردهای تنظیم هیجانی منفی بیشتر، از عوامل خطر زا برای سوء

 مصرف کنندگان مواد است (ابوالقاسمی و همکاران، 1389). همچنین برخورداری از بیماری روانی زمینه ای یکی از عوامل مستعد کننده برای اعتیاد می باشد.

اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی ارثی شایع است که از کودکی وجود داشته و احتمالا علت آن را کاهش عملکرد سیستم های تولید کننده دوپامین در مغز عنوان می کنند (روزلر[33] و همکاران، 2000). بررسی شیوع ADHD و شرح حال افراد مبتلا نشان می دهد که شیوع آن در کودکان 3 تا 10 درصد می باشد که یک سوم تا دو سوم آنها تا بزرگسالی هم مشکلاتشان ادامه پیدا می کند و شیوع ADHD در جمعیت افراد بزرگسال عادی 1 تا 6 درصد تخمین زده می شود (وندر[34] و همکاران، 2001). لذا بر خلاف گذشته امروزه اعتقاد برآن است که نشانه های ADHD بعد از بلوغ عمدتاً ادامه پیدا می کند (وندر و همکاران، 2001 ؛ فاگل [35]و همکاران، 1995). پژوهش های مختلف نشان داده اند که ADHD خطر سوء مصرف مواد، بزهکاری، زندانی شدن، شکست های شغلی، طلاق و مشکلات ازدواج را افزایش می دهد (فاگل و همکاران، 1995).

با توجه به موارد مذکور سوال اصلی پژوهش این است که آیا راهبرد های تنظیم شناختی هیجان و استعداد اعتیاد در دانشجویان دارای نشانه های اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) با دانشجویان عادی تفاوت دارد یا خیر؟

[1] – Thompson

[2] -Barlo

[3] – Martin

[4] – Dennis

[5] – Gross

[6] – Diamond

[7] – Aspinwall

[8] – Ochsner

[9] -Sadock&Sadock

[10] -Theodore

[11] -Stern

[12] – Biederman

[13] – Faraone

[14] – Kidd

[15] – Froehlich

[16] -Wallander

[17] – Hubert

[18] – Kieling

[19] – Granefski

[20] – Kraaij

[21] – Emotion regulation

[22] – Emotional intelligence

[23] – Bar-On Parker

[24] – Parker

[25] – Thompson RA.

[26] – Eisenberg N

[27] – Dillon DG

[28] – Oschner

[29] – Bio-psycho-socio-spiritual

[30] – Hiroi

[31] –  Agatsuma

[32] – Addict Prone Theory

[33] – Rösler

[34] – Wender

[35] – Faigel