وضرورت تحقیق

امروزه گردشگری بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را شکیل می دهد و در حال تبدیل شدن به بزرگترین و سودآورترین صنعت جهان است.

آب و هوا تأثیر بسیار قوی بر بخش توریسم و گذران اوقات فراغت اعمال می کند بطوری که در برخی از مناطق جهان، پیش بینی وضعیت گردشگری براساس آب و هوا صورت می گیرد. بنابرین می توان گفت که گردشگری فعالیتی علمی است که تحت تأثیر عوامل گوناگونی است که آب و هوا یکی از آنها محسوب می شود بنابراین آب و هوا و اقلیم شناسی نیز دانشی خواهد بود که در توسعه صنعت توریسم و گردشگری نقش علمی را ایفا می کند.

امروزه با گستردگی وسایل ارتباطی، جابجایی وسیع تر و سهل تر شده است. گذران اوقات فراغت به جهت تجدید قوا و برطرف کردن نیاز فطری به دلایل متفاوت صورت می گیرد ازجمله جهت شناخت هرچه بیشتر طبیعت آثار به جا مانده از گذشتگان و فرهنگ و ملل دیگران و امثال آن اشکال گردشگری در طول تاریخ با تکامل انسان در دوره های مختلف دچار تغییر وتحول گردیده است اخیرآ کشورهای جهان برنامه های اساسی برای توسعه این فعالیت تدارک دیده اند. بنحوی که گردشگری را یک صنعت مهم و درآمدزا به حساب می آورند.درآمد حاصل از گردشگری اخیر از اهمیت بالایی برخوردار بوده است و توجه همگان را به خود جلب کرده است. در برخی نقاط دنیا بیشترین سهم از رشد توریسم مربوط به اکوتوریسم و گردشگری در طبیعت بوده است.

 

استان گیلان نیز با داشتن آب و هوای معتدل، سواحل زیبا و مناطق کوهستانی وجنگلی و جلگه ای همچنین با وجود امام زاده های زیادی و همچنین دژها و قلعه های تاریخی دارای نقاط مستعد و جاذب برای امر گردشگری می باشد از چند دهه قبل در زمینه جذب توریست در این استان برنامه ریزی انجام گرفته است. اما این برنامه ها و سرمایه گذاریها منحصر به سواحل و کناره های دریا بوده است و به مناطق کوهستانی و جنگلی و جلگه ای توجه چندانی نشده است.

 

شهرستان صومعه سرا دارای جاذبه های یادمانی و تاریخی مانند: مناره بازار، حمام کسماء، جنگل هفت دغنان، استخرقدیمی، پل گازروبار، پل خشتی، تالاب ها، پناهگاها، حیات وحش، رودخانه های شهرستان و جاذبه های فرهنگی مانند: کشتی گیله مردی، لافند بازی، و جاذبه های اقتصادی مانند: بازارهای هفتگی، صنایع دستی محصولات کشاورزی در فصول مختلف می باشد که می تواند هربیننده ای را به سمت خود جلب نماید.

 

منطقه طبیعی تنیان که در تابستان دارای طبیعت زیبا و در زمستان دارای برف می باشد زیبایی خاصی دارد که در تمامی فصول سال با توجه به تغییر اقلیم قابل استفاده است اما از نظر اقلیمی دارای محدودیت بوده و فقط 3الی 4 ماه از سال قابلیت لازم برای جذب گردشگر را دارد بنابراین شهرستان صومعه سرا جاذبه های لازم  برای جذب گردشگر را دارد ولی از نظر اقلیمی در برهی ماهها با محدودیت همراه است.

 

روستاهایی مانند ازگم، تنیان، چمثقال، سیاه درویشان و صوفیانده در شهرستان صومعه سرا از توان‌ها و جاذبه های  بالقوه ای برخوردارند ولی هنوز جایگاه واقعه ای خود را در گردشگری و بحث جذب گردشگر نیافته اند. لذا در این پایان نامه تلاش می شود ضمن توصیف وضعیت فعلی گردشگری روستایی وشناسایی نقش مدیریت روستایی در گردشگری شهرستان پیشنهادهایی برای توسعه گردشگری در روستاهای شهرستان و هم چنین  تقویت نقش مدیران محلی ارائه نماید بنا به اهمیت موضوع این تحقیق ضرورت دارد به این مسئله بپردازد  که مدیریت محلی به خصوص دهیاریها به عنوان نهاد عمومی خود کفا تا میزان می توانند در توسعه گردشگری روستاهای شهرستان صومعه سرا نقش داشته باشند ؟

 

 

 

1-2- اهداف تحقیق                                                                                                            

 

هدف اصلی این تحقیق، مشخص کردن نقش مدیریت محلی در توسعه‌ی گردشگری در روستاهای شهرستان صومعه‌سرا است دیگر اهداف تحقیق عبارتند از:

 

– شناسایی گردشگری روستایی در شهرستان صومعه سرا 

 

– شناسایی اقدامات صورت گرفته توسط مدیریت محلی برای توسعه گردشگری                                                                     

 

-ارائه راهکار برای ارتقاء نقش مدیریت محلی در فعالیت های گردشگری

 

 

 

1-3-سوالات تحقیق

 

-آیا بین فضاهای اقامتی-پذیرایی توسط دهیاری و توسعه گردشگری روستایی رابطه وجود دارد؟

 

-آیا بین شناسایی جاذبه های روستایی توسط مدیریت محلی و توسعه گردشگری روستایی رابطه وجود دارد؟

 

-آیا بین مشاغل مرتبط با گردشگری ایجاد شده در سطح روستا توسط دهیاری و توسعه گردشگری رابطه وجود دارد؟

 

 

 

1-4- فرضیه های تحقیق                                                                                                      

 

برای این تحقیق، دو فرضیه مطرح شده است:

 

– مدیریت محلی در توسعه گردشگری در روستاهای شهرستان صومعه سرا تأثیر کمی داشته است.

 

– نقش مدیریت محلی در توسعه گردشگری بیش تر از طریق کمک به تغییر کاربری زمین و اخذ مجوز بوده است.

 

1-5- محدوده ی مورد مطالعه و مقطع زمانی                                                                              

 

محدوده‌ی مورد مطالعه در این تحقیق، روستاهای گردشگری شهرستان صومعه‌سرا است که بر اساس استعلام از اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان و مطالعات میدانی، شامل 5 روستای ازگم، تنیان، چمثقال، سیاه‌درویشان و صوفیانده است.

 

مقطع زمانی انجام تحقیق، بهار و تابستان سال 1394 بوده است.

 

 

 

1-6- تعاریف واژه ها و مفاهیم                                                                                               

 

–  نقش: در لغت به معنی نگه داشتن، نقش کردن، نگاه کردن و چیزی را به دو رنگ یا چند رنگ، رنگهای مختلف گویند. (فرهنگ دهخدا، ص 696) تعریف کاربردی نقش عبارت است از وظیفه، تأثیر ویا میزان کارایی یک پدیده، شئ، و یا چیز خاصی، یا افرادی در جامعه است. در اصطلاح دانش جامعه شناسی، نقش عنوان یا برچسبی است که با ان جایگاه و الگوهای رفتاری شخص در بین جامعه تعیین می گردد. نقش ها ممکن است توسط شرع، عرف و قانون تعریف گردند. این واژه یک اصطلاح جامعه شناسی است که کاربرد وسیعش مرزهای علم را در هم شکسته و وارد سایر علوم شده است.

 

در پژوهش حاظر نقش  به معنی موقعیتی است که مدیریت محلی  وبه ویژه دهیاری و شوراهای اسلامی روستا بر اساس وظایف و مأموریت های تعریف شده برای هریک از انها در توسعه گردشگری روستاهای شهرستان صومعه سرا  ایفا می کنند.                           

 

 مدیریت محلی: واژه ی مدیریت محلی یا حکومت محلی تقسیم بندی سیاسی یک کشور ویا امور محلی را در دست دارد و هیأت اداره کننده ی چنین موجودیتی بصورت محلی انتخاب می گردد ( سازمان ملل متحد، 1966 :4)                                                                     

 

حکومت محلی شامل مدیریت امور عمومی هر محله به وسیله هیئت اجرایی از نمایندگان مردم محل است .چنین موجودیتی اگرچه در

 بسیاری از موارد تابع حکومت مرکزی است  ولی از قدرت تصمیم گیری قابل ملاحضه ای برخوردار است (بایرن گریفتین،1983 :ص 1)

 

بنابراین حکومت محلی  موجودیتی سازمان یافته است که دارای مشخصه های حکومتی بوده و از استقلال اداری و مالی ونه سیاسی قابل ملاحضه ای بر خوردار باشد وهدف از ایجاد ان ارائه خدمات عمومی به مردم محل با حداکثر کارایی و اثربخشی است ( مقیمی، 1382:ص40-41)                                                                                                                                               

 

دهیاری به مدیریت روستایی اطلاق می شود و یک نهاد عمومی و غیر دولتی است که توسط سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور از لحاظ فنی و مالی وغیره، پشتیبانی می گردد و در حال حاضر منابع درامدی اصلی ان از محل عواید متمرکز تخصصی از وزارت کشور (سازمان شهرداریها و دهیاریها ) می باشد ( مولائی هشجین، 1387 :ص 30)                                                                         

 

خلاصه اینکه دهیار در روستا بسان شهردار در شهر است. همانگونه که امروزه شهری بدون شهردار قابل تصور نیست در اینده نه چندان دور نیز امکان اداره روستاها بدون مدیر واحد سخت خواهد بود.

 

گردشگری روستایی: (( گردشگری روستایی )) از زمره مواردی است که اخیرآ در حوزه ی ادبیات صنعت گردشگری بازتابی خاص داشته است، چنان چه امروزه با استناد مدارک تجارت جهانی در رابطه با توسعه گردشگری روستایی، درصد بالایی از میزان درامدزایی ملی و افزایش معیشت خانوارهای روستایی همراه با اشتغال زایی و رفاه اجتماعی را به خود اختصاص داده است. گردشگری روستایی در برگیرنده ی دامنه ای از فعالیت ها و خدمات مربوط به تفریح و ارامش است که به وسیله ی کشاورزان و مردم روستایی برای جذب گردشگران به مناطق روستایی و به منظور کسب درامد صورت می گیرد. ( محمودی نژاد و بمانیان، 1388 : ص 25 )                                                            

گردشگری روستایی در بر گیرنده دامنه ای از  فعالیت ها و خدمات مربوط به تفریح و ارامش است که به وسیله کشاورزان و مردم روستایی برای جذب گردشگران به مناطق روستایی و به منظور کسب درامد صورت می گیرد.                                                     

 

گردشگری روستایی را رهایی از زندگی کسالت بار شهری  برای بهره گیری از مواهب طبیعی و برخورداری از جاذبه های طبیعی ( مانند جنگل ها، مراتع، رودخانه ها و …) می دانند، که در محیط روستایی با ارائه تسهیلات رفاهی و خدماتی ( خوراک، اقامتگاه، و فعالیت های تفریحی، ورزشی) وجود دارد. 

 

فعالیت های توریستی که در روستا صورت میگیرد این فعالیت ها عبارتنداز: گشت و گذار، اسب سواری،دوچرخه سواری، ماهیگیری، شنا، قایقرانی، گلف، تنیس، غارنوردی. (شارپلی، 1380: ص 8)

 

توسعه روستایی                                                                                                           

 

توسعه روستایی فرایندی چند بعدی است که موضوع ان بهبود و ارتقاء کیفیت زندگی اقشار فقیر واسیب پذیر اجتماع روستایی است ( ازکیا و غفاری، 1383 : ص 22)                                                                                                                               

 

روستا واحدی جغرافیایی است که در ان پدیده های اجتماعی و طبیعی بطور چشمگیری در هم امیخته اند این در هم امیختگی از ویژگی های مهم روستا وشاخص عمده ای برای تمیز شهر از روستا است ( مهدوی، 1377: ص 4)   

 

توسعه روستایی اصولآ مفهومی جدا از توسعه اجتماعی -اقتصادی در سطح کلان یک کشور نیست، بلکه جزئی از توسعه کلان ملی تلقی  می گردد، اما تأکید اساسی ان عمدتآ معطوف به حل مسائل مرتبط با جامعه روستایی وتلاش در جهت محرومیت زدایی و کاهش فقر در این مناطق می باشد. توسعه روستایی به عنوان یک مفهوم و مجموعه ای از تجربیات و روشهای گوناگون سازماندهی تولید، ایجاد رفاه و مبادله برای فعالیت های روستایی، سابقه ی طولانی داشته و تنها ومنحصر به نظام یا کشور خاصی نیست. بانک جهانی توسعه روستایی را چنین تعریف می کند: توسعه روستایی استراتژی ای است که برای بهبود زندگی اقتصادی و اجتماعی گروه خاصی از مردم که همان روستاییان فقیرند طراحی می شود. این استراتژی در پی گسترش منافع توسعه در بین فقیرترین افرادی است که در مناطق روستایی ساکن می باشند که شامل کشاورزان خرده پا، اجاره نشین ها و خوش نشینها می گردد. از نظر بانک جهانی توسعه روستایی به نوین کردن جامعه روستایی می پردازد و ان را از انزوای سنتی خارج و به جامعه ای تغییر یافته تبدیل و با اقتصاد ملی عجین می کند. بنابراین هدف های توسعه روستایی، در محدوده یک بخش خلاصه نمی شود، بلکه مواردی چون بهبود بهره وری افزایش اشتغال، تأمین حداقل قابل قبول غذا،مسکن، اموزش، بهداشت و مشارکت روستاییان در فرایند تصمیم گیری، برنامه ریزی، اجرا و مدیریت روستایی را نیز در برمی گیرد. با چنین نگرشی، توسعه روستایی باید به منزله یکی از اجزای جدایی ناپذیر و نیروی محرکه کل فرایند توسعه به شمار اید. از این رو توسعه روستایی نباید نوعی فعالیت “بخشی” تلقی گردد، بلکه باید ان را نوعی هسته ی چند بخشی یک برایند توسعه گسترده تر قلمداد کرد.(شهلا جوبچیان، 1386: ص 51).

 

مدیریت روستایی    

 

مدیریت روستایی عبارتست از مجموعه ای اعم از دولتی یا مردمی، فردی یا گروهی ودر اشکال کلان و خرد که به عنوان متولیان امور مربوط به روستا ها فعالیت دارند .گسترش مفهوم مدیریت روستایی علاوه بر اینکه مشکلات رسیدگی به امور مربوط به روستاها را بیان می کند چگونگی مواجهه مطلوب  با روستاها و بر نامه ریزی روستایی را برای کارشناسان و متخصصین نیز اشکار می سازد ( قدیری معصوم و ریاحی، 1383 :ص 178)