در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی علاوه بر انسان از جانوران هم نام برده شده است. که این جانوران جزو لاینفک داستان­های شاهنامه می­باشند لذا با توجه به تأثیر این جانوران در داستان­ها و شخصیت­ها و زندگی قهرمانان شاهنامه به بررسی آن­ها پرداخته شده است که این جانوران اعم از اسب، فیل، گوره­خر، میش­و مار که واقعی­اند تا سیمرغ و امثال آن که اساطیری­اند و اکوان دیو، دیو سپید، اژدها و … که وهمی به­نظر می­رسد. (فردوسی، 1374 : 56)

هم­چنین جانورانی که به­عنوان سمبل ذکر شده­اند، از جمله شیر که سمبل دلیری می­باشد، در داستان رستم و اسفندیار :

چنین داد پاسخ به اسفندیار      که ای­ شیر دل برهنه نامدار (فردوسی، 1374 : 57)

ویا جانداری هم­چون دیو در شاهنامه که وهمی به نظر می­آید در داستان رستم و اسفندیار از آن نام­ برده شده است.

زهاماوران دیوزادی ببرد       شبستان شاهی مراورا سپرد (فردوسی، 1374)

دکتر منصور رستگار در کتاب اژدها در اساطیر ایوان نوشته­اند: واژه اژدها که در فارسی صورت­هایی دیگر چون «اژدها در»،  «اژدها»، «اژدهاک» دارد… ماری می­باشد عظیم بزرگ با دهان فراخ وگشاده که عرب آن­ را ثعبان می­گوید. این حیوان شگرف مارسان، نگهبان گنج است که در مغازه­ها، چادرها، در سرچشمه آب­ها بر سر گنج­هاست، هم­چنین اژدها می­تواند رمز محفوظاتی باشد. که مانع از هماهنگی و پیوند متعارف ناخودآگاهی هستند (رستگار فسایی، 1379، ص187).

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

سخنور نامی ایران زمین فردوسی طوسی جز زنده نگه داشتن نام ایران و ایرانی نقش بسزا و غیر قابل انکاری در یادآوری آئین های کهن این مرز و بوم داشته است. اعراب دوران جاهلی به شکار بیشتر جنبه برآوردن حوائج روزانه می نگریستند تا تفریح و پس از غلبه بر ساسانیان در شعر نخجیرگانی عربی شاهد ورود عناصری چون استفاده از «یوز» و «باز» می باشیم که تا پیش از اسلام چندان در بین بادیه نشینان جاافتاده نبود. شاهنامه اگرچه به عنوان اثری اساطیری، پهلوانی و تاریخی شناخته می شود اما حاوی اطلاعاتی درخور توجه درباره محیط طبیعی روزگار کهن ایران است. بارها نام حیوانات، در کلام فردوسی و بند بند شاهنامه ذکر شده است؛

ولی با این وجود تاکنون پزوهشی در خصوص کاربرد جانوارن در شاهنامه فردوسی انجام نپذیرفته است لذا بررسی موضوع دارای اهمیت می باشد.

1-4 جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق:

با توجه به اینکه تا کنون پژوهشی در مورد میزان حضور جانداران غیذ انسان در شاهنامه و نقش و تاثیر آن ها انجام نگرفته لذا این موضوع جدید بوده و دارای نواوری می باشد.

1-5  اهداف مشخص

• شناخت جایگاه کاربرد جانداران غیر انسان در شاهنامه فردوسی

• بررسی نمادین جاندارن و اهمیت برجسته بودن آن­ها در شاهنامه