امروزه معاملاتی که تنها بر اثر بخشی عناصر آمیخته بازاریابی تاکید داشت، به سوی بازاریابی مبتنی بر رابطه و برقراری مدیریت موثر ارتباط با مشتری تغییر جهت داده است. طی دو دهه گذشته سازمان های بسیاری به اهمیت رضایتمندی مشتریان خود واقف شده و دریافته اند که حفظ مشتریان موجود به مراتب کم هزینه تر از جذب مشتریان جدید است. به علاوه وجود رابطه قوی بین رضایتمندی مشتریان و سودآوری مورد قبول واقع شده و تامین و ارتقای رضایتمندی مشتریان به هدف عملیاتی بسیار مهم اغلب سازمان ها تبدیل شده است. بنابراین شرکت ها همواره باید ناظر و مراقب تعامل بین خود و مشتریانشان باشند و با شناخت و درک صحیح از نیازها و ارزشهای مد نظر مشتریان، کالاها و خدمات با ارزشی را به آنان ارائه کنند تا با جلب رضایتمندی، در آنها وفاداری ایجاد کنند[1]. از آنجا كه برای بخش بندی بازار مبنای ثابتی وجود ندارد، تا شركت ها بر اساس آن بازارهایشان را بخش بندی نمایند، برای بخش بندی بازار روی متغیرهای زیادی كار شده است، به طوری كه این متغیرها به تنهایی و یا به صورت جمعی ساختار بازار را نشان می دهند.

در این فصل سعی بر آن است تا ضمن بیان ضرورت و اهداف تحقیق و توضیح خلاصه ای از مبانی و متغیرهای بخش بندی بازار، مدل تحقیق به منظور شناسایی متغیر مناسب، جهت بخش بندی بازار شامپو ارائه گردد.

1-2  بیان موضوع تحقیق

در اواسط قرن بیستم، تکنیک‌های تولید و بازاریابی انبوه با افزایش دسترسی مشتریان به محصولات، محیط رقابتی را دچار تغییر نمودند. همچنین، فرآیند خرید که در آن فروشنده و خریدار وقت با ارزش خود را صرف شناخت یکدیگر می‌نمودند به طور کامل تغییر پیدا کرد. بدین ترتیب، مشتری با مشخص شدن با یک کد، منحصر به فرد بودن خود را از دست داد و فروشنده با توجه به پر شدن بازار از کالاها و خدمات متنوع نتوانست اطلاعات مرتبط با نیازهای مشتری را نگهداری نماید. در زمانی نه چندان طولانی در گذشته، بنگاههایی با امکانات و منابع بیشتر می‌توانستند نیازهای مشتریان را با محصولات استاندارد و خلق مزیت از طریق افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ کمتر ارضاء نمایند. در این دوره، تولید و بازاریابی انبوه تا زمانی که مشتریان با محصولات استاندارد احساس رضایت می‌کردند، بسیار موفقیت آمیز بود.

با ورود بنگاههای بیشتر به بازار، تکنیکهای بازاریابی انبوه جایگاه خود را در جاییکه هدف فروش آنچه تولید شده بود، از دست داد. بدین ترتیب، بخش بندی بازار و انتخاب بازار هدف، موجب انتقال تمرکز بنگاه به تغییر محصول و تلاشهای بازاریابی متناسب با نیازهای مشتری گشت. تغییر در نیازها و ترجیحات مشتریان نیازمند آن است تا بنگاهها، بخشهای کوچک و کوچکتری را تعریف نمایند[2]. بنابراین امروزه شرکت ها از شیوه بازاریابی انبوه دست برداشته و به بازاریابی مبتنی بر هدف روی آورده اند. این نوع بازاریابی به شرکت ها کمک می کند تا از فرصت های بازاریابی خود بهتر استفاده نمایند. لازمه بازاریابی مبتنی بر هدف بخش بندی بازار می باشد. بخش بندی بازار که به معنی تفکیک بازار بر اساس گروه های مصرف کننده است شامل گروهی از افراد می شود که ضمن دارا بودن یک یا چند ویژگی مشترک دارای نیازها یا واکنش های مشابه نسبت به کالاها و برنامه های بازاریابی شرکت هستند. و از دو بعد برای شرکت ها مفید است اول اینکه موجب می شود تا شرکت با توجه به توانایی هایش مشتریان را انتخاب کند تا نسبت به رقبا بهتر بتواند نیازهایشان را برآورده نماید. دوم اینکه موجب می شود فعالیت های بازاریابی شرکت در یک بخش متمرکز شده و به بخش هایی سوق داده شود که کارایی بیشتری داشته و با تناسب بیشتر با این بخش ها فعالیت های بازاریابی را طراحی نماید.

حال، با توجه به رقابتی بودن بازار شامپو در این تحقیق سعی بر این است كه با توجه به مدل منافع پژوهی خرید به بخش بندی بازار شامپو سیر پرژک پرداخته شود. برای نیل به این هدف 16 مزیت را که به نظر می رسد در خرید شامپو برای مصرف کنندگان دارای اهمیت باشد شناسایی شد.

1-3  مسئله تحقیق

   بر خلاف تئوری بازاریابی کلاسیک که هنرش در جذب مشتریان جدید و تاکید آن بیشتر بر انجام معاملات متمرکز بود تا ایجاد رابطه با دیگران، با شدت گرفتن رقابت بین شرکتها در مشتری یابی برای محصولات و خدماتشان و همچنین افزایش قدرت مشتری در دنیای رقابتی امروز، شرکتها دیگر نه تنها باید به دنبال جذب مشتریان جدید باشند، بلکه حفظ و نگهداری مشتریان قبلی و برقراری روابطی مستحکم با آنان را نیز باید مورد توجه قرار دهند[3].

   با تحقیقات به عمل آمده مشخص شد كه شركت شامپو سیر پرژک نتوانسته به طور اثربخشی بازار را بر اساس مزایای مورد نظر مشتریان بخش بندی كند و در این تحقیق سعی بر این است كه به حل این مسائل پرداخته شود تا شركت بتواند با تولید محصولات متناسب با نیازهای مشتریان، سهم قابل توجهی از بازار را به دست آورد. به طور كلی در این تحقیق مسئله زیر وجود دارد:

 مشخص نبودن ارتباط ویژگی های شخصی مصرف كنندگان با خرید.

1-4  اهمیت و ضرورت تحقیق

   در سال های اخیر رویكرد بازاریابی ارتباطی یا بازاریابی تك به تك یكی از اساسی ترین رویكرد هایی است كه توسط شركت ها استفاده می شود. این رویكرد كه سطح نهایی بخش بندی است در پی ارضای نیازهای تك تك مشتریان در بازار هدف می باشد. یكی دیگر از رویكرد هایی كه امروزه برای بخش بندی بازار مورد استفاده قرار می گیرد رویكرد خریداست . منافع پژوهی به انواع مزیت هایی كه مصرف كنندگان در محصولات جستجو می كنند اطلاق می شود. افراد مزیت های متفاوتی را در محصولات جستجو می كنند و همین عامل باعث اهمیت بخش بندی بازار می شود.

   با توجه به موارد ذکر شده، عرضه کالا (خدمات) مطابق با نیازها و خواسته های مشتریان کلید موفقیت یک کسب و کار بازرگانی در عصر حاضر می باشد. برای نیل به این هدف بخش بندی بازار مطرح می گردد. بخش بندی بازار كه به معنی تفكیك بازار بر اساس گروه های مصرف كننده است شامل گروهی از افراد می شود كه ضمن دارا بودن یك یا چند ویژگی مشترك، دارای نیازها و یا واكنش های مشابه نسبت به كالاها و برنامه های بازاریابی شركت هستند. و از دو بعد برای شركت مفید است اول اینكه موجب می شود تا شركت با توجه به توانایی هایش مشتریان را انتخاب نماید تا نسبت به رقبا بهتر بتواند نیازهایشان را برآورده نماید. دوم اینكه موجب می شود فعالیت های بازاریابی شركت در یك بخش متمركز شده و به بخش هایی سوق داده شود كه كارایی بیشتری داشته و با تناسب بیشتر با این بخش ها، فعالیت های بازاریابی را طراحی نمایند. هدف از فرآیند بخش بندی این است که مدیران بازاریابی بتوانند یک آمیخته بازاریابی مناسب را برای هر بخش از بازار تدوین کنند. مسئله مهم در این تحقیق شناسایی مزایایی است كه مصرف كنندگان در هنگام خرید شامپو به آن اهمیت می دهند. برای رفع این مشكل در این تحقیق 16 مزیت را كه به نظر می رسد مصرف كنندگان در هنگام انتخاب شامپو برایشان اهمیت داشته باشد شناسایی شد. به طوری كه مصرف كنندگانی كه در یك بخش قرار می گیرند مزایای یكسانی را از خرید شامپو جستجو می كنند.