اعتیاد در حال حاضر یکی از بزرگترین آسیب های اجتماعی است که در کشورمان وجود دارد و متاسفانه علیرغم تشدید مبارزه با مواد مخدر، روز به روز در حال گسترش است ،آنچه مسلم است برای ریشه کنی این آسیب اجتماعی نیاز به تحقیقات گسترده و آگاهی دادن به خانواده ها در بر خورد با والدینشان است، خصوصا در سن نوجوانی که انسان در مرحله حساسی از زندگی قرار دارد.

مساله اصلی در این پژوهش ها این است که چرا انگیزه مصرف مواد مخدر با وجود آگاهی از زیان های آن در قشر جوان همچنان رو به افزایش است ؟چرا انگیزه مصرف مواد مخدر با وجود تشدید مجازات ها و تبلیغات وسیع درباره آثار مخرب آن افزایش یافته است ؟آنچه مسلم است اینکه برای پیدا کردن جوابی مناسب به این سوالات نیاز به تحقیقات گسترده در این مورد و گسترش بیشتر اگاهی های عمومی و آشنایی والدین در برخورد با فرزندان، و تلاش دولت برای اشتغال زایی جوانان دارد.

با مطالعه آرای دادگاه انقلاب شهرستان کاشان ، و مراجعه به مر کز زندان این شهرستان به خوبی میتوان گرایش جوانان این شهر رابه مصرف مواد مخدر مشاهده نمود. اما به دلیل اینکه آمار رسمی تا کنون در این خصوص اعلام نشده ،مسئولین این شهرستان اقدام مناسبی در

 جهت بهبود این معضل اجتماعی نکرده اند . هرچند که نیروی انتظامی در این چند سال فعال بوده و توانسته اکثر خورده فروشان در این شهر را دستگیر و تحویل مراجع قضایی دهد ولی آنچه نمایان است دستگیری فروشندگان هم نتوانسته از پیشروی گرایش به مصرف مواد دربین جوانان این شهرستان جلوگیری نماید.

لذا ضروری است که در هر شهر و جامعه علل و عوامل گرایش جوانان و نوجوانان مشخص گردد و در راستای بهبود این وضعیت اقدامات لازم انجام گیرد.

2- اهمیت موضوع و ضرورت انجام تحقیق:

 ابتلای افراد به مواد مخدر و جرایم ارتکابی در ارتباط با مواد مخدر از جمله موضوعاتی است که مدت ها بشریت را تهدید می کند و امروزه غالب کشورهای جهان هریک به نحوی با این آفت مواجه می باشند و زمانی این تهدید قوت می گیرد که نوجوانان و جوانانی که می توانند در آینده کشور نقش به سزایی داشته باشند به عللی در این زمینه گرفتار می شوند و در سالهای اخیر نیز نسبت به سال های قبل افزایش داشته است.

در زمان ما مسئله مواد مخدر شكل مخاطره آمیز و كاملا پیچیده ای به خود گرفته و در عین حال گسترش جهانی یافته است. اعتیاد به مواد مخدر علاوه بر زیان های جدی و خطرناك جسمی از قبیل ابتلا به بیماری های عفونی واگیردار همچون ایدز – هپاتیت – سل- عوارض و مشكلات عدیده اجتماعی و اقتصادی ازقبیل افزایش جرمهای مرتبط با مواد مخدر همچون جنایت و سرقت، فقر و تكدی گری و هدر رفتن سرمایه های كلان مادی كشورها را بدنبال داشته است. كشور ما دارای جمعیتی جوان است. بیش از ۵۰%جمعیت كشور درسنین زیر ۲۰ سال بوده و ۶۲% از این جمعیت در شهرها ساكن بوده و از هر چهار نفر ایرانی یك نفر در معرض مهاجرت قرار دارد. موقعیت استراتژیك ایران و قرارگیری آن در كنار كشورهایی همچون افغانستان و پاكستان كه جزو تولید كنندگان عمده مواد مخدر بوده و از طرفی ما یك مسئله ترانزیت و عبور مواد مخدر به جهت ویژگیهای خاص منطقه ای از كشور ما یك مسیر مناسب جهت قاچاق مواد مخدرفراهم ساخته و هم بازار مصرف داخلی آن كه رشد روز افزونی داشته است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی علیرغم تلاش بی وقفه نظام مقدس اسلامی كشورمان و تقدیم بیش از ۲۷۰۰ نفر شهید از نیروهای نظامی و انتظامی این روند رو به رشده بوده است در نتیجه آمار معتادین و نیز عوارض ناشی از اعتیاد افراد افزایش داشته است. برآوردهای رسمی اولیه و ساده از تعداد معتادین و سوء مصرف كنندگان مواد مخدر رقمی حدود ۲میلیون نفر را ذكر مینماید و با در نظر گرفتن حداقل یك خانواده ۵ نفری مرتبط با این افراد به رقمی حدود ۱۰میلیون نفر انسان كه در ارتباط نزدیك با معضلات و مشكلات ناشی از آن میباشند دست می یابیم. محبوسین زندانهای كشور در سال ۷۷معادل 16775نفر بوده كه قریب به ۶۰% آنان مرتبط با مواد مخدرو اعتیاد بوده اند.

بر این اساس در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ایرانی ۲۶۰ نفر در زندان به سر میبرند و به عبارت دقیق تر به ازای هر ۴۰۰ نفر ایرانی یك نفر در زندان میباشد. در ۲۰ سال گذشته قریب 183653كیلوگرم انواع مواد مخدركشف و ضبط گردیده است در این سالها نزدیك به ۳۸۱۸۱۲ نفر قاچاقچی و۶۹۹۵۵۷ نفر معتاد شناسایی و دستگیر شده اند قریب ۲۵۶۵۲ نفر معتاد از سال ۶۲ لغایت ۷۷ درمراكز باز پروری كشور پذیرش شده اند كه این تنها بخشی از آمارهای واقعی نشان دهنده وضعیت بغرنج و نگران كننده از انسانهای این جامعه است كه به ورطه اعتیاد كشیده شده اند.

جوانان و نوجوانان علاوه بر اینکه با مصرف مواد مخدر بزه دیده جرم ارتکابی خود می شوند همچنین قبل از اعتیاد ، قربانی مجموعه عوامل و شرایطی هستند که سبب روی آوردن آنها به اعتیاد می گردد و با اعتیاد این افراد و نیاز به مواد مخدر ، با گذشت مدت کمی  با بزهکارانی در زمینه مواد مخدر روبرو می شویم.

مسلما اشاعه مواد مخدر در میان نوجوانان که رکن اساسی در تشکیل و اراده جامعه دارند و فعالیت آنها در زمینه مواد مخدر ، نتایج و اثراتی به مراتب خطرناک تر از افراد بزرگسال دارند.

امروزه نیز وضعیت مواد مخدر در میان این افراد بسیار نگران کننده است به حدی که  در مقطع راهنمایی مواد مخدر توسط نوجوانان پسر استعمال می شود، مبارزات و اقدامات پیشگیرانه نه تنها اثر مثبتی در کاهش تعداد نوجوانان و مجرم نداشته بلکه موجب افزایش بی رویه آنان هم شده است، که این امر موجب از بین رفتن پشتوانه جامعه انسانی می شود و از نظر اقتصادی نیز موضوع قابل مداقه است؛ علاوه بر هزینه مصرف روزانه مواد مخدر و ضربه ای که طریقه مصرف به اقتصاد کشور وارد می سازد ، خسارت وارده ، هزینه های بازپروری، درمان و نگهداری، در زندان ها و مبارزه با معتادان و قاچاقچیان نیز ، مخارج سنگینی را به کشور تحمیل می کند.

به این ترتیب اهمیت این مطالعه با توجه به افزایش روز افزون شمار نوجوانان و جوانان معتاد در جرایم مواد مخدر و اثر مخربی که این گونه معضلات در شخصیت جوانان و نوجوانان ، خانواده و حتی جامعه آنها باقی می گذارد مشخص می گردد. لذا ضروری است برای خروج از این بحران بزرگ ، پژوهش های علمی متعددی به منظور تبیین زوایای مبهم این معضل و ارائه راه حل هایی اصولی اختصاص یابد تا با پیشگیری علمی و کارآمد ، شاهد کاهش روز افزون بزه دیدگی و بزهکاری در زمینه مواد مخدر باشیم.

1. ستاد مبارزه با مواد مخدر

1. شاملو ، سعید ، نظریه ها در شخصیت ، تهران ، انتشارات رشد، سال 1389، صفحه 49