سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب گفتمان نه شرقی و نه غربی جمهوری اسلامی ایران شروع شد و نشان از این دارد که سیاست خارجی کشور همواره تابع پویایی­های فرهنگ انقلاب اسلامی و باورهای ملی است. به همین دلیل ماهیت احیای اسلام ناب و دیپلماسی قدرت نرم پیامبر اعظم(ص) بر هرگونه مرزبندی سیاسی مقدم بوده است.

به بیان دیگر سیاست خارجی جمهوری اسلامی و شیوه مرزبندی­های سیاسی آن ریشه در تفکر احیای امام خمینی(ره) دارد که ضمن باور به تحول مرزهای سیاسی و ظهور وضعیت­های سیاسی گوناگون در داخل و خارج از کشور ذات وجود هر اندیشه دینی منبعی جوشان و خروشان است که کیان و روح مشروعیت را همواره از غیریت­ها متمایز می­کند.

گفتمان سیاسی خارجی جمهوری اسلامی ایران در قالب (حکمت و عزت و مصلحت) از تکیه بر مردم و مردم سالاری دینی اسلام و ولایت فقیه و عزت ستیزی و اسلام سیاسی حکایت دارد.

سیاست  خارجی جمهوری اسلامی که در جهت احیا دیپلماسی و قدرت نرم پیامبر اعظم(ص) پی­ریزی شده است درصدد رفع سوء تفاهم­های انباشته شده از گذشته و در تلاش جهت پایان دادن به هر نوع تنازع و کشمکش بین­الملل توجه داشته است. جمهوری اسلامی ایران دارای ماهیتی اسلامی است و جنبه­های سیاسی، اقتصادی و اعتقادی نیز جزیی از این ماهیت محسوب می­شوند. در واقع دیپلماسی اسلام به ویژه دیپلماسی پیامبر(ص) تعیین کننده مجموعه هنجارها و باورها در عرصه سیاست داخلی و خارجی بوده که به طور بنیادین سیاست خارجی جمهوری اسلامی را تحت تأثیر قرار داده است. به عبارتی انقلاب اسلامی مولود قدرت نرم پیامبر(ص) و جمهوری اسلامی نیز احیاگر دیپلماسی و قدرت نرم آن حضرت می­باشد.

اصولاً شیوه­های انسانی انبیاء در روابط بشری و به ویژه تصویر روشنی که پیامبر اکرم(ص) از دیپلماسی انسان ارائه داده است نقطه­های درخشان تاریخ تحولات دیپلماسی و قدرت نرم است که بسیاری از صاحب نظران از جمله گوگانا بر این عقیده می­باشد که با ظهور ادیان و به ویژه اسلام و گسترش سریع آن در جهان نقش دیپلماسی و قدرت نرم و برجسته گردید و به یک عامل سرنوشت­ساز تبدیل شد. بر این اساس احیاء دیپلماسی پیامبر اکرم(ص) که در قالب صداقت، صراحت، سادگی، عدم تظاهر به قدرت، قاطعیت، دلیری و شجاعت بوده و در سطح منطقه و کشورهای اسلامی جهان اهمیت ویژه­ای برای جمهوری اسلامی داشته است. به طوری که برخی از سیاست­ها و خط­مشی­های نسنجیده­ای به ویژه در سال­های آغازین پیروزی انقلاب اسلامی که به سردی روابط و کاهش اعتبار بین­المللی به ویژه در سطح منطقه­ای منجر شده بود را پایان داده است.

در پی احیا دیپلماسی و قدرت نرم پیامبراکرم(ص) در قالب مصادیق (حکمت، عزت و مصلحت) انحطاط تمدن اسلامی را خاتمه داده و موجب بروز بیداری و احیاگری اسلامی آن هم برپایه بازگشت به ایدئولوژی و مکتب اسلام در میان کشورهای منطقه و جهان بوده است ایران اسلامی در جهت انتشار ارزش­های ناب اسلام و دیپلماسی و قدرت نرم پیامبر اکرم(ص) هنجارهای دینی و ارزش در سیاست خارجی تدوین نموده که در روابط با کشورهای منطقه و کشورهای جهان به ویژه کشورهایی که در تضاد با آرمان­های اسلامی می­باشد قابل مشاهده است. در راستای تبیین و ارتقای جایگاه و چگونگی اثرگذاری فرهنگ اسلامی و به عنوان یکی از عناصر قدرت نرم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مبانی و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مورد بازتعریف قرار گرفت و اصول 152 تا 154 قانون اساسی به این مهم اختصاص یافت. در این اصول ترکیب تعابیری چون صدور انقلاب، استقلال سیاسی و اقتصادی و  فرهنگی در قالب اصل تولی و تبرّی، حمایت از جنبش­های رهایی بخش، تشکیل امت واحده و رهبری جهان اسلام به روشنی نشان می­دهد منافع ملی تنها مفهوم مبنایی و راهنمای عمل اصلی در سیاست خارجی نیست. هم­چنان که اصل حاکمیت ملی نیز در سایه مرزهای جهان اسلام قرار می­گیرد. با این حال درک رفتارهای جمهوری اسلامی ایران در قبال دیگر دولت­ها و بازیگران نظام بین­الملل با تایید صرف بر تعابیری مانند صدور انقلاب به طور معمول راهگشا و اقناع کننده نیست و اتفاقاً متغیرهای اثرگذار دیگری چون فرهنگ ملی، بازتاب رقابت­های سیاسی داخلی، اختلاف بر سر شیوه تفسیر ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران و از شاخص­های اساسی در دیپلماسی و قدرت نرم پیامبر(ص) می­باشد که از اهداف جمهوری اسلامی و برآمده از انقلاب اسلامی است. در واقع دولتمردان ایران بر این باورند که کشور دارای رسالتی در تبلیغ پیام خود در سراسر عالم است در تعقیب این سیاست ایران دو هدف را دنبال می­کند:

1. تلاش برای آشنا سازی ملت­ها نسبت به سرنوشت و منطقه خویش

1. تلاش در برقراری جامعه اسلامی واحد تا این اسلام نقش سرنوشت ­ساز خود را در جامعه­ سازی ایفاد نماید.