جغرافیاعبارت است از روابط متقابل انسان، تکنیک و محیط و یا روابط متقابل انسان، تکنیک، مدیریت و محیط      ( پاپلی یزدی 1369 ).

اقلیم شناسی عبارت است از مطالعه علمی اقلیم یعنی توصیف و نمایش اقالیم، تجزیه و تحلیل عوامل، تفاوت بین اقالیم و کاربرد اطلاعات اقلیمی در حل مسائل جامعه (هاسچک 1980 ).

به عبارت دیگر هدف اقلیم شناسی عبارت است از کشف و تبیین رفتار طبیعی اتمسفر و بهره­برداری از آن در جهت منافع انسانی. اقلیم به عنوان موضوع اصلی علم اقلیم ­شناسی از زمان­های بسیار دور برای انسان و جامعه علمی شناخته شده بوده است (دارست 1951 ).

اگر چه رفتار اتمسفر به و­سیله قوانین مسلم فیزیکی قابل تبیین و تشریح است مثلا حرکت بخار آب یا هوا در اتمسفر به وسیله قوانین و اصول مشخصی کنترل می­شود، ولی حالات ظاهری اتمسفر علاوه بر این که به وسیله رفتار اتمسفر کنترل می­شود تحت تاثیر پستی و بلندی­های سطح زمین نیز قرار دارد و در نتیجه نمود ظاهر اتمسفر که به صورت تغییرات مداوم دما، رطوبت، ابرناکی، فشار و …جلوه­گر می­شود توسط اصول و قوانین مسلم و ثابت فیزیکی قابل بیان و توضیح نیست. در مجموع حالت­های اتمسفر واقعیتی است که از طریق مشاهدات مکرر در بعد زمان و مکان قابل درک است. به همین علت تغییرات روزمره­­ی حالت اتمسفر به صورت متغیرهای نیمه تصادفی فرض می­شود و لذا با استفاده از توزیع­های آماری احتمالات قابل تبیین و توجیه است ( لندسبرگ 1987 ).

عمده­ترین عامل هر توزیع آماری میانگین آن است که تا اواخر قرن نوزدهم مهم­ترین آماره تعریف اقلیم محسوب می­شود. امروزه بسیاری از ا­­فراد عامه و حتی اقلیم شناسان آن را به ­کار می­برند اما در اواخر قرن 19 کوپن اعلام کرد که اقلیم یک منطقه فقط از طریق محاسبه میانگین دراز مدت عنا­صر هواشناسی آن تشریح و توصیف نمی­شود (استرینگر 1982 ). بلکه در توصیف اقلیم یک مکان باید به فرین­ها و

پروژه دانشگاهی

 فراوانی­ها نیز توجه کرد. بنابراین امروزه اقلیم

 

از طریق بررسی فراوانی حدوث عناصر اقلیمی یک مکان مانند دما، بارش، نم نسبی، روزهای یخبندان و …تعیین می شود. فرایند تعیین اقلیم یا بر اساس فراوانی هوا­­­های لحظه­ای متفاوت و مقدار زمانی و یا بر اساس مجموعه شرایط دراز مدت عناصر اقلیمی و با استفاده از روش­های آماری چند متغیره صورت می­گیرد. ناهمواری، عرض جغرافیایی و دوری و نزدیکی به توده­های بزرگ آب از عمده­ترین عوامل موثر بر پرا­­کنش مکانی دما به شمار می­آیند. در فصول سرد و گرم اختلاف دمای میانگین سردترین و گرم­ترین نقاط کشور ایران آن چنان زیاد است که بخش­های مختلف کشور هم زمان فصول متفاوتی را تجربه می­کنند ( منتظری 1392 ).

در سال­های اخیر دانشمندان به منظور تجزیه و تحلیل الگوهای اقلیمی توجه ویژه­ای به سری­های دمایی معطوف داشته­اند، دما از مهم­ترین عناصر اقلیمی بوده و در تعیین نقش و پراکنش دیگر عناصر اقلیمی نیز موثر است. دما نیز از عوامل اصلی و اساسی در پهنه­بندی و طبقه­بندی اقلیمی بوده و بنابراین اساس نوسانات و تغییرپذیری دما بسیار حائز اهمیت بوده و به دلیل پیش­بینی دماهای آتی نیز دارای اهمیت فوق العاده علمی ­_ کاربردی است. روش­های سری زمانی به منظور مطالعه اقلیم به­ویژه بررسی دما در نوشته­های بی­شماری مورد استفاده و استناد قرار گرفته است (قویدل رحیمی 1391 ).

دما یک متغیر ترمودینامیک و مهم جوی است که تغییر آن منشا بسیاری از تغییرات فیزیکی، شیمیایی و زیست محیطی بوده و اندازه­گیری آن در جو در مقایسه با سایر عناصر جوی از سابقه­ی طولانی­تری برخوردار است (مسعودیان و دارند 1390 ). در سال­­های اخیر تغییرات اقلیمی به­ویژه گرم شدن کره زمین بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اقلیم کره زمین همواره در حال تغییر بوده، اما گرم شدن آن بیشتر مورد توجه اقلیم شناسان قرار گرفته است. از آنجا که دما از عناصر اساسی شکل­گیری اقلیم است تغییرات آن می­تواند ساختار آب­و­هوایی هر محل را دگرگون سازد. به همین دلیل بررسی روند دما در مقیاس­های زمانی و مکانی بخش بزرگی از تحقیقات اقلیم شنا­­­­سی را به خود اختصاص داده است (اسدی و حیدری 1390). علی­رغم وجود شواهدی بر تغییرات دما و هشدار تنی چند از دانشمندان در سال­های 1948 و 1947 راجع­به گرم شدن کره زمین عقیده مبتنی بر ایستایی اقلیم تا دهه 1970 کماکان وجود داشت. نتایج مطالعات گسترده­ای که در سطوح ملی، منطقه­ای و جها­نی انجام شده است بیانگر ا­فزایش دما در بسیاری از نقاط کره زمین و به طور کل افزایش میانگین دما هوای کره زمین می­باشد. در طی چند دهه گذشته دما­­­های حداقل و حداکثر­­ رفتارهای متفاوتی از خود نشان داده­اند و دمای حداقل در بسیاری از نقاط به طور آشکار نرخ ا­­فزایشی داشته است؛ گر چه دمای حداکثر هم در خیلی از نقاط نرخ افزایشی نشان می­دهد. ولی به علت نرخ کمتر آن در مقایسه با دمای حداقل، موجب کاهش دامنه شبانه روزی دما شده است (رحیم زاده و عسگری 1383 ).

سرعت و ماهیت تغییرات پارامترهای اقلیمی در نیمه دوم قرن 20 متفاوت بوده و شتاب بیشتری به خود گرفته و روند آن با گذشته قدری متفاوت شده است. مساله تغییر آب­و­هوا همیشه با تردید­­­­های زیاد مواجه بوده و به همین دلیل محققین و دانشمندان مختلفی در زمینه ما­­هیت و علل آن کارهای تحقیقاتی زیادی انجام داده و فرضیه­هایی را اعلام کرده­اند که گاه در تنا­­قض با یکدیگر هستند. تغییر آب­و­هوا یکی از پیچیده­ترین مشکلاتی است که بشر در حال حاضر و آینده با آن مواجه خواهد بود. این پدیده ناشی از تغییراتی است که در فرایند­های اتمسفری رخ داده و باعث گرم شدن هوای کره زمین شده است و اثرات و پیا­مد­های مهمی در چرخه هیدرولوژی گذا­شته، یکی از اثرات مهم این پدیده تغییر در منابع و مصارف آب کشاورزی است ( ابراهیمی 1384). دانشمندان و محققین بسیار زیادی معتقدند که در کره زمین نشانه­هایی از گرم­تر شدن تدریجی هوا وجود دارد. یکی از اساسی­ترین دلایل آن­ها این است که بیشتر انرژی رسیده از خورشید و دریا­فت شده از هوای احاطه شده به روی زمین در جو نگهداری شده و خروج آن از اتمسفر کره زمین به کندی صورت می­گیرد. با وجود آن که علل واقعی تغییر­پذیری اقلیمی به طور کامل شناخته نشده است لیکن فرضیه­هایی به عنوان عوامل موثر در تغییرات اقلیم مطرح شده­اند که نتیجه تمام این فرضیه­ها تغییر پارامترهای درجه حرارت و بارش است ( نصیری محلاتی و همکاران 1385 ). میا­نگین دمای هوا در سطح کره زمین و تغییرات آن نمایه­ای از تغییرات اقلیمی است که تقریبا در تمامی نظریه­های تغییر اقلیم از آن یاد می­شود. برآورد­ها نشان می­دهد که میزان میانگین دما در سال 2030 میلادی 7/0 تا 2 درجه سانتی­گراد گرم­تر از امروز خواهد بود. همچنین بر اساس مدل­های اقلیمی پیش­بینی می­شود که میانگین دمای هوای کره زمین در سال 2100 در حدود 2 تا 5/3 درجه سانتی­گراد افزایش می­یابد ( ابراهیمی و همکاران 1384 ).

 

[1] –  Geography

[2] – Climatology

[3] – Haschke

[4] – Durst

[5] – Landsbrg

[6] – Stringer

[7] – Diurnal Ttemperature Range

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...