بارش از جمله موهبت های الهی است که برای ادامه زندگی به آن نیاز مبرم داریم و ریزش آن به معنی تداوم حیات است. بسیاری از فعالیت های انسانی از جمله حمل و نقل، صنعت و از همه مهمتر کشاورزی مستقیماً به پدیده های بارشی اعم از باران، برف، تگرگ و … بستگی دارد. نحوه پراکندگی بارش بر روی زمین را عامل بوجود آورنده آن، یعنی عامل صعود و منبع رطوبت تعیین می کند. در جایی که این دو عامل با هم باشند حداکثر بارش رخ داده و در جایی که یکی از این عوامل به صورت کامل وجود نداشته باشد بارش اتفاق نمی افتد یا اینکه به حداقل ممکن می رسد. از این رو زمین را می توان به سه دسته : نواحی پرباران، نواحی کم باران و نواحی با بارش متوسط تقسیم بندی نمود (علیجانی و کاویانی، 1371)

کشور ایران به لحاظ عرض جغرافیایی و نفوذ مرکز پرفشار جنب حاره، علاوه بر کمی بارش، رژیم بارندگی بسیار بی نظمی دارد. نوسانات

 شدید سالانه، فصلی و ماهانه و بارشهای کوتاه مدت و شدید از خصوصیات بارز اقلیم ایران محسوب می شود. توزیع زمانی و مکانی بارندگی ایران متاثر از توزیع سیستم های گردش عمومی جو و جهت گیری کوهها می باشد. کمترین تغییر در الگوهای عمومی جو، نوسانات شدید آب و هوایی را به دنبال خواهد داشت که یکی از این ناهنجاریها، بارشهای کوتاه مدت است. این نوسانات اثرات زیانباری بر روی جوامع انسانی داشته و خسارات مالی و جانی جبران ناپذیری را ایجاد می نماید. تغییرات و نوسانات شدید بارش در کشور بیشتر معطوف به مناطق خشک و نیمه خشک است. این نواحی به علت شرایط طبیعی، بیشتر تحت تاثیر خسارات ناشی از بارشهای کوتاه مدت قرارمی گیرند. اما نواحی پر بارانی همچون انزلی گاهی این پدیده را تجربه می کند. لذااین تحقیق در نظر دارد با بارانهای کوتاه مدت 24 ساعته شهر بندر انزلی را بررسی نماید .

بنا به ماهیت موضوع فصل اول با عنوان کلیات تحقیق، وفصل دوم با عنوان مبانی نظری تحقیق؛ وفصل سوم با عنوان ویژگیهای جغرافیایی محدوده تحقیق و فصل چهارم تحقیق با عنوان یافته های تحقیق، ودر نهایت فصل پنجم تحقیق با عنوان پاسخ به فرضیه ها و نتیجه گیری آورده شده است.

یکی از مباحث مهم بسیاری از محافل علمی جهان اقلیم و تغییر آن به عنوان یک وضعیت برگشت – ناپذیر است که چند دهه اخیر کانون توجه اکثر محققین رشته های علمی است. به هم خوردن اندکی از تعادل اقلیم جهان موجب شده متوسط درجه حرارت کره زمین تمایل به روند افزایش را نشان دهد  (IPCC 2001a) به طوریکه، هیأت بین الدول تغییر اقلیم در سال 2001 گزارش داد که اقلیم در حال تغییر و گرمایش جهانی در حال وقوع است  (دراکوپ و ویکنا، 2005). این پدیده به علت افزایش  غلظت گازهای گلخانهای در اتمسفر میباشد (دتینگر و همکاران، 2004). بسیاری از بلایای طبیعی به طور مستقیم و غیر مستقیم در ارتباط با تغییر اقلیم قابل توجیه هستند. بطوریکه،

 بر اساس نتایج حاصل از مطالعات تغییر اقلیم در حوضه دریای مدیترانه وجود رابطه بین کاهش دما و بارش و کمبود آب و افزایش خطر آتش سوزی جنگلهای منطقه به اثبات رسیده است (پاینل و همکاران، 1998). به طور کلی دو روش آماری پارامتریک و ناپارامتریک به منظور بررسی وجود یا عدم وجود روند و تحلیل سریهای زمانی و تغییر اقلیم ارائه میگردد که روشهای ناپارامتریک کاربرد نسبتاً وسیعتر و چشمگیرتری دارند (تاکیوچی و ایشیداری، 2003). روشهای پارامتریک عمدتاً بر اساس یک رابطه رگراسیونی بین سری دادهها با زمان استیودنت ازجمله متداولترین روشهای ناپارامتریک است. اما برای سریهایی که t استوار است. آزمون توزیع آماری خاصی بر آنها قابل برازش نیست و چولگی یا کشیدگی زیادی دارند استفاده از روشهای ناپارامتری مناسبتر می‎باشد (بیهرات و مهمتیک، 2003).

روند دما و بارش در سرتاسر جهان یکسو نیست. تغییرات اقلیم الزاماً به معنی تغییر توأمان بارش و دما نمی‎باشد (کلارك، 2003). از طرفی، اثبات وجود روند معنی دار در یک سری زمانی بارندگی به تنهایی نمیتواند دلیل قاطعی بر وقوع تغییر اقلیم در یک منطقه باشد بلکه فرض رخداد آن را تقویت                 می نماید (سیرانو و همکاران، 1999

تنوع وسختی شرایط اقلیمی ایران ساختمان سازی را همواره با مشکلاتی مواجه ساخته است شدت و تنوع عناصر آب و هوایی از یک طرف برای انسان نامطلوب بوده  واز طرف دیگر نقش مهمی در فرسایش مصالح ساختمانی دارد بنابراین ساختمان باید به نوعی طراحی و از مصالحی ساخته شود که در دسترس و قابل اجرا بوده  و از دوام کافی بر خوردار باشد ضمن اینکه شرایط دشوار اقلیمی را تا حدامکان تعدیل کند. دستیابی به اصول و مقررات انتخاب و کاربرد مصالح طرح و اجرای جزییات ساختمان و روش نگهداری بنا به گونه ای که آسایش انسان در داخل ساختمان فراهم شود گام  موثری به سوی ساختمان سازی منطقی و همساز با اقلیم در سطح کشور خواهد بود در واقع آنچه که یک بنا را بوجود می آورد در حقیقت نیازها، ارتباطها و عملکردهای مختلف یک بناست و آنچه که به آن واقعیت میبخشد و به طرح یک بنا شخصیت میدهد علم و هنر معماری است که در قالب طراحی معماری با اصولی منطقی و روابطی درست وحساب شده برای تجسمی زیبا و

 هنرمندانه خلق و ارائه می شود.

اگر فضاهای انسان ساخت بامد نظر قرار دادن اصول اقلیمی تدوین نگردند به اهداف طراحی محیط كه رفاه، بهزیستی، آسایش وایمنی و. . . . می باشد منتهی نخواهد گردید. به عنوان مثال نمود تجربی این پدیده در مدارسی كه از اسلوب خاصی پیروی ننمودند به صورت فراوانی نم ورطوبت دیوارها – عدم نور كافی، عدم تناسب درجه حرارت داخلی ساختمان باتوجه به تغییرات دما، ارتفاع نامناسب، قرار گیری در دامنه ها بدون مد نظر قرار دادن جهت جغرافیائی مشكلاتی را دربهره وری از این فضا ها بدنیال داشته باشد. در واقع ساختمانهای آموزشی به دلیل تفاوت در زمان اشغال فضا نسبت به فضاهای مسکونی و تجاری به نحو چشمگیری در برابر شرایط اقلیمی عکس العمل نشان داده و تحت تاثیر شرایط اقلیم قرار می گیرند. شرایط اقلیمی مناسب در داخل فضاهای آموزشی سبب بالا رفتن کیفیت آسایش و بهداشت و همچنین صرفه جویی در مصرف سوخت و انرژی در طول سال می گردد. با توجه به زمان اشغال فضاهای ساختمانهای آموزشی علاوه بر مسایل ایمنی و رفاء داخلی فضا می توان جهت هم سازی بیشتر حداکثر استفاده از نیرو های طبیعی در فصل گرم و سرد سال برای روشنایی ساختمان، رنگ، حفظ انرژی و غیره بهره گرفت. فضاهای آموزشی و فرهنگی این شهر از نظر گرمایش و سرمایش با توجه به شرایط اقلیمی منطقه ساخته نشده  وهمواره این فضاها با مصرف بیش از حد انرژی روبرو بوده و از نظر طراحی دارای مشکل می باشند لذا این پایان نامه در نظر دارد شرایط مناسب فضاهای آموزشی وفرهنگی همساز با اقلیم رادر شهرلنگرود مورد بررسی قرار دهد. این پایان نامه در شش فصل تنظیم شده است، که به شرح ذیل می باشد:1- کلیات تحقیق2- مرور منابع، ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق  3- ویژگیهای جغرافیایی محدوده مورد مطالعه 4- تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق 5- نتیجه گیری و پیشنهادات

نگاهی به تاریخ زیست در روی كره زمین حاكی از این است كه بشر همواره در معرض انواع بلایای طبیعی بوده است. بخشی از این بلایا مربوط به عوامل و نوسانات اقلیمی می باشدف مانند خشكسالی ها كه در زمان های قدیم مختلف رخ داده و اثرات مهلكی بر جای گذاشته است.

آب، كه ركن اساسی توسعه پایدار است، مایه حیات بشری بوده و همانند بسیاری از نعمت های الهی ماهیت دوگانه خیر و شر در آن نهفته است. آب از طرفی عامل ایجاد سیل و در پی آن خرابی و خسارات مالی و جانی فراوانی می شود و از طرف دیگر كمبود آن (خشكسالی) باعث نابودی و تغییر اساسی در اكوسیستم ها می شود. توجه به مسئله پیشگیری و كاهش پیامدهای خشكسالی در توسعه مناطق، نیازمند برنامه ریزی و اجرای اقدامات پیشگیرانه است كه خود مستلزم بكارگیری دانش كافی در پیش بینی خشكسالی است.

خشكسالی به عنوان یكی از پدیده های محیطی شناخته شده و در واقع بخش جدایی ناپذیری از تغییرات اقلیمی است كه می تواند در هر منطقه جغرافیایی حادث شود و تأثیرات عمده ای بر آن منطقه بگذارد. این پدیده به لحاظ گستردگی، شدت، مدت و میزان آسیب رسانی به

 بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی، یكی از بزرگترین بلایای طبیعی محسوب می گردد كه سالانه در سراسر دنیا میلیاردها دلار خسارت را به بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی جوامع، به ویژه بخش كشاورزی وارد می كند.

از آنجائی كه كشور ما در سال های اخیر با خشكسالی مواجه بوده است، لذا تحقیقات در خصوص پایش همزمان و دقیق شرایط پویای خشكسالی جهت كاهش اثرات مخرب این بلایای اقلیمی حائز اهمیت است. در مطالعات پایش خشكسالی، به عبارتی ارزیابی ساده از سه ویژگی خشكسالی یعنی شدت، تداوم، گستردگی مكانی و همچنین مقایسه خشكسالی از منطقه ای به منطقه دیگر در زمان های مختلف نیاز به كاربرد نمایه ای خشكسالی می باشد. نمایه های مختلفی جهت پایش خشكسالی توسط محققین ارائه شده است (جوانمرد و همكاران، 1387).

خشكسالی یك پدیده­ی خزنده و تكرار شونده در اقلیم­های مختلف است و اثرات آن صرفاً به نواحی خشك و نیمه خشك محدود نمی­شود و می­تواند در نواحی با بارش بالا و در هر فصل سال رخ دهد. خشكسالی یكی از بلایای طبیعی است كه در مقایسه با سایر بلایا، از نقطه نظر میزان، شدت، طول مدت واقعه، گسترش منطقه، تلفات جانی، خسارت های اقتصادی و اثرات بلندمدت، از اهمیت ویژه­ای برخوردار بوده و در دهه­های اخیر از میان حوادث طبیعی كه زندگی انسان را بر روی كره خاكی تحت تاثیر قرارداده فراوانی بیشتری داشته است. آثار خشكسالی به ویژه در سال­های اخیر علاوه بر محصولات كشاورزی، تولیدات دامی و مراتع بر مهاجرت، بروز آفات و بیماری­ها، كمبود آب­های سطحی  و برداشت بیش از حد آب­های زیرزمینی نیز تاثیر بسزایی داشته تا جایی كه در برخی مناطق باعث شوری آب و خاك شده است.

اهمیت تولیدات محصولات زراعی در استان­های كردستان و كرمانشاه به اندازه­ای است كه بالاترین سطح برداشت گندم دیم كشور در این مناطق به ثبت رسیده است و اقتصاد 39 درصد مردم آن بر پایه كشاورزی خصوصاً محصولات دیم از جمله گندم می­باشد. در شرایط نرمال این مناطق از بارندگی مناسبی برخوردار می­باشندو به تبع آن، عملكرد و میزان تولید محصولات دیم در این استان­ها از رتبه بالایی برخوردار است.در سال­های وقوع خشكسالی یا با بارندگی با توزیع نامناسب، خسارات زیادی به محصولات دیم و جمعیت شاغل بخش كشاورزی وارد می­شود. اثرات خشكسالی شدید در این مناطق در دهه­های اخیر از جمله در سال 87-1386 دیده شده است.

در این تحقیق سعی بر آن شده است كه سال­های خشكسالی را با توجه به شاخص­های خشكسالی بدست آورده و آن­ را با عملكرد محصولات دیم خصوصاً گندم دیم مطابقت داد. امیداست با این پژوهش بتوان تهمیدات لازم برای مقابله با این پدیده طبیعی كه در بعضی از سال­ها گریبان­گیر این مناطق می­شود را فراهم نمود و از خسارات آن كاست.