با افزایش رقابت و گسترش روشهای توسعه منابع انسانی، سازمانها تلاش می کنند تا کارکنان مستعد خود را حفظ کرده و آنان را توانمند نمایند تا آنها بتوانند عملکرد بالایی از خود بروز دهند؛ اما، سازمانها همواره از این مساله بیم دارند که سرمایه‌های انسانی خود را از دست بدهند و زیان ببینند؛ زیرا، هر سازمان برای آموزش، تربیت و آماده سازی کارکنان خود تا مرحله بهره دهی و کارآیی مطلوب، هزینه‌های بسیاری را صرف می کند و با از دست دادن نیروهای ارزشمند، متحمل از دست دادن مهارتها و تجربیاتی می شود که طی سالها تلاش به دست آمده است(علیزاده،1390).

این تحقیق به بررسی ارتباط بین توانمند سازی با تلاش برای خدمات و قصد ترک شغلی در سازمان آموزش فنی حرفه ای  استان گیلان می پردازد.نگرش شغلی متغیر میانجی تحقیق بوده که از ترکیب متغیرهای رضایت شغلی و تعهد سازمانی ایجاد شده است. متغیر مستقل تحقیق توانمند سازی و متغیر وابسته تحقیق تلاش برای خدمات و قصد ترک شغلی است. به عبارت دیگر این تحقیق به تلاش کارکنان جهت بهبود  کیفیت خدمات و کالاهای مشتری و تحویل به موقع به آنها  و همچنین به میزان تمایل فرد برای ترک سازمان یا محل کار خود می پردازد.در این راستا توانمند سازی کارکنان می تواند به بهبود کیفیت خدمات کارکنان و نگرش آنها نسبت به کار و افزایش بهره وری سازمانی کمک شایانی نماید. توانمندسازی کارکنان عبارت از مجموعه سیستم ها ، روش ها و اقداماتی است که از راه توسعه قابلیت و  شایستگی افراد، در جهت بهبود و افزایش بهره وری، بالندگی و رشد وشکوفایی سازمان و نیروی انسانی با توجه به هدف های سازمان به کار گرفته می شوند..

در این فصل ابتدا مسئله تحقیق بیان شده و به بررسی اهمیت و ضرورت تحقیق پرداخته و چارچوب نظری و اهداف و فرضیات تحقیق و متغیرهای تحقیق و قلمرو تحقیق توضیح داده خواهد شد .

جمهوری اسلامی ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در دنیا و با برخورداری از موقعیت ویژه جغرافیایی و قرارگرفتن در بین دو قطب عمده مصرف انرژی در دنیا ( آسیای جنوب شرقی و اروپا ) از پتانسیل های بسیاری برای صادرات گاز برخوردار است. ظرفیت های این بخش  بخصوص با توجه به برنامه‌های گسترده موجود برای افزایش تولید گاز طبیعی در کشور و توسعه زیرساخت های پالایش و انتقال گاز طبیعی از روند فزاینده ای در سال های آینده برخوردار خواهد بود ، از سوی دیگر دو گزینه عمده برای صادرات گاز طبیعی شامل «خط لوله» و «مایع سازی گاز طبیعی» با استفاده از سردسازی گاز طبیعی (تولید LNG) وجود دارد . با توجه به این که استفاده از خط لوله برای بازارهای دوردست به دلیل افزایش تصاعدی هزینه های انتقال، احتمال عبور خط لوله از چندین کشور و تبعات مربوط به آن با مشکلات فراوانی همراه است، مایع سازی گاز طبیعی به یکی از مهم ترین گزینه های موجود در تجارت جهانی گاز طبیعی تبدیل شده است که همه ساله شاهد رشد رقم آن در تجارت جهانی این حامل انرژی هستیم. از سوی دیگر در سال های اخیر با افزایش تحریم های بین المللی بر علیه جمهوری اسلامی ایران و مشکلات انتقال گاز از طریق خطوط لوله به بازارهای شرقی و غربی و کارشکنی ایالات متحده آمریکا در قراردادهای انتقال گاز به ویژه صلح و ناواکو، انتقال گاز از طریق LNG می تواند فرصتی برای دسترسی به بازارهای جهانی و مقابله با تحریم ها باشد و حتی با لغو تحریم های بین المللی، در آینده بازارهای گسترده تری پیش روی ایران بوده و این صنعت درآمد ارزی فراوانی برای کشور دارد.

با توجه به تقاضای روزافزون کشورهای اروپایی به گاز طبیعی، این منطقه یکی از مهم ترین بازارهای صادارتی گاز طبیعی در دنیا محسوب

 می شود. همچنین کشور اسپانیا به عنوان یکی از بزرگترین وارد کنندگان LNG درجهان در شمار مهم ترین بازارهای هدف برای صادرات LNG ایران در منطقه اروپا قرار دارد. موقعیت جغرافیایی کشور اسپانیا در مقایسه با ایران، امکان صادرات گاز طبیعی از طریق خط لوله به این کشور را منتفی می سازد. بر این اساس امکان صادرات LNG از ایران به اسپانیا مهم ترین گزینه موجود برای صادرات گاز طبیعی است و می تواند دروازه ورود ایران به بازارهای جهانی و بخصوص اروپا غربی باشد. هدف از این پژوهش بررسی مزایای حضور ایران در آن بازار از طریق توجیه پذیری اقتصادی صادرات گاز طبیعی مایع شده LNG از ایران به اسپانیا است .

• اهمیت تحقیق

مشکلات انتقال گاز به فواصل دوردست و عدم پاسخگویی روش انتقال گاز از طریق خطوط لوله به تمام نقاط جهان ، زمینه ساز ایجاد تکنولوژی LNG بوده است و LNG توانایی ایفای نقش مهمی در تجارت جهانی انرژی و کسب درآمد برای کشورهای تولید کننده را دارد. دلیل دیگری که باعث گردید گاز طبیعی در میان سوخت های فسیلی دیگر در جهان تقاضاهای بیشتری را به خود اختصاص دهد ، حمل و نقل آسان آن است. پیشرفت‌های اخیر در صنعت LNGجهان، تاثیرات قابل توجهی را در صنعت جهانی گاز، به‌خصوص امنیت عرضه گاز به دنبال داشته است و در برخی از بخش های زنجیره عرضه LNG ، کاهش قابل توجهی در هزینه ها اتفاق افتاده است. هرچند ایران دومین ذخایر بزرگ گاز جهان را دارد ولی تاکنون سهم بسیار کمی از تجارت جهانی گاز را نصیب خود کرده است . ایران با توجه به ذخایر بالای گازی خود و موقعیت جغرافیایی و نیز محدودیت های اعمال شده بر این کشور برای صادرات از طریق خطوط لوله، صنعت LNG می تواند فرصتی  برای حضور در عرصه صادرات بین المللی و مقابله با تحریم ها باشد و نیز سبب کسب تکنولوژی و درآمد ارزی بالا برای کشور شود. در حالی که همسایه قطری از حوزه مشترک گازی با ایران سالانه 80 میلیون تن LNG صادر می کند در مقایسه با ایران که در خوشبینانه ترین حالت برداشت آن 2 میلیون تن در سال است ورود به این صنعت برای کشور یک ضرورت تلقی می گردد.

تحقیق:

جهان پس از گذر از انقلاب صنعتی كه سرمایه‌های انسانی و مادی منبع اصلی آن بود، امروز شاهد انقلاب اطلاعاتی می‌باشد كه در آن منبع ارزشمند، خلق ثروت و درآمد دانش است. در اقتصادهای دانش محور امروزی دانش به عنوان منبع كلیدی محسوب می‌شود كه باید همانند جریان نقدینگی، منابع انسانی و یا مواد اولیه مدیریت شود. در چنین شرایطی تنها سازمانی می‌تواند عملكرد موفقیت‌آمیزی داشته باشد كه بتواند از دانش به عنوان یك مزیت رقابتی پایدار بهره گیرد. (استون،1996،685)

اگر در قرن بیستم با ارزش ترین دارایی شرکت ها تجهیزات تولید آنها بوده است، در قرن بیست یکم کارکنان دانشی و بهره وری آنان مهم ترین و ارزشمند ترین دارایی تلقی می شود.(هانگ،2009) امروزه اقتصاد جهان از یک اقتصاد تولیدگرا با اقتصادی مبتنی بردانش و خدمات، جایی که کالای اصلی دانش و اطلاعات به شمار می آید، تغییر کرده است؛ به طوری که موضوع حیاتی در اقتصاد جهانی امروزی، مدیریت موثر سرمایه های فکری و دانش است. با گسترش جهانی شدن، اقتصاد سازمان ها با فشار روز افزون برای اداره موثر سرمایه های فکری خود مواجه می شوند.(والکزاک،2005،ص331)

سازمان های سلسله مراتبی و بزرگی که زمانی به لحاظ تسهیلات فیزیکی و زیرساخت های توسعه ای خود رسوخ ناپذیر تلقی می شوند، امروزه در پاسخ به محیط ناپایدار و نیز برآوردن نیاز مشتریان و مخاطبان خود از حیث ارائه سریع کالاها و خدمات، با مشکل مواجه شده اند. بنابرنظر مدیران، برای بقا در محیط های پیچیده و پویا، ضروری است که سازمان ها از چابکی و انعطاف پذیری لازم برخوردار باشند و در اداره دانش به صورت کارا عمل کنند. با این وجود اکثر مدیران، سازمان ها در درک جنبه های عملی مدیریت دانش ، با مشکل روبرو شده اند.

با توجه به محیط بسیار پیچیده و متغیر کنونی سازمان ها دیگر همچون گذشته قادر به پیش بینی وضعیت آینده نیستند.چنین شرایطی محصول جهانی شدن و فناوری اطلاعات و ارتباطات است (شریفی و اسلامیه، 1387) ؛ از طرفی پارادیم مدیریت نیز طی چندین مرحله مشخص، تکامل و تغییر یافته است. یکی از عوامل محوری در جریان این تغییر، ساختار سازمانی است. ساختار سازمانی، نیروی اصلی تغییر است، چرا که شالوده و چارچوبی برای همه تصمیمات و فرایندهای سازمانی است( وانگ و احمد،2003)

بنابراین تمامی سازمان ها و شرکت ها؛ از تغییرات عصر حاضر مصون نبوده و می بایست از راه به روز شدن و متناسب سازی ساختار سازمانی خود و ایجاد بستر مناسب برای استقرار مدیریت دانش در سازمان های خود، افراد و کارمندان  را برای رویارویی با تغییرات آماده نمایند و توانایی تطبیق با شرایط و تغییرات سریع را افزایش دهند.

گلد، مالهاترا و سگارز(2001) در بررسی اثر بخشی مدیریت دانش از دیدگاه قابلیت های سازمانی می گویند زیر ساخت های دانش از قبیل فن آوری، ساختار و فرهنگ پیش زمینه فعالیت های فرایند کسب، تبدیل، به کارگیری و نگهداری دانش هستند.(لئو و ویو،2010) به

 علاوه تحقیقی در 431 موسسه آمریکایی و اروپایی نشان می دهد که  مقاومت در مقابل ایجاد و استقرار مدیریت دانش علل مختلفی دارد که از جمله آنها می توان به فقدان فرهنگ تصویری از استراتژی جمعی در سازمان، محدودیت فن آوری و ارتباطات، نبود سیستم انگیزشی و شرایط محیط کاری اشاره کرد.(افرازه،1386،ص 142) این تحقیق می گوید در 25 درصد مواقع، ساختار سازمانی نامناسب، مانع اصلی در استقرار مدیریت دانش است. بنابراین تغییرات شدید و مداوم محیطی، پرداختن به امر مدیریت دانش را الزامی می سازد و از سویی دیگر، بدون وجود ساختاری مناسب که از این فرایند حمایت کند، استقرار مدیریت دانش امکان پذیر نخواهد بود.

مدیریت دانش به لحاظ نظری و ذهنی نوعی محاسبات و برنامه‌های رایانه‌ای همراه با تشریك مساعی سازمانی است (پولانی,1969 ,105). اهمیت دانش تا حدی است كه از آن به عنوان عامل تعیین كننده موفقیت در سطوح مختلف فردی، سازمانی، اجتماعی، ملی و بین‌المللی مطرح شده است. مدیریت دانش شیوه جدیدی برای تفكر در مورد سازمان و تسهیم منابع فكری و خلاقانه است. طبق تعاریف ارائه شده از طرف اندیشمندان مختلف، مدیریت دانش از ابعاد مختلف تشكیل می‌شود. طبق مدل نیومن دكنهراد  مدیریت دانش از چهار بعد خلق دانش، حفظ و نگهداری دانش، تسهیم دانش و به كارگیری دانش تشكیل شده است. در یك نگاه كلی می‌توان گفت مدیریت دانش می‌تواند همان سازماندهی داشته‌ها و اطلاعات مخفی باشد، یعنی تلاش برای به دست آوردن دانش ضروری، اشتراك اطلاعات در داخل یك سازمان و تأكید بر تقویت حافظه سازمانی به منظور بهبود روند تصمیم‌گیری، افزایش تولید و حمایت از نوآوری در سازمان است. در سال‌های اخیر منبع اصلی مزیت رقابتی از كارایی و كیفیت به نوآوری و یادگیری تغییر یافته است (استون،1996،685)با این توجه به  مباحث ذکر شده در این تحقیق بر آن هستیم تا با شناخت بیشتر و بهتر مولفه های ساختار سازمانی به بررسی تاثیر اشکال سازمانی متفاوت و پیامد های بر استقرار مدیریت دانش در سازمان بپردازیم.

بنابراین با توجه به نتایج تحقیقات صورت گرفته در زمینه ساختار سازمانی و تاثیر آن بر استقرار مدیریت دانش درسازمان، در این پژوهش تلاش خواهد شد تا میزان تاثیر ساختار سازمانی بر استقرار مدیریت دانش درشرکت های فعال در منطقه ویژه اقتصادی شهید رجایی را مورد بررسی قرار گیرد.

1-2بیان اهمیت وضرورت انجام تحقیق :

امروزه موفقیت سازمانها در گرو استفاده از دانش و اطلاعاتی است که در گذشت زمان آن را کسب می نمایند. این اطلاعات و دانش در جای جای سازمان از فایل ها و زونکن های انباشته در بایگانی ها تا ذهن و فکر کارمندان و افراد قرار گرفته است.از طرفی دیگر سازمان ها دارای شکل های مختلف و بر پایه اهداف گوناگون تاسیس و سازماندهی شده اند, بی تردید سازماندهی همه آنها بر پایه تلاش های روانی و جسمانی منابع انسانی سازمان نقش موثری دارند و سازمان را  در دستیابی به اهداف و ماموریتش همراهی می نمایند.

ساختارهای سازمانی به عنوان یکی از اجزای اساسی و بنیادی در یک استراتژی موفق مطرح می شود (اولسن و همکاران، 2005)[2] و به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در مدیریت دانش می باشد و از این رو؛ امکان درک و فهم یک سازمان بدون مدیریت ساختارهای سازمانی امکان ناپذیر است (ساکالاس و ونسکوس، 2007).[3] زیرا ویژگی ها و مشخصات ساختار سازمانی به عنوان اجزا و ابعاد حیاتی و مهم شناخته می شوند که بر روی نوآوری و خلق دانش سازمان تاثیر گذار هستند (گرمین، 1996).[4] به بیان و عقیده ی فیول و لایلس (1985) ساختارهای تصمیم گیری مرکزی و غیر مرکزی تاثیرات بسیار متفاوتی بر روی توانایی و قابلیت یادگیری کارکنان دارد (لیون و گارسیا ، 2011). .

از سوی دیگر مطالعات نظری در حوزه پژوهش موید این مسئله است که توجه به رابطه ساختار سازمانی با مدیریت دانش و اطلاعات سازمانی در فضای رقابتی کنونی بسیار حائز اهمیت می باشد؛ و پرداختن به این مباحث در حوزه سازمان به صورت پویا ، یک الزام روز افزون و محیطی به شمار می آید و از این نظر در حوزه تئوریک و مفهومی نیازمند بررسی و تجزیه و تحلیل بیشتر است. به عبارت دیگر وجود این حدس که یک مفهوم می تواند تبیین کننده بخشی از علل ظهور یک مفهوم دیگر باشد؛ می تواند مبنای یک پژوهش همبستگی باشد که در ارتباط با متغیر های این پژوهش مصداق پیدا می کند. هرچند وجود بین متغیر های پژوهش یک حدس آگاهانه و دارای مبنای مفهومی کافی می باشد ، اما در حوزه عملیاتی و آنچه به صورت علمی مورد پژوهش قرار گرفته اند، مخصوصا در منابع داخلی  مطالعه زیادی را به خود اختصاص نداده اند و این ضرورت مطالعه پژوهش و تفسیر بیشتر در ارتباط با این مسئله را به روشنی آشکار می نماید. در این پژوهش نیز یکی از رسالت های اصلی مطابق با این ضرورت یافت شده ، یعنی فقدان پژوهش کافی مرتبط با این تحقیق است.

نتایج حاصل از پژوهش نیز برای تصمیم گیری مدیریتی می تواند یکی از دلایل وجودی پژوهش باشد.از دیگر دلایل حائز اهمیت برای انجام پژوهش ، شناخت ساختار سازمانی و شاخص های تبیین کننده آن و اثرات این شاخص ها بر مولفه های مدیریت دانش به صورت جداگانه و استقرار کل مفهوم مدیریت دانش در سازمان  باعث می شود که یک مهندسی مجدد در ساختار سازمان انجام شود، به گونه ای که این تغییر و تحول در ساختار سازمانی بتواند در استفاده مفید و اثربخش از گنجینه های اطلاعات درون سازمانی اثر گذار باشد. به بیان دیگر تجدید ساختار سنتی سازمان و متناسب سازی آن با تحولات داخلی و محیطی می تواند یک اقدام مناسب در جهت تبدیل اطلاعات فردی و سازمانی به دانش باشد به نحوی که این دانش به عنوان یک مزیت رقابتی برای سازمان نمود پیدا کند.

لذا با توجه به اهمیت موارد ذکر شده، در تحقیق حاضر” تاثیر  ساختار سازمانی بر استقرار مدیریت دانش ” در شرکت های فعال در منطقه ویژه اقتصادی شهید رجایی را مورد بررسی قرار می گیرد.

1-(Walters et al)

[2] Olson et al., 2005

[3] Sakalas and Venskus, 2007

[4] Germian, 1996

[5] Leon & Garcia, 2011

:

امروزه که سازمان­ها با چالش­های ویژه عصر تحولات پرشتاب روبه­رو هستند، پیش از پیش نیازمند درک واقع­بینانه از وضعیت خویش می­باشند. زیست پایی و بقای سازمان در دو نکته اساسی است؛ نخست درک واقع بینانه از وضعیت موجود خود و شرایط محیطی مربوط و دیگری ترسیم هوشمندانه هدف­ها و تعیین استراتژی­های کارآمد (مامه رمضانی، 1389، 70).

در تحقیق حاضر مسئله ­اصلی که مورد بررسی قرار می­گیرد این است که آیا عدم وجود اعتماد در معلمان نسبت به مدیریت مدرسه و یا دیگر کارکنان مدرسه ناشی از جو حاکم و شرایط موجود در مدارس ابتدایی شهرستان پیرانشهر می­باشد یا خیر.

در تحقیق پیش رو بر آن شدیم که عوامل جوی موثر در برقراری اعتماد در مدارس را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم، به این منظور تلاش کرده­ایم که تاثیر جو سازمانی موجود را در به وجود آمدن اعتماد در معلمان پیرانشهر را مورد ارزشیابی قرار دهیم.

بررسی جو سازمانی معیارهایی برای داشتن ساختاری هدفمند، تحقیق اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، بالا بردن روحیه­ی کارکنان، انگیزه­دار کردن آنها، استفاده کردن از قوه ابتکار و نو­آوری و خلاقت آنها، مشارکت دادن ایشان در حل مسائل، تسریع بخشیدن به امور، برخوردار بودن از سلامت جسم و روح را در کارکنان مشخص می­نماید و به مدیران و کارکنان سازمان­ها کمک می­کند که برای داشتن جو سازمانی مثبت و مفید و تقویت جو خوب موجود از چه تاکتیک­ها و روش­هایی استفاده کنند. (خنیفر، 1388، 25).

جو سازمانی به ابعاد و ویژگی­هایی اشاره دارد که به طور تنگاتنگ بهم مرتبط و وابستگی متقابل نسبت بهم دارند ولی بیشتر محققان در جهت مشخص کردن این ابعاد یا ویژگی­ها تلاش نکرده­اند. اگر جو سازمان وجود دارد و ما می­توانیم در مورد آن بحث کنیم باید ابعاد مشخصی داشته باشد که بتواند تعریف شده و مورد سنجش واقع شود. (مامه رمضانی، 1389، 7).

با توجه به این که جو سازمانی دارای متغیرهای: حرفه­ای، صمیمانه، بیگانه، حمایتی و بازدارنده می­باشد که در این جا تأثیر هر کدام را در به وجود آمدن فضای اعتماد در مدارس ابتدایی شهرستان پیرانشهر مورد بررسی قرار خواهیم داد.

1 – 3 دلایل ضرورت و اهمیت پژوهش:

با توجه به اینکه نیروی انسانی و به ویژه معلمان به طور مستقیم با اهداف عالی ارتباط دارند وجود محیطی سرشار از اعتماد در مدارس می­تواند در رفتار سازمانی آنها تأثیر بسزایی داشته باد. (فصل نامه مدیریت آموزشی، 1383، 170).

همانطور که می­دانیم برقراری ارتباط میان مدیریت مدرسه و معلمان آن فرآیندی وقت­گیر و طولانی و مستلزم تلاش و کوشش فراوان می­باشد اما به منظور حفظ و نگه­داری مطلوب نیروی انسانی ضرورت پیدا              می­کند. (همان منبع، 171).

در مدارس و محیط­های آموزشی که در آن میزان بالایی از اعتماد وجود دارد اعضای آن برای حفظ و ارتقا مدرسه خود با مشکلات محیطی داخلی و خارجی مبارزه می­کنند و با از بین بردن موانع موجود سعی در دستیابی به مقاصد انسان­ساز خود دارد. (Golembieweski and mc Conkei 1975 ).

ایجاد روحیه­ی قوی و اعتماد به نفس بالا در معلمان تنها به موارد مادی از جمله پرداخت پول و ایجاد رفا میسر نمی­شود و به این ترتیب مدیران باید برای بالا بردن این روحیه و اعتماد به نفس از شیوه­های دیگر از جمله روابط انسانی بهره گیری کنند (فصل نامه مدیریت آموزشی، 1383، 173).

در مدارسی که رعایت مقررات اداری و ساختار اداری مهم تلقی می­شود افراد احساس می­کنند برای پنهان کردن ضعف­ها و مشکلات پنهان کاری کنند و در نتیجه شناسایی و چاره­جویی مشکلات کاری دشوار و سخت خواهد بود به همین منظور لازم و ضروری به نظر می­رسد که مشخص شود در یک محیط آموزشی جو سازمان و شرایط موجود در سازمان تا چه اندازه می­تواند اعتماد معلمان را تحت تأثیر قرار دهد. (همان منبع، 172، 173).

اثر بخشی مطمئن مدیریت، در قرن 21 توجهات را برای پرداختن به عامل­های انسانی یک سازمان با پتانسیل زیادی که برای اثر به عنوان علت­ها، نگه­داری و ایجاد وضعیت خطرناک در یک سیستم به خود جلب می­کند. با این توجهات یک سری سازمان­های معتبر و یک سری سازمان­های مخرب شناسایی می­شوند. یکی از روش­های پرداختن به این موضوع اندازه­گیری ثبات و اطمینان شاخص­های و راهبردها از قبیل جو سازمانی است (مامه رمضانی، پایان­نامه، 1389، 9).

با توجه به انجام تحقیقی در زمینه جو سازمانی در ایران و در نظر گرفتن نیازهای کارکنان و ارزش­های مدیران، یادآور می­شود که بدون فهم و درک جوکاری و ارتباطات سازمان، انگیزه کارکنان و ارزش­های مدیران، یک مدیر قادر نیست به ارائه خدمات و سرویس ارتقا دهی در خدمات آن بپردازد. اختلاف در جو سازمان­ها ناشی از موقعیت و وضعیت تاریخی، وضعیت موجود و سبک و سیاست مدیریت آن سازمان دارد (کمالیان، امین رضا، 2004، 23).

بدیهی است که آموزش و پرورش با سنجش وسیعی از افراد جامعه اعم از دانش­آموزان، اولیا، مربیان و کادر اداری سر و کار دارد، لذا هر موضوعی که به این نظام مربوط شود بر بخش وسیعی از افراد جامعه تأثیر می­گذارد. چنانچه به نظام آموزشی با یک دیدگاه سیستمی برخورد نمائیم. مطلبی که ذکر گردید روشن­تر خواهد شد. از دید سیستمی نظام آموزشی دارای عناصر بی­شماری است که این عناصر دائماً چه به صورت جز به جز و چه به صورت جز به کل در تعامل و داد و ستد متقابل­اند، یعنی هر تعبیری که در یک جز رخ دهد اثرات مثبت یا منفی آن به سایر اجزا نیز متقابل می­شود. (مامه­ رمضانی، پایان­نامه، 1389، 10).

در طی چندین سال تدریس من در مدارس پیرانشهر و نیز گفت­گوهای میان معلمان و همکاران این شهرستان به نظر می­رسد که وجود جوی خشک و بی­روح در مدارس و عدم توجه کافی مدیران به معلمان و عدم ایجاد رابطه مناسب انسانی با معلمان و هم چنین عدم تعاملات معلمان با یکدیگر باعث شده است که معلمان به جای هدف اصلی تعلیم و تربیت که همانا پرورش شهروند بهنجار برای جامعه می­باشد سعی در پنهان کاری­ها و نقش بازی کردن­ها در مدارس دارند. به همین دلیل به نظر بنده رسید که یافتن جو مناسب برای مدارس و یافتن علل عدم وجود اعتماد در مدارس و تأثیر آن در به وجو آمدن شرایط کنونی بسیار لازم و ضروری می­باشد.

این پژوهش با عنوان (بررسی رابطه بین جو سازمانی و میزان اعتماد در محیط کار از نظر معلمان مدارس ابتدایی شهرستان پیرانشهر) در نظر دارد که با یافتن رابطه میان مؤلفه­های اصلی جو سازمانی و میزان اعتماد کارکنان مدارس ابتدایی پیرانشهر سعی در بهبود روابط و جو

 سازمانی موجود در مدارس این شهرستان داشته باشد.

در مورد هر کدام از متغیرها پژوهش­هایی انجام شده است. در مورد میزان اعتماد اندکی در روانشناسی و در مورد جو سازمانی در رشته­های علوم تربیتی و بالاخص گرایش مدیریت آموزشی مطالعه و پژوهش­های زیادی انجام شده است. اما در مورد رابطه بین جو سازمانی و میزان اعتماد در مدارس غیر از 4 مورد پژوهشی مشاهده نشده است و لذا با توجه به نیاز جامعه در دستیابی به جو مناسب سازمانی و افزایش میزان اعتماد در میان معلمان مدارس، این پژوهش انجام شده است. (رایکمن، 1387).

رابطه بین جو سازمانی با میزان اعتماد معلمان از مسائل جالب و در عین حال مبهم در مبحث مدیریت می­باشد که هنوز در بوته ابهام است، پژوهش در این زمینه با ارائه توضیحاتی در مورد جو سازمانی آغاز  می­شود.

هنگامی که از جو صحبت می­شود. افراد عادی تصویری از جو زمین را که همچون هاله­ای تمام وجوه زندگی آنها را احاطه کرده است، به یاد می­آورند ولی کمتر به مفاهیم علمی آن توجه می­شود روش­های شناخت آن نیز کمتر مورد تحقیق قرار می­گیرد. از نظر لغوی جو عبارت است از: اطراف و یا آنچه که بر چیز دیگر احاطه دارد (مامه رمضانی، پایان­نامه، 1389، 48).

تحقیق مربوط به جو سازمان­ها در دهه­ی گذشته بسیاری از توجهات را به خود جلب کرده است. تحقیق جو با تحلیل سطحی افراد شروع شده و بر روی یک عبارت روانشناسی مرتبط با جو تاکید داشتند. در این روش همکاران فردی برای نشان دادن جو کاریشان تحقیقاتی را انجام داده­اند. سپس مفهوم جو سازمانی را نشان ­داده­اند که در میان اعضا بخش سازمانی یا کار تقسیم شدند و از طریق میانگین گرفتن امتیازات فردی و جوکاری روانشناسی سنجیده شد. پژوهش­ها نشان می­دهند که سیاست­ها، برنامه­های سازمان، وضعیت مالی یا ارزش سهام شرکت هیچ کدام سازمان را به محیطی مناسب برای کار کردن تبدیل نمی­کند، بلکه آنچه از سازمان یک محیط کار ایده­آل و مطلوب می­سازد احساس کارکنان به محیط کار است. شرایط محیط کار برای ایجاد و رشد احساس کارکنان در سه عامل خلاصه می­شود. مدیریت ، شغل و همکاران (همان منبع، 48).

جو سازمانی از نحوه عملکرد مدیریت خبر می­دهد و بر میزان احساس مسئولیت و انجام وظایف و تحقیق اهداف سازمانی اثر می­گذارد. اندازه­گیری جو یکی از شیوه­های ترسیم نمودار فرهنگ روزمره یک سازمان است. مقیاسی است مبتنی بر اینکه آیا سازمان به انتظاری که کارمندان از کار کردن در یک سازمان دارند پاسخ داده است یا نه. سنجش جو سازمانی می­تواند در مشخص کردن انگیزه­های ضعیف کارمندان برای کار کردن و علل آن از جمله ناخشنودی از میزان دستمزد، فرصت و موقعیت غیر کافی برای پیشرفت، بسته بودن کانال­های ارتباطی، ترفیع گرفتن بدون استحقاق لازم یا هدف­های سازمانی نامشخص بسیار سودمند است.

تفاوت سازمان­ها منحصراً به وضعیت فیزیکی ساختمان، کمیت و کیفیت منابع انسانی و مادی موجود در آنها محدود نمی­شود. هر سازمان، دارای فرهنگ، آداب و رسوم، ارزش­ها، هنجارها و روش­های عمل مخصوص و نسبتاً پایداری است که شیوه رفتار آنها را براساس ویژگی­های می­توان پیش­بینی کرد. این فرهنگ یا خصوصیت که به ما اجازه می­دهد یک سازمان را از سازمان دیگر متفاوت بدانیم، جو سازمانی نام گرفته است.

مطالعه زمینه­های اجتماعی رفتار انسان، در دهه­های 1930، 1940 با تحقیقات کرت لوین آغاز شده است. او معتقد بود که رفتار انسان تابع عامل شخصیت یا نیازهای فردی با نیروهای روانی و اجتماعی محیط فرد است. از این رو توجه به توصیف و تحلیل محیط به عنوان میدان­های نیروهایی که رفتار انسان را تحت تأثیر قرار می­دهند، حائز اهمیت است. حاصل این اعتنا در محیط­های سازمانی، مطالعات پیرامون جو سازمانی و مفاهیمی نظیر آن است (همان منبع، 49).

کمپل و همکارانش (1980) درباره جو سازمانی اظهار می­دارند که جو سازمانی شیوه­ی برخورد سازمان را با اعضا نشان می­دهد و بنابراین می­توان آن را شخصیت سازمان فرض کرد. مکنزی (1983) نیز پیرامون محیط سازمانی بیان می­دارد که جو سازمانی به طور کلی می­تواند به عنوان منبعی برای کارایی کارکنان که در آن محیط کار می­کنند در نظر گرفته شود.

جو سازمانی عبارت است از مجموعه­ای از حالات، خصوصیات یا ویژگی­های حاکم بر یک سازمان که آن را گرم، سر، قابل اعتماد، ترس­آور یا اطمینان بخش، تسهیل کننده یا بازدارنده می­سازد و سبب تمایز دو سازمان مشابه از هم می­شود (همان منبع، 49).

«شناخت فرهنگ و تمدن ایران زمین از مهمترین مواردی است که جوانان این کهن بوم و بر باید بدان توجه بیش تری نمایند و تلاش کنند پیشینه ی فرهنگی این سرزمین را با مطالعه و بررسی آثار به جا مانده از فرهیختگان و اندیشمندان پیشین بهتر بشناسند. به زبان دیگر مطالعه ی زندگی ، اندیشه و آثار هنرمندان و اندیشه وران بزرگ این کشور که بر تارک جهان خوش نشسته اند و رخشان و درخشان اند امری است ضروری و اجتناب ناپذیر است».(علی پور،1383 :6)

اگر بخواهیم در ادب کهن فارسی به شاعران موفق و برتری که در زمینه ی داستان های اساطیری و عاشقانه قلم فرسایی نموده اند اشاره کنیم بی گمان نام حکیم نظامی گنجه ای به ذهن ها خطور می کند او شاعر قرن ششم هجری است ، که زندگی او مصادف با دوره ی دوم حکومت غزنویان است این دوره  اوج عزّت و ذلّت سلجوقیان و حکومت خونریز خوارزمشاهیان است. در آغاز جوانی به تحصیل ادب و تاریخ همت گماشت. وی با اصول عرفان آشنا بود و عملا نیز به زهد و تصوف می پرداخت و پادشاهان نیز رعایت مقــام او را می كردند و در حضور وی از می و مطرب پرهیز می كردند.

در بررسی اشعار نظامی مشاهده می شود که او  در انتخاب الفاظ و كلمات  مناسب و ایجاد تركیبات خاص و ابداع معانی و مضامین نو و توصیف طبیعت در شمار كسانی است كه بعد از خود نظیری نیافته است. او در خمسه ستاره‌ها، ماه، خورشید، چشمه، آب، باغ، درختان، گل‌ها، سبزه‌ها، نسیم، باد، هوا، خاك را به نظم کشیده است. وی از هیچ‌ یك از مظاهر طبیعت به اندازه شب و روز تصاویر بدیع و بكر نساخته است تصاویری كه در آن تكرار وجود ندارد.

نظامی قصاید متعددی دارد كه به پیروی از سنایی در وعظ و حكمت سروده است. نظامی چنان كه از اشعارش بر می آید، میراث دار شعرای

 بارز قصیده سرا و حماسه سرا است .

نظامی علاوه بر قصاید و دیوان غزلیات كه دولتشاه عدد ابیات آن را بیست هزار بیت نوشته و اكنون مقداری ازآن در دست است او پنج مثنوی مشهور به نام پنج گنــــــج دارد كه آن ها را خمسۀ ی نظامی می گویند.

مثنوی اول، مخزن الاسرار در سال(570-568) سروده شده است كه مشتمل بر حدود 2260 بیت است و شاعر آن را به نام فخرالدین بهرام شاه بن داوود، پادشاه ارزنگان نامیده است که این کتاب دارای چهل مقــاله است. در دو بخش کاملا جدا و متمــــایز از هم  که موضوع، مضمون، و محتوا  و حتّی نحوه بیان وترکیبات و هدف هر دو متفاوت است.

مثنوی دوم، منظومه خسرو و شیرین در سال (571) پس از مخـزن الاسرار سروده شده است كه مشتمل بر 6500 بیت می باشد.

مثنوی سوم، منظومه لیلی و مجنون در سال (584) مشتمل بر 4700 بیت  در مدت کمتر از چهـــار ماه

سروده شده است. و آن را به اختان شاه تقدیم کرده است .

مثنوی چهارم، بهــرام نامه یا هفت پیكر یا هفت گنبد در سال (593)، مشتمل بر5136 بیت ساخته شده است. و آن را به علاء الدین ارسلان، حاکم مراغه اهدا کرده است.

مثنوی پنجم، پنج گنج اسكندر نامه است. این كتاب مجموعا در10500 بیت سروده شده شامل دو قسمت است كه نظامی نخستین را، شرفنامه و دومین را اقبالنامه نامیده است.

هر چند که تفاوت سبک بیان نظامی و جهان بینی، دانشها و فلسفه ی زندگی او تصویری به نسبت متفاوت از موضوعات مشترک او و پیشینیان (سنایی و فردوسی) را ارائه می کند.اَمّا ساختار عرفانی و مواعظ مخزن الاسرار و ساختار عاشقــانه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون، با بن مایه های تاریخی اسطوره ای درباره ی اسکندر و بهرام که در اسکندرنامه و هفت پیکر به آنها پرداخته شده است حاکی از آن است که نظامی به آثاری  همچون حدیقه سنایی و شاهنامه فردوسی نظر داشته و آثار خود را همسوی آنها قرار داده است.

طبیعت با جلوه‌های زیبا، دل‌انگیز و رنگارنگ خود، همیشه همه انسانها و به خصوص شاعران را تحت تاثیر قرار داده و پیوسته مورد ستایش و توصیف قرار گرفته، یكی از جلوه‌های خیال‌انگیز و جان پرور طبیعت، همانا منظره طلوع و غروب خورشید، شب، ماه و ستارگان و… می‌باشد وصف این مناظر با توجه به  نگرش و اعتقادات، محیط و حتی شغل و در همه زمانها و همه اقوام و ملل، یكسان نبوده است برای نمونه  در بررسی آثار منظوم ادب فارسی ارائه تصاویر زیبای هر شاعر از طلوع و غروب خورشید و وصف شب و روز و موضوع‌های وابسته بدان در بیان آنها با بیان شاعران پیشین باید تفاوت داشته باشد.

در مطاله اشعار شاعران دوران سامانی و سلجوقی، شب و روز و طلوع و غروب خورشید  بیشتر جنبه حسی و طبیعی دارد. آنان چون نقاشانی زبردست، شب، صبح و روز را آن چنان که دیده اند با زبان شاعرانه وصف كرده اند. از میان آنان، توصیف های فردوسی، بیشتر جنبه حماسی دارد. در قرن پنجم تنها شاعر مهمی كه به شب و روز جنبه مذهبی داده و در توصیف ها، تشبیه ها و استعاره های او در این مورد رنگ دینی و اعتقادی راه یافته ناصرخسرو قبادیانی است. در میان شاعران مورد بحث، حافظ شاعری است كه شب و روز را هم از دید حسی و طبیعی نگریسته و هم از دیدگاه عرفانی. وی به شیوه عارفان، شب را زمان راز و نیاز و تجلی حق بر دل و ارتباط قلبی با معبود و حالاتی دیگر ازاین دست دانسته است. از دید خاقانی شروانی طلوع آفتاب و شکل هلال و جلوه‏های شب و صبح و شفق، با شکوه و خیال انگیز بیان شده است اَمّا   از دیدگاه  نظامی تصاویر زمان، صبح و شب، طلوع و غروب خورشید، از جلوه های بدیع و آفرینش خود میدانی فراخ  می طلبد و همین تنوع و جلای جادویی بیان نظامی است که نمی گذارد خواننده از تکرار مضمـــــون احساس ملال کند و هر بار حس می کند سخنی تازه می شنود.