امروزه صنعت گردشگری یكی از امید بخش ترین فعالیتهایی است كه از آن به عنوان گذرگاه توسعهیاد می كنند( اسواربوك،1998) به گونه ای كه نیمه دوم قرن بیستم را باید عصر صنعت گردشگری نام نهاد( پاپلی یزدی و سقایی ،1386: 6) كه براساس پیش بینی سازمان جهانی جهانگردی تا سال 2020 حدود 6/1 میلیارد توریسم بین المللی وجود خواهد داشت و درآمد حاصل از آن به ارزش تقریبی2 تریلیون دلار در سطح جهان می شود گرچه ایران از نظر جاذبه های اكو توریستی در میان 10 كشور برتر دنیا قرار دارد( ارمغان ،1386: 236 )اما متاسفانه همه آمارهای سازمان جهانی جهانگردی نشان از روند بسیار كند ورود گردشگران به ایران و در نتیجه سهم ناچیز این صنعت در درآمد ناخالص ملی كشورمان حكایت دارد (كارگر، 1386). اقلیم می­تواند به عنوان یك ثروت اقتصادی برای گردشگری (دی فریتاس ، 2003 :47 ) و به عنوان یك شاخص محلی برای جذابیت منطقه مطرح باشد (وسكنكلوز و همكاران ، 2007). تاثیر هوا و اقلیم نه تنها به پیدایش گردشگری می­انجامد بلكه سبب تقاضای توریستی می­شود( محمدی،174:1385) از اینرو وابستگی زیاد اقلیم و گردشگری به یكدیگر به گونه­ای كه دارا بودن شرایط مطلوب اقلیمی جزو مزیت­ها و توان­های بالقوه برای گردشگری محسوب می­شود­،شناخت ویژگی های هرمنطقه ، بخصوص آب وهوا می تواند در امر برنامه ریزی و آمایش سرزمین نقش عمده ای ایفا نماید و پهنه بندی اقلیمی جهت دستیابی به توسعه همه جانبه در ابعاد مختلف زمانی – مكانی ضروری میباشد (گرامی مطلق، شبانكاری،1385 : 187 ). هیلوتروپیسم بهترین مثال در این زمینه به شمار می رود بطوریكه معلوم شده است تعداد زیادی از گردشگران به جستجوی مناطقی می پردازند كه از آفتاب آنجا لذت ببرند، درجه حرارتهای بالا و برف مثال هایی از اهمیت منابع اقلیمی برای توریسم تابستانی یا زمستانی محسوب می شود. بنابراین آب و هوا را می توان منبعی در نظر گرفت كه توسط گردشگر مورد بهره برداری قرار می گیرد(ذوالفقاری ، 1389 : 46،48) از اینرو شناخت دقیق و تحلیل علمی این پدیده می تواند چهارچوب مطمئنی برای برنامه ریزی متناسب با ظرفیت گردشگری منطقه  و گردشگران فراهم آورد. جزیره زیبای كیش به­عنوان نخستین منطقه آزاد تجاری، صنعتی و سیاحتی كشوربا داشتن دریای پاك و شفاف، سواحل آرام با ماسه های مرجانی كه مشاهده آبزیان در عمق چند متری مقدور می سازد و اماكن تاریخی از قبیل شهر باستانی حریره، مجموعه قنات با قدمت 2000 ساله و اماكن تفریحی، ورزشی، بازارها و مراكز اقامتی مدرن و فرودگاه و بندرگاه بین المللی این ظرفیت را دارد تا با شناسایی و ارزیابی شرایط اقلیمی منطقه با استفاده از شاخص ها و عناصر مختلف اقلیمی به عنوان یك قطب گردشگری دركشور ودر دنیا مطرح گردد با توجه به مطالب عنوان شده این پژوهش در نظر دارد با استفاده از شاخص های اقلیم توریستی(TCI , SET , PMV , PET TEK ) و روش ترجونگ به ارزیابی و شناسایی آسایش اقلیمی در طی روز­های سال در سطح جزیره كیش بپردازد، بدین منظور پاسخگویی به سئوالات زیر مد نظر می­باشد. اگرچه تحقیقات مختلفی در زمینه آب و هوا و گردشگری جزیره کیش انجام گرفته است. اما کمبود مطالعات مدون، تمرکز بر روشهای خاص زیست اقلیمی و عدم استفاده از داده­های با بازه زمانی روزانه مساله اساسی این تحقیق است.

1-2      اهمیت و ضرورت پژوهش

توسعه گردشگری، به ویژه در کشور های کمتر توسعه یافته عامل موثری در مقابله با فقر است و موجب افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می شود ) نکویی صدر، 1388 : 12) تحقیقات نشان داده است که نیازهای گردشگران به اطلاعات اقلیمی به طور قابل توجهی طی سال های اخیردگرگون شده است. وابستگی زیاد اقلیم و گردشگری به یکدیگر به گونه ای که دارا بودن شرایط مطلوب اقلیمی جزو مزیت ها و توان های گردشگری محسوب می شود و اغلب مسافران درانتخاب مکان و زمان سفر به شرایط آب و هوایی توجه می کنند. لذا با توجه به اینكه بهره برداری از توانهای محیطی در هر منطقه می تواند زمینه ساز توسعه آن مكان باشد و خصوصاً كه اقلیم یكی از عوامل اساسی در توسعه مناطق محسوب می شود و اینكه جزیره كیش با داشتن توانها و جاذبه های ویژه و غنی، در صورت برنامه ریزی عملی و هدفمند می تواند در تمام بخش های مختلف زیربنایی توسعه گردشگری ایفای نقش نماید، بنابراین اهمیت و ارزش این پژوهش در مطالعه بررسی علمی تاثیر اقلیم بر آسایش و راحتی انسان و تطبیق آن با ویژگی های اقلیمی جزیره كیش در دوره‏های زمانی، روزانه می باشد، همچنین در جهت تصمیم گیری برنامه ریزان گردشگری جزیره كیش می تواند مفید و موثر واقع شود.

1-3      اهداف پژوهش

هدف كم كردن فاصله بین یك وضعیت مطلوب و وضعیت موجود است (بحرینی،347:1382)

هدف از انجام این پژوهش شامل موارد زیر می‏باشد:

1-3-1     اهداف اصلی

نوعی هدف است كه پس از پایان پژوهش (معمولا پژوهش‏های كاربردی) حاصل تحقیق منجر به آن خواهد شد.

1- تهیه تقویم اقلیم گردشگری روزانه جزیره كیش و شناخت محدودیت ها و قابلیت­های اقلیم گردشگری محدوده­ی مورد مطالعه

2-شناخت عناصر غالب در تعیین زیست اقلیمی انسانی جزیره كیش

1-3-2     اهداف فرعی

1- شناخت فراسنج های موثر در محاسبه ضریب خنك كنندگی از جمله ساعت آفتابی و سرعت متوسط باد.

2- شناخت زیست اقلیمی جزیره كیش از لحاظ درجه آسایش یا عدم آسایش

3- مقایسه روشهای ترجونگ ، TCI,PMV,PET,PPD,TEK در دوره زمانی روزانه

4- توان سنجی اقلیم گردشگری جزیره كیش بر اساس روشهای TCI,PMV,PET,PPD,TEK در دوره­های زمانی روزانه

1-4      سئوالات و فرضیه های اساسی پژوهش

در این پژوهش سعی بر آن است كه سؤالات ویژه پژوهش پاسخ داده شود و همچنین صحت فرضیه‏ های شماره 1و 2 مورد ارزیابی قرار گیرد.

1- آیا هر یک از روش­های اقلیم فیزیولوژیک قادر به تفکیک زمانی اقلیم گردشگری جزیره کیش می­باشند؟

2- از لحاظ شرایط اقلیمی زمان مناسب برای گردشگری چه مواقعی است؟

فرضیه عبارت است از حدس یا گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیده‏ها ،اشیاء و متغیرها كه محقق را برای كشف مجهول كمك می نماید. بنابراین، فرضیه گمانی است موقتی، كه درست بودن یا نبودنش باید مورد آزمایش قرار گیرد.( حافظ نیا، 110:1377 )

در رابطه با جزیره كیش بعنوان منطقه مورد بررسی در این پژوهش فرضیه های زیر متصور است:

1) هر یک از روش­های اقلیم فیزیولوژیک قادر به تفکیک زمانی اقلیم گردشگری جزیره کیش می­باشند.

2) به نظر می­رسد زمان مناسب برای گردشگری در محدوده­ی مطالعاتی کوتاه باشد.

1-5      كاربرد نتایج پژوهش

با توجه به نقشی كه آب و هوا در فعالیت های گردشگری دارد نتایج این پژوهش می تواند:

1- در تصمیم گیری به برنامه ریزان صنعت توریسم و ارائه راهكارهای اساسی جهت برنامه ریزی صنعت جهانگردی خصوصاً سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می تواند نقش داشته باشد.

2- تقویم مناسب را برای توسعه فعالیت های اقلیم گردشگری منطقه از نظر زمانی و مكانی ارائه دهد.

3- برای برنامه ریزان اقلیم كاربردی مفید واقع خواهد شد .

4- مناسبترین زمان را برای اقامت یا سكونت افرادی كه دارای حساسیت یا بیماریهای ریوی، تنفسی، قلبی و … می باشند را مشخص كند.

1-6      استفاده كنندگان از نتایج پژوهش

از نتایج این تحقیق اداره‏ها و سازمانهای زیر استفاده خواهند نمود:

1) دانشگاه ها و مراكز و موسسات آموزش عالی كشور

2) مراكز پژوهشی كشور

3) دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد كشور

4) سازمان منطقه آزاد كیش ( معاونت گردشگری)

5) سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری

6) برنامه ریزان صنایع گردشگری ( دفاتر و آژانس های خدمات مسافرتی و گردشگری،         تورگردانان )

7) گردشگران داخلی و خارجی

1-7      روش و ابزار گردآوری اطلاعات

اندازه گیری و سنجش متغیرهای مورد مطالعه به  نحو مطلوب در صورتی میسر میگردد كه محقق بتواند: اولاً، اطلاعات مرتبط با مسأله تحقیق را گردآوری کند، ثانیاً، این اطلاعات را به خوبی استخراج و طبقه بندی نماید و ثالثاً، تجزیه و تحلیل آن ها را برای او مقدور نماید ( حافظ نیا ، 1387 : 146 ). جهت تهیه پیشینه تحقیق و همچنین درك مبانی نظری تحقیق و با هدف جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات مشابه انجام شده:

1-  از مطالعات کتابخانه ای و سایت های معتبر و ترجمه مقالات مختلف استفاده شده است.

2- مراجعه حضوری به سازمان ها و ارگانهای مرتبط با موضوع پژوهش

3- جمع آوری اطلاعات از مطالعات و گزارش های انجام شده در گذشته

4- تهیه بانك اطلاعاتی بر اساس دوره ی آماری مطالعه حاضر در دوره زمانی روزانه، ماهانه، فصلی

و سالانه

5- استفاده از سایت های اینترنتی

1-8      موقعیت جغرافیای طبیعی

 

1-8-1     موقعیت ریاضی جزیره كیش

جزیره کیش با مساحت 91 کیلومتر مربع در بین 26 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و53 درجه و59 دقیقه طول شرقی واقع شده است.

1-8-2     موقعیت نسبی جزیره كیش

جزیره کیش، پیرامون ساحلی 43 کیلومتر و شکل کلی تقریباً بیضی، در فاصله 18 کیلومتری بندر گرزه (بندر آفتاب) سرزمین پیوسته ایران در خلیج فارس قراردارد. از شرق  جنوب شرقی به جزیره فرور با فاصله 48 كیلومتر و از جنوب جنوب شرقی به بندر ابوظبی پایتخت امارات متحده عربی با فاصله 230 كیلومتر از غرب به بندرالدمام درعربستان با فاصله 375 كیلومترمی رسد. کیش در ربع اول راستای سواحل 1359کیلومتری جنوب ایران در دهانه ی خلیج فارس وتقریباً در نزدیک بخش پایانی این آبراه در محدوده تنگه هرمز واقع است.

 

 

شکل ‏1‑1: موقعیت جغرافیایی جزیره كیش

 

 

 

 

2        فصل دوم ( ادبیات تحقیق)

 

 

 

 

در این فصل به بیان چارچوب نظری پژوهش پیرامون واژگان به كار رفته در این تحقیق، و نیز به دلیل اهمیت شرایط اقلیمی و تاثیر آن بر آسایش انسان مطالعات زیادی كه در رابطه با زیست اقلیم انسانی در سطح ایران و جهان شده به ذكر آنها پرداخته ایم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1      چارچوب نظری پژوهش

واژگانی كه موضوع پژوهش به آنها می پردازد عبارتند از :

2-1-1     اقلیم

هوای غالب یك محل در دراز مدت را اقلیم گویند. اقلیم دستگاهی است كه از هم بر كنش خرده سامانه هایی نظیر هوا سپهر، آب سپهر، زیست سپهر، سطح خشكی ها و نیز فرایندهای متداخل ومرتبط با آنها تشكیل می شود. دستگاه اقلیم از عوامل خارجی متاثر می گردد. مهم ترین و كلیدی ترین عامل موثر بر این سامانه خورشید است(عساكره،1:1386).

2-1-2     زیست اقلیم انسانی

زیست اقلیمی انسانی یا زیست اقلیم شناسی علمی است كه تأثیر شرایط جوی و اقلیمی را روی انسان مطالعه می كند(كاویانی،77:1372).

2-1-3     شاخص

عموماً بیانگر، مفهوم یا سازه پیچیده ی واحدی است كه از تركیب چند معرف در یك اندازه مركب، مشترك، درست شده است(نایبی،111:1386).

2-1-4     منطقه آسایش

منطقه ای است كه با توجه به در هم آمیختگی فراسنج های مجموعه حرارتی محیط یعنی، دما، رطوبت، باد و تابش، اكثر افراد (80%) در آن منطقه احساس آسایش می كنند(قیابكلو،66:1380).

2-1-5     گردشگری و گردشگر

گردشگری به عنوان یك علم میان رشته‌ای دارای ابعاد گسترده و پتانسیل عظیمی است كه با شناخت و بهره گیری از آن می توان حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یك جامعه را متحول نمود وبعلت ارتباط با سایر علوم با گرایش های مختلف علمی خود قابلیت نگرش‌های متفاوت را دارا می‌باشد، ولی در ریشه و مبنا تمامی تعاریف دارای نكات كلیدی مشتركی میباشد كه خود سبب ارائه تعاریف بسیاری از آن گردیده است. اصطلاح «« توریست »» یا جهانگرد از قرن نوزدهم معمول شد، در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست برای تكمیل تحصیلات و كسب تجربه های لازم زندگی اقدام به مسافرت نمایند. این جوانان در آن زمان توریست نامیده می شدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد كسانی به كار رفت كه برای سرگرمی و وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می كردند و بعدا” با تعمیم بیشتر به كسانی اطلاق می شد كه اصولا” به این منظور سفر می رفتند. كم‏كم كلمه توریست به بعضی زبان ها ی دیگر نیز وارد شده و از آن واژه توریسم بوجود آمد. در زبان فارسی كلمه سیاح (توریست ) در گذشته به كسانی گفته می شد كه با هدف و منظور شخصی دست به سفر می زد و این واژه در زبان فارسی تا نیمه اول قرن بیستم در معنی فوق به كار می رفت تا آنكه واژه های گردشگر وگردشگری یا جهانگرد و جهانگردی جای آن را گرفت ( رضوانی ، 1374 : 15 ) در تعاریف اولیه بیشتر بر بعد فاصله تأكید گردیده و گردشگران بر مبنای فاصله‌ای كه از محل مسكونی داشتند، طبقه‌بندی می‌شدند. به گونه‌ای كه كمیسیون ملی گردشگری آمریكا (1973) در تعریف گردشگری داخلی فاصله پنجاه مایل را در نظر گرفته كه دربر گیرنده تمامی سفرها به جز سفر برای كار می‌شد ( گارتنر، 1996 : 5 ). در بعد جغرافیایی گردشگری زمانی از فعالیت‌گذران اوقات فراغت یا تفریح كه مستلزم غیبت شبانه از مكان مسكونی عادی است تعریف می‌شود ( اسكینر ، 1999 : 280 ). از بعد اجتماعی نیز تعریف گردشگری، فصل مشترك بین زندگی عادی ساكنان بومی و زندگی غیرعادی گردشگران را دربر می‏گیرد ( برنارد ، 1996 : 552 ). گردشگر کسی است که برای یک دوره 24 ساعته یا بیشتر به کشوری غیر از محل اقامت خود مسافرت می کند و یا اینكه هدف آنها استراحت، گردش، سرگرمی و آشنایی با مردم بود، نه کسب درآمد و اشتغال به کار ( ارمغانی ، 1386 : 2) است. به طور کلی گردشگر به کسی اطلاق می شود که به مکانی غیر از محل سکونت سفر کرده و هدفش مقاصد کاری و یا استفاده از اوقات فراغت باشد و مخارج او در مقصد، از درآمدی که در محل سکونت بدست آورده پرداخت شود. تعریف فوق تعریفی نسبتا جامع است که شامل همه انواع گردشگری می شود ( موسایی  ، 1390 : 16). ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺮﺩﺷﮕﺮﻱ، ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻛﺴــﺐ  ﻭﻛﺎﺭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 24 ﺳــﺎﻋﺖ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ، ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﻏﻴــﺮ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺧــﻮﺩ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، ﮔﺮﺩﺷــﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ.

2-2      عوامل مؤثر بر گردشگری

عوامل بی شماری در توسعه گردشگری نقش دارند. ارتباط و تعامل بین آنها توسعه گردشگری را شكل میدهد. سه عامل اصلی در توسعه گردشگری عبارتند از : گردشگران، مردم منطقه، و ویژگی های مقصد (الوانی و پیروز بخت ، 1385 : 112) به عبارت دیگر میهمانان، میزبانان و جاذبه ها سه عامل اصلی در توسعه گردشگری اند (ترایب ، 1997 : 32). و سه بعد اصلی گردشگری ، سرمایه ، مدیریت و فناوری و دو ركن فرعی آن عوامل طبیعی و مجموعه میراث فرهنگی است (پاپلی یزدی و سقایی، 1387 :64 ). در میان عوامل شكل دهنده، تشكیلات و ساختار گردشگری و وجود سرمایه از بنیان های ضروری است. فناوری مناسب به عنوان یك زیر ساخت، جریان گردشگری را متحول می كند وسرمایه عامل تاثیر گذار در روند ممتد گردشگری است. افزایش ورود گردشگران خارجی به كشور با تجهیزات و گسترش برخی از امكانات رابطه مستقیمی دارد گسترش امكانات رفاهی و زیربنایی، بهبود بهداشت، بهبود خطوط ارتباطی از جمله فعالیت هایی است كه به بهبود وضعیت گردشگری كمك می كند لذا برخی از عوامل موثر بر توسعه صنعت توریسم و گردشگری عبارتند از:

• وجود امكانات رفاهی و اقامتی مناسب
• امنیت كافی برای گردشگران
• وجود جاذبه های وسیع و استاندارد بودن آنها
• وجود خدمات بهداشتی در مراكز اقامتی و بین جاده ای
• تبلیغات مناسب
• برخورد رفتاهای فرهنگی مناسب

با این وجود گسترش گردشگری را نه تنها باید موجب رونق اقتصادی، بلكه باید موجب گسترش روابط بین المللی، همزیستی مسالمت آمیز، استحكام دوستی ها و گسترش صلح و امنیت جهانی دانست (پاپلی یزدی و سقایی ، 1386 : 5 ).

2-3      مفهوم آب و هوا

آب و هوا یا اقلیم از لغت یونانی كلیما «Klima» گرفته شده است و اصلا به معنی خمیدگی و انحراف بوده و اصطلاحا به معنی تمایل و انحراف ناحیه از زمین نسبت به آفتاب  است ( فرهنگ دهخدا ) . هواشناسی، هوا را تبیین می‏كند و به مجموعه شرایط جوی كوتاه مدت یك مكان خاص اصطلاحا” هوا (Weather )گفته می شود كه وضعیت جوی را بطور عام و برای یك لحظه بررسی می‏كند اما اقلیم شناسی آب و هوا را شناسایی و تبیین می كند، تیپ غالب یك مكان معین در دوره طولانی مطالعه و تفاوتهای آب و هوایی مكانها را كشف می‏كند به عبارت دیگر هوا ترکیب عناصر جوی یا شرایط فیزیکی جو حاضر در یك مکان و زمان معین و فرایندهای حاصل از آنها در مقیاسهای زمانی روزها، هفته ها، و ماههاست. آب و هوا یا اقلیم (climate  ) نمایش عمومی جو و فرایندهای هوا در یک مکان یا ناحیه معین طی یک دوره زمانی طولانی است و به وسیله توزیع فراوانیها، میانگین ها و فرایندهای مقادیر هواشناسی درمقیاس دوره های عادی اغلب سی ساله مشخص می شود (ذوالفقاری ، 1389 : 6). اقلیم شناسی عبارت است از مطالعه علمی اقلیم یعنی توصیف و نمایش اقالیم، تجزیه و تحلیل عوامل، تفاوت بین اقالیم و كاربرد اطلاعات اقلیمی در حل مسائل جامعه (هاسچك ، 1980) به عبارت دیگر هدف اقلیم شناسی عبارت است از كشف و تبیین رفتار طبیعی اتمسفر و بهره برداری از آن در جهت منافع انسان. اقلیم به عنوان موضوع اصلی علم اقلیم شناسی از زمانهای بسیار دور برای انسان و جامعه علمی شناخته شده بوده است. مردم عامه آن را وضعیت دراز مدت حالات اتمسفر می دانستند و آن را با بیان روزهای بارانی، هوای خشك و پرازگردوغبار، بادهای شمالی یا جنوبی و غیره توصیف می كردند. آناكسیمندر (رامنی ، 1968 ) در تهیه اولین نقشه جهان، زاویه پرتوهای خورشید را اندازه گرفت و براساس این اندازه گیری كره زمین را به پنج ناحیه متفاوت از نظر میل خورشید تقسیم كرد. واژه اقلیم در زبان فارسی به معنی مملكت، كشور و ناحیه ای از عالم است كه از نظر آب و هوا و سایر اوضاع طبیعی با نواحی دیگر فرق دارد ( فرهنگ عمید ، 1362) از نظر علمی، اقلیم عبارت است از سنتز هوا یا به عبارت دیگر وضعیت دراز مدت اتمسفر یك مكان (دارست ، 1951). مجموعه اطلاعات آماری هوا که در توصیف یک مکان یا منطقه دخالت می کند اقلیم نام دارد (محمدی ، 1385 : 2). عمده ترین عامل هر توزیع آماری میانگین آن است كه تا اواخر قرن نوزدهم مهمترین آماره تعریف اقلیم محسوب می شد. اگر چه امروز بسیاری از افراد عامه و حتی اقلیم شناس ها آن را بكار می برند، اما در اواخر قرن نوزدهم ‌‌‍«« كوپن »» اعلام كرد كه اقلیم یك منطقه فقط از طریق محاسبه میانگین دراز مدت عناصر هواشناسی آن تشریح و توصیف نمی شود ( استرینگر ، 1982 )، بلكه در توصیف اقلیم یك مكان باید به فرین ها و فراوانی ها توجه كرد بنابراین امروزه اقلیم از طریق بررسی فراوانی حدوث عناصر اقلیمی یك مكان مانند دما، بارش، نم نسبی، ابرناكی، شدت تابش، جهت باد و … تعیین می شود.

2-4      نوسانات و تغییرات اقلیمی

تغییرات اقلیمی یکی از ویژگیهای طبیعی چرخه اتمسفری میباشد که بر اثر ناهنجاری ها و یا نوساناتی در روند پارامترهای هواشناسی از جمله بارندگی و دما حاصل میشود (رضئیی و همکاران، 1382 ). شواهد نشان می‏دهند از گذشته های دور تاکنون شرایط اقلیمی جهان بارها دچار تغییرات و تحولات کلی گشته است، به خصوص در دوران کواترنر که کوتاهترین و جدیدترین دوره ی زمین شناسی است، این تغیرات چشمگیرتر بوده به گونه ای که موجب دگرگونی کلی در سیمای کره زمین شده است (شهابفر و همکاران، 1382) به طور کلی اقلیم سیستم پیچیده ای است که عمدتاً به دلیل افزایش گازهای گلخانه ای در حال تغییر است. تغییر اقلیم در عصر حاضر به عنوان مهمترین تهدید برای توسعه پایدار مطرح است، که به منابع طبیعی، منابع پایه، محیط زیست، سلامت انسان، امنیت غذایی، فعالیتهای اقتصادی و غیره آسیب می رساند یکی از عوامل مشخص کننده ی تغییرات اقلیمی، بروز تغییرات در پدیده های اقلیمی حدی از جمله تشدید چرخه هیدرولوژی، تغییر در فرکانس خشکسالی ها، سیلها و گسترش تغییر دامنه تحت پوشش سیل و خشکسالی در مناطق جدید است (تقوی و محمدی، 1386) دقیقاً مشخص نیست که تغییر اقلیم چه تأثیری بر دامنه تغییرات درجه حرارت خواهد گذاشت حتی اگر هیچ تغییری در این زمینه صورت نگیرد باز متوسط درجه حرارت به دلیل افزایش فراوانی درجه حرارتهای بالاتر از آستانه های ویژه، افزایش خواهد یافت. تغییرات فراوانی و توزیع بارندگی کمتر قابل پیشگویی است ولی ترکیب درجه حرارتهای بالا و خشکی یا سیل احتمالاً باعث میشود که تغییر اقلیم جهانی در برخی مناطق بیشترین مخاطره را به دنبال داشته باشد  ) کوچکی و همکاران ، 1377 ). طی دگرگونی های گذشته اقلیم ، دوره های گرم جای خود را به دوره های سرد داده اند و دوره های گرم و مرطوب، پیوسته با دوره های سرد و خشك در تناوب بوده است ( كاویانی و علیجانی ، 1380 ). بسیاری از دگرگونی ها تدریجی و آرام بوده اند و آثار ناشی از آنها به صورت آنی به منصه ظهور نرسیده، بلكه به طور تدریجی در طی زمان بروز كرده است ( رامشت ، 1371). امروزه تغییر اقلیم یك موضوع اصلی در مجامع علمی و در میان نشریات است و خطر تغییر آب و هوا حتمی است اما هنوز ناشناخته هایی در مورد سرعت این گرم شدن وجود دارد. تمامی متخصصین در این موضوع توافق دارند كه در صورت حفظ وضع موجود، دمای كلی كره ی زمین تا پایان قرن بیست و یكم 2 تا 5 درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت در ایران نیز این دو عنصر(دما و بارش ) از عناصر اصلی تمایز آب و هوای نواحی مختلف کشور از یکدیگر به شمار می‏آیند.  بررسی ها نشان می دهند که دمای شبانه ایران با آهنگ 3 درجه در هر صد سال و دمای روز هنگام با آهنگ 1 درجه در هر صد سال افزایش داشته است. به این ترتیب دمای شبانه روزی کشور با آهنگ 2 درجه درهر صد سال درحال افزایش است. دراین صورت آهنگ گرم شدن ایران چهار برابر سرعت گرمایش جهانی است( مسعودیان ، 1390 : 95 ). در نهایت در تغییر اقلیم نقش انسان وفعالیت های او در زمینه های مختلف بسیار بارز است از این رو مسئله تغیر اقلیم و تمایل به گرم شدن کره زمین و پیامدهای اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ناشی از آن علاوه بر صاحبان علم، افکار دولتمردان و سیاستمداران را نیز در سرتاسر دنیا به خود جلب کرده است. به طور کلی پیامدهایی نظیر خشکسالی ها، سیلابهای شدید و ناگهانی، امواج هوای سرد و گرم، از جمله آثار و شواهد ناهنجاریهای اقلیمی است که کره زمین را با بحرانهای مختلف مواجهه کرده است. بدین ترتیب بدون شناخت و آگاهی از وضعیت اقلیمی حال و آینده، مدیران و برنامه ریزان قادر به اجرای برنامه های مختلف نخواهند بود ) عزیزی وهمکاران، 1387 : 14 )

2-5      تغییرآب و هوا و صنعت گردشگری

گردشگری بزرگترین صنعت جهان است كه به وضوح با آب و هوا مرتبط می باشد و از آنجا که آب و هوا مدت زمان و کیفیت فصول گردشگری را تعیین می‌کند، از این رو بر فرآیند‌های صنعت گردشگری و نیز شرایط محیطی، که هر دو از عوامل جذب و یا دفع گردشگران هستند، تاثیر می‌گذارد. به همین خاطر، صنعت گردشگری در مقابل تغییرات آب و هوایی بسیار حساس است و تغییرات آب و هوایی تاثیر مهمی در تجارت سفر و گردشگری دارند. با وجود اهمیت اقتصادی گردشگری جهانی و تاثیر مهم آب و هوا بر الگوهای گردشگری و منابع ضروری گردشگری، آسیب پذیری بخش گردشگری نسبت به تغییرات آب و هوایی هنوز به شكل مناسبی مورد ارزیابی قرار نگرفته است ( پری ، 2005 ) و توجه بسیار كم ادبیات گردشگری به مقوله آب و هوا و تغییرات آب و هوایی شاید به این دلیل بوده كه آب و هوا موردی آشكار یا خارج از كنترل مدیران یا پدیده ای لایتغیر در نظر گرفته می شد(همیلتون وهمكاران ، 2005 ). آب و هوا یك منبع قابل توجه برای گردشگری و یك ویژگی اساسی مقاصد گردشگری به شمار می آید و نقشی آشكار در انتخاب مقصد گردشگری بازی می كند(بریتلا ، 2006 ) سفرهای تفریحی بیشترین تاثیر را از شرایط آب و هوایی می پذیرند. عوامل اقلیمی، خصوصاً آنهایی كه در ارتباط با آب و هوای قابل اعتماد تابستان هستند، انگیزه های اصلی برای مسافرت تفریحی انبوه می باشند. اثر آن ها بر سایر گونه های گردشگری تفریحی براساس اهمیت متغیر است. مسافران با اهداف تجاری، و تا حدی مسافرت جهت بازدید دوستان و بستگان  تاثیر كمتری از شرایط آب و هوایی می پذیرد.

تغییر اقلیم جهان به احتمال زیاد بزرگترین چالش قرن بیست و یکم خواهد بود و این چالش برای مناطق توریستی ناپایدار بسیار حیاتی خواهد بود زیرا نه تنها این تغییرات اقلیمی منابع حیاتی آنها را تحت تاثیر قرار خواهد داد بلکه بر سلامتی انسان نیز اثرات منفی قابل توجهی خواهد داشت. ذکر این نکته ضروری است که تغییر اقلیمی دربرخی از مناطق توریستی نه تنها چالش زا نخواهد بود بلکه فرصت های مناسبی نیز به وجود خواهد آورد( پری ، 2000). گردشگری نیز به عنوان یکی از بخش های پویا و اساسی از اقتصاد بسیاری از ملت ها و کشورها از تاثیرات تغییرآب و هوا مستثنی نخواهد بود. در دهه های آینده، تغییر آب و هوا یک موضوع حیاتی درتوسعه و مدیریت گردشگری به شمار خواهد آمد. با توجه به این حقیقت که آب و هوا یک پدیده غالب درتمام مقاصد توریستی جهان است، گرمایش جهانی و پیامدهای حاصله مثل تغییر در سطح آبهای اقیانوسی، تغییر فراوانی و شدت پدیده‏های افراطی جوی مثل طوفان ها یا امواج گرم که وابسته به تغییر اقلیم هستند، اثرات بسیار مهمی بر توریسم ساحلی، زمستانی، کوهستانی، سلامتی وامثال آن خواهد داشت ( ذوالفقاری، 1389: 154 – 157) تغییرات آب و هوایی ممكن است چالش های عمیقی برای گردشگری مسئولانه  در برخی مكان ها به وجود آورد در حالی كه فرصت های جدیدی در سایر مكان ها ایجاد می كند. برای تخمین عواقب تغییرات آب و هوایی در یك مقصد خاص، نه تنها بایستی به تغییر

 در جذابیت آن مكان توجه كرد، بلكه باید همچنین اثرات تغییرات آب و هوایی بر جذابیت آن مكان در مقایسه با رقبایش را مدنظر قرار داد (همیلتون و همكاران ، 2005) پیش بینی های فرسایش فزاینده سواحل، كمبود پوشش برفی قابل اعتماد در برخی تفریحگاه های اسكی و امواج حاد گرما، همگی حاكی از این  نكته اند كه در آینده ممكن است ایجاد یك صنعت گردشگری پایدار و پررونق مشكل تر از امروز باشد ( پری ، 2005) .

2-6      روابط بین آب و هوا و گردشگری

روابط بین هوا، اقلیم و توریسم به طور سنتی در دو شاخه جغرافیای توریسم و اقلیم شناسی مورد مطالعه قرار می گیرد. هر دوی این گرایش های علمی سعی در نشان دادن اهمیت هوا و اقلیم در تنظیم فعالیتهای گردشگری دارند ( گومز ، 2005 ). گردشگری تحت تاثیر عوامل گوناگونی است كه هوا و آب وهوا از مهمترین آنها محسوب می شود، آب و هوا یكی از مهمترین عوامل ژئوفیزیكی است كه در الگو دهی فضای جغرافیایی و شكل دهی شرایط زیست محیطی مشاركت و نقش مهمی در استقرار یا عدم استقرار سكونتگاههای انسانی دارد، در واقع توریست، مناطقی را برای سكونت  انتخاب می كند كه بالاترین میزان آسایش اقلیمی را داشته باشد. آب و هوا بر مدت زمان ماندن و كیفیت فصلی گردشگری نیز تاثیرگذار است و یك نقش اصلی در انتخاب مقصد و مخارج گردشگری ایفا می كند . هیلوتروپیسم بهترین مثال در این زمینه به شمار می رود بطوریكه معلوم شده است تعداد زیادی از گردشگران به جستجوی مناطقی می پردازند كه از آفتاب آنجا لذت ببرند، درجه حرارتهای بالا و برف مثال هایی از اهمیت منابع اقلیمی برای توریسم تابستانی یا زمستانی محسوب می شود. بنابراین آب و هوا را می توان منبعی در نظر گرفت كه توسط گردشگر مورد بهره‏برداری قرار می گیرد (ذوالفقاری ، 1389 : 45)  بدین ترتیب ، آب و هوا یك سرمایه اقتصادی برای توریسم است كه قابل محاسبه و ارزیابی است، هرچند فرایند ارزیابی هنوز مشكلات فراوانی دارد ( دو فریتاس ، 2001 )  آب و هوا همچنین بر شرایط محیطی كه می تواند مانع ورود گردشگر به آن محیط یا منطقه شود، مانند بیماری های عفونی، به عنوان یك عامل مهم محسوب می گردد. شاید صنعت گردشگری در خط مقدم آسیب پذیری نسبت به تغییرات آب وهوایی به مانند كشاورزی قرار نداشته باشد اما از آن فاصله چندانی ندارد. ضمن اینكه گردشگری نیز از طریق مصرف انرژی و منابع محدود كه منجر به انتشار گازهای گلخانه ای می شود در تغییرات آب و هوایی و اقلیم موثر بوده و فعالیت های بازدید كننده نیز فشار بیشتری بر اكوسیستم تحت فشار وارد می كند. پاسخ انسان به آب وهواشناسی به استثنای جزء حرارتی، عمدا” یك موضوع ادراكی است بطوریكه بعضی از متغیرها كاملا” فیزیكی ، بعضی فیزیولوژیكی، بعضی روانشناختی و بعضی نیز تركیبی از انواع سه گانه فوق است.

Tourism Passport to development  1–

2-Swarbrook

– WTO

– D freitas

– vasconcelons

– Heliotropism

– Climate

– Human Bioclimatic

– Index

– Comfort Zone

– Gartner

– Skinner

– Barnard

-Tribe

– Huschke

– Rumney

-Durst

– Stringer

– Perry

– Hamilton

-Berrittella

-Leisure Travel

– VFR ( visit friends and relatives)

– Gomez

– Heliotropism

– De Frietas

– Greenhouse Gas Emission ( GGES)